Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Trakay və ya Trok qalası (lit. Trakų salos pilis) — Litvada yerləşən və günümüzədək qorunub saxlanmış ən qədim qalalardan biridir. Litva şahzadələrinin qədim iqamətgahı olan Trakay şəhərində yerləşir. 1962-ci ildən bəri qalada tarix muzeyi və bir sıra suvenir dükanları fəaliyyət göstərir.
| Trakay qəsri | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Litva |
| Şəhər | Trakay |
| Yerləşir | Trakay |
| Sifarişçi | |
| Tikilmə tarixi | XIV əsr |
| Üslubu | qotika |
| Material | kərpic |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Əfsanəyə görə, Litvanın böyük şəhzadələrindən biri olan Gediminas uğurlu ovdan sonra Kernave şəhərindən çox da uzaqda olmayan gözəl mənzərəli yer aşkarlayır. Qərara gəlir ki, burada qala inşa etdirsin və ölkənin paytaxtını həmin əraziyə köçürsün. XIV əsrin II yarısında artıq daş qalanın tikintisi başa çatdırılmışdı. 1337-1382-ci illərdə ölkənin köhnə paytaxt qalasını Qediminasın oğlu şahzadə Keystut idarə edirdi. Təxminən 1350-ci ildə bu qalada şahzadə Vitovt dünyaya gəlib. 1375-ci ildə Keystut paytaxtı yeni inşa olunmuş qalanın ərazisinə köçürür. Köhnə Trokadaki qala isə 1391-ci ildə dağılıb və bir daha bərpa olunmayıb. Sonralar tikintinin qalıqları olan ərazini rahiblərə bağışlayıb. Yarımadadaki Trok qalası 1370-ci ildə Keystutun əmrilə inşa olunub. Lakin 1382-1383-cü illərdəki hadisələrdən sonra dağılıb və yalnız Vitovtun hakimiyyətinin son illərində yenidən bərpa olunub.
Trakay ada qalasının inşası 1409-cu ildə başa çatdırılıb. O, Litva knyazlığının ərazisindəki qalalarla müqayisədə ən əzəmətli, ən güclü qala idi. Qərbi Avropanın alınmaz qalalarından biri olmasının sübutu isə bütün əsr ərzində bir dəfə də rəqiblər tərəfindən qazanıla bilməməsidir. Buna görə də dərhal şahzadə Vitovtun iqamətgahına çevrilir. 1410-cu il 15 iyununda, Qrünvald döyüşündən sonra qala öz hərbi əhəmiyyətini itirir. Belə ki, Litvanın əsas rəqibi olan Alman ordeni məğlub edilmişdi. Həmin dövrdə qala özünün çiçəklənmə dövrünü keçirirdi: Avropanın müxtəlif ölkələrinin səfirləri və yüksək rütbəli qonaqların gəlişi münasibətilə burada tez-tez dəbdəbəli ziyafətlər, rəsmi görüşlər keçirilirdi. Vitovt ada qalasında 27 oktyabr 1430-cu ildə vəfat edib. XVI əsrin sonlarında Troklar tədricən dünyanın siyasi meydanından geri çəkilirlər. Ticarət yollarından kənarda qalması ölkənin iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərir. Tezliklə qala həbsxana kimi istifadə olunmağa başlayır. 1655-1660-cı illərdə Moskva ilə gedən döyüşlərdən sonra tərk edilən qalalar tədricən tamamilə dağılıb.
Memarlığı
Vitovtun hakimiyyət illərində inşası başa çatdırılan Trakay ada qalası saray kimi öz görkəmliliyini və möhtəşəmliyini, qala kimi isə müdafiə funksiyasını özündə mükəmməl tərzdə birləşdirir. Tikinti qotika memarlıq üslubunu təcəssüm etdirir. Şahzadə sarayı memarlıq ansamblının mərkəzi sayılır. Onun ətrafı qalın qala divarları və müdafiə qüllələri ilə əhatə olunub. Sarayın xollarını əsas süjetini görkəmli şahzadələrin həyatından götürülmüş müxtəlif məqamların təşkil etdiyi vitrajlar, freskalar bəzəyir. Otaqların daxili taxta qalereyalar ilə əhatələnib. Şahzadənin yataq otağı və xəzinə arasında daxili qapıya aparan gizli yol var idi. Qala hava istilik sistemi ilə təchiz olunub. Belə ki, isti hava kütləsi borularla qalxaraq soyuq daş divarları isidirdi. Sarayın zənginliyini at yəhərlərinin belə qızıldan olması sübut edir. Bir neçə qızıl həyər atlarla birlikdə Moskva şahzadəsi I Vasiliyə hədiyyə olunub.
