Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toğrul bəy (təq. 990 – 4 sentyabr 1063, Təcriş[d], Böyük Səlcuq İmperiyası) — Oğuz elinin Qınıq boyundan, Böyük Səlcuqlu dövlətinin qurucusu və ilk sultanı (1040–1063)
| Toğrul | |
|---|---|
| türkm. Togrul beg fars. رکنالدین طغرلبک بن سلجوق | |
 | |
Böyük Səlcuqlu dövlətinin I sultanı | |
| 1037 – 1063 | |
| Əvvəlki | vəzifə quruldu |
| Sonrakı | Alp Arslan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | təq. 990 |
| Vəfat tarixi | 4 sentyabr 1063 |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | hərbi lider[d] |
| Atası | Mikayıl |
| Ailəsi | Səlcuqlular |
| Dini | sünni islam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Toğrul bəy oğlu 987-ci ildə anadan olmuşdu. Ömrünün çoxunu türklərin zəfərlər qazanmasına və yeni torpaqların fəthinə sərf etmişdi. Çağrı bəyin ölümündən sonra onun qardaşı Toğrul bəy sultan elan edildi və bir ildən sonra onun adı zərb olunmuş pullar dövriyyəyə buraxıldı. Paytaxt Nişapurdan Reyə köçürüldü. Nişapurdan şərqdəki torpaqların idarəçiliyi Çağrı bəyə tapşırıldı. Cürcan və Kuhistanın idarəsi Sultan Toğrulun anabir qardaşı İbrahim Yınaloğluna həvalə olunurdu. Herat, , Sistan və idarə etmək sultan Toğrulun əmisioğlu Əbu Əli əl-Həsənə (Səlcuq bəyin oğlu Musanın övladı) tapşırılırdı. Səlcuqoğlu İsrailin oğlu Şihabəddövlə Qutalmışa qərbə — Bizans istiqamətində yürüşlər etmək, Azərbaycanı erməni-gürcü-Bizansın birləşmiş qüvvələrindən qorumaq tapşırıldı. Bu işdə ona Sultan Toğrulun anabir qardaşı İbrahim Yınaloğlu kömək göstərməli idi. 8 iyul 1046-cı ildə Abxaz çarı Liparitin başçılıq etdiyi erməni-gürcü-Bizansın birləşmiş qüvvələrinin mühasirəyə aldığı Gəncəyə gələn Səlcuqlu ordusu xaçlıları geri oturtdu. Erməni tarixçisi Urfalı Meteosun yazdığı kimi "müsəlmanlar sayı hesabı bilinməyən xaçlı ordusundan 150 minini qılıncdan keçirdi". 1054-cü ildə Sultan Toğrul İran sülaləsi olan tərəfindən sıxışdırılan xəlifə əl-Qaimin xahişilə Bağdad şəhərinə daxil oldu. Buveyhilərin sonuncu nümayəndəsi olan əl-Malik ər-Rəhim Əbu Nəsr əsir tutularaq Təbərək qalasına salındı. Bağdad minarələrindən çəkilən əzanlarda Misirdəki şiə Fatimilərin deyil, yenidən Abbasi xəlifələrinin və Səlcuq sultanının adına xütbə oxunmasına başlanıldı. "Bütün ərəb əmirləri Sultan Toğrulun əlini öpmək üçün onun yanına gəldilər". Xəlifənin qızı Səidə ən-Nisə ilə evlənən Sultan Toğrul 17 fevral 1063-cü ildə Təbrizdə təntənəli toy məclisi təşkil etdi.
Türk-İslam dünyasının ən görkəmli şəxsiyyətlərindən olan Səlcuqlu sultanı Toğrul cümə axşamı günü, 4 sentyabr 1063-cü ildə 70 yaşında vəfat etdi. Vəzir Həmid əl- Mülk əl-Qundurinin dediyinə görə Sultan Toğrul ona belə bir əhvalat danışmışdı: "Xorasanda fəaliyyətə başladığım ilk illərdə yuxumda gördüm ki, məni xoş iy verən dumanlı bir yerə qaldırdılar və qeybdən bir səs eşitdim: "Bizdən bir şey istə! Dediyin yerinə yetəcək". Mən dedim ki, uzun ömür istəyirəm. Mənə cavab verdilər ki, sən 70 il yaşayacaqsan".
Müasirlərinin yazdığına görə