Bərpa işləri
Trakay qalasını bərpa etmək cəhdləri XIX əsrin sonlarından başlanıb. Amma əsas bərpa işləri XX əsrdən başlanıb. 1901-ci ildə arxeoloq V.Şukeviç şəhər meriyasından qalanı 20 illik icarəyə götürüb (onu növbəti dağıntılardan qorumaq şərtilə) . 1926-cı ildən etibarən qalalar daim nəzarət altında saxlanıb və onlara qulluq artıb. Xarabazarlıqların yerləşdiyi sahələrin ərazisi dəyişdirilir, qalalara isə mədəni abidə statusu verilir. Əsas diqqət adada yerləşən qalaya yönəlir: 1935-ci ildə qala nümayəndəsinin zalı, qala divarları və qüllələr təmir olunur. Təmir vasitələrinin çatışmazlığı ucbatından işlərə bir neçə il fasilə verilir. 1939-cu ildə Vilnius rayonu (Trakay həmin ərazidə olduğu üçün həm də o) Litvaya verildikdən sonra təmir-bərpa işləri üçün mühəndis-memar İ.Borovskiy dəvət olunur. İlk dəfə məhz Borovskiy ada qalasının bərpa modelini hazırlayır. 1939-1941-ci illərdə bu model əsasında təmir aparılır. Müharibə zamanı yenə də işlər dayandırılır. Nəhayət 1949-cu ildə qala nümayəndəsi zalında tavandakı işlər sona çatır və açılış keçirilir. 1951-ci ildə iri həcmli arxeoloji tədqiqatlara başlanır. Eyni zamanda yarımada qalasının qəza vəziyyətində olan qülləsinin də təmiri də aparılır. Ancaq yenə də fasilə vermək məcburiyyəti yaranır. Çünki 1961-ci ildə mədəni abidələrin təmirinə hakim partiya qadağa qoyur. Trakay şəhərinə daha bir bədbəxtlik üz verir, onun ərazisi kiçildilir, sinaqoq və mehmanxana kimi bir sıra digər tikililər də dağıdılır. Fasilədən sonra təmir-bərpa işləri davam etdirilir. Qalanın təmir işinin rəhbərləri memar B.Kruminis və S.Mikulyonis olub (1955-1987-ci illər ərzində ada qalasında işləmişlər). Qalanın yan tərəfində və tikilinin ümumi görünüşünü həcmcə tamamlayan qüllələr yenidən ilkin görkəminə qaytarılır. Sonda, gərgin əməyin nəticəsində şəhərin simvolu- Ada qalası XV əsrdəki memarlıq quruluşuna qaytarılır.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Trakay ve ya Trok qalasi lit Traku salos pilis Litvada yerlesen ve gunumuzedek qorunub saxlanmis en qedim qalalardan biridir Litva sahzadelerinin qedim iqametgahi olan Trakay seherinde yerlesir 1962 ci ilden beri qalada tarix muzeyi ve bir sira suvenir dukanlari fealiyyet gosterir Trakay qesri54 39 09 sm e 24 55 59 s u Olke LitvaSeher TrakayYerlesir TrakaySifarisciTikilme tarixi XIV esrUslubu qotikaMaterial kerpicTrakay qesri Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiEfsaneye gore Litvanin boyuk sehzadelerinden biri olan Gediminas ugurlu ovdan sonra Kernave seherinden cox da uzaqda olmayan gozel menzereli yer askarlayir Qerara gelir ki burada qala insa etdirsin ve olkenin paytaxtini hemin eraziye kocursun XIV esrin II yarisinda artiq das qalanin tikintisi basa catdirilmisdi 1337 1382 ci illerde olkenin kohne paytaxt qalasini Qediminasin oglu sahzade Keystut idare edirdi Texminen 1350 ci ilde bu qalada sahzade Vitovt dunyaya gelib 1375 ci ilde Keystut paytaxti yeni insa olunmus qalanin erazisine kocurur Kohne Trokadaki qala ise 1391 ci ilde dagilib ve bir daha berpa olunmayib Sonralar tikintinin qaliqlari olan erazini rahiblere bagislayib Yarimadadaki Trok qalasi 1370 ci ilde Keystutun emrile insa olunub Lakin 1382 1383 cu illerdeki hadiselerden sonra dagilib ve yalniz Vitovtun hakimiyyetinin son illerinde yeniden berpa olunub Trakay qesri Napoleon Orda 1877 Trakay ada qalasinin insasi 1409 cu ilde basa catdirilib O Litva knyazliginin erazisindeki qalalarla muqayisede en ezemetli en guclu qala idi Qerbi Avropanin alinmaz qalalarindan biri olmasinin subutu ise butun esr erzinde bir defe de reqibler terefinden qazanila bilmemesidir Buna gore de derhal sahzade Vitovtun iqametgahina cevrilir 1410 cu il 15 iyununda Qrunvald doyusunden sonra qala oz herbi ehemiyyetini itirir Bele ki Litvanin esas reqibi olan Alman ordeni meglub edilmisdi Hemin dovrde qala ozunun ciceklenme dovrunu kecirirdi Avropanin muxtelif olkelerinin sefirleri ve yuksek rutbeli qonaqlarin gelisi munasibetile burada tez tez debdebeli ziyafetler resmi gorusler kecirilirdi Vitovt ada qalasinda 27 oktyabr 1430 cu ilde vefat edib XVI esrin sonlarinda Troklar tedricen dunyanin siyasi meydanindan geri cekilirler Ticaret yollarindan kenarda qalmasi olkenin iqtisadiyyatina menfi tesir gosterir Tezlikle qala hebsxana kimi istifade olunmaga baslayir 1655 1660 ci illerde Moskva ile geden doyuslerden sonra terk edilen qalalar tedricen tamamile dagilib MemarligiVitovtun hakimiyyet illerinde insasi basa catdirilan Trakay ada qalasi saray kimi oz gorkemliliyini ve mohtesemliyini qala kimi ise mudafie funksiyasini ozunde mukemmel terzde birlesdirir Tikinti qotika memarliq uslubunu tecessum etdirir Sahzade sarayi memarliq ansamblinin merkezi sayilir Onun etrafi qalin qala divarlari ve mudafie qulleleri ile ehate olunub Sarayin xollarini esas sujetini gorkemli sahzadelerin heyatindan goturulmus muxtelif meqamlarin teskil etdiyi vitrajlar freskalar bezeyir Otaqlarin daxili taxta qalereyalar ile ehatelenib Sahzadenin yataq otagi ve xezine arasinda daxili qapiya aparan gizli yol var idi Qala hava istilik sistemi ile techiz olunub Bele ki isti hava kutlesi borularla qalxaraq soyuq das divarlari isidirdi Sarayin zenginliyini at yeherlerinin bele qizildan olmasi subut edir Bir nece qizil heyer atlarla birlikde Moskva sahzadesi I Vasiliye hediyye olunub Berpa isleriTrakay qalasini berpa etmek cehdleri XIX esrin sonlarindan baslanib Amma esas berpa isleri XX esrden baslanib 1901 ci ilde arxeoloq V Sukevic seher meriyasindan qalani 20 illik icareye goturub onu novbeti dagintilardan qorumaq sertile 1926 ci ilden etibaren qalalar daim nezaret altinda saxlanib ve onlara qulluq artib Xarabazarliqlarin yerlesdiyi sahelerin erazisi deyisdirilir qalalara ise medeni abide statusu verilir Esas diqqet adada yerlesen qalaya yonelir 1935 ci ilde qala numayendesinin zali qala divarlari ve qulleler temir olunur Temir vasitelerinin catismazligi ucbatindan islere bir nece il fasile verilir 1939 cu ilde Vilnius rayonu Trakay hemin erazide oldugu ucun hem de o Litvaya verildikden sonra temir berpa isleri ucun muhendis memar I Borovskiy devet olunur Ilk defe mehz Borovskiy ada qalasinin berpa modelini hazirlayir 1939 1941 ci illerde bu model esasinda temir aparilir Muharibe zamani yene de isler dayandirilir Nehayet 1949 cu ilde qala numayendesi zalinda tavandaki isler sona catir ve acilis kecirilir 1951 ci ilde iri hecmli arxeoloji tedqiqatlara baslanir Eyni zamanda yarimada qalasinin qeza veziyyetinde olan qullesinin de temiri de aparilir Ancaq yene de fasile vermek mecburiyyeti yaranir Cunki 1961 ci ilde medeni abidelerin temirine hakim partiya qadaga qoyur Trakay seherine daha bir bedbextlik uz verir onun erazisi kicildilir sinaqoq ve mehmanxana kimi bir sira diger tikililer de dagidilir Fasileden sonra temir berpa isleri davam etdirilir Qalanin temir isinin rehberleri memar B Kruminis ve S Mikulyonis olub 1955 1987 ci iller erzinde ada qalasinda islemisler Qalanin yan terefinde ve tikilinin umumi gorunusunu hecmce tamamlayan qulleler yeniden ilkin gorkemine qaytarilir Sonda gergin emeyin neticesinde seherin simvolu Ada qalasi XV esrdeki memarliq qurulusuna qaytarilir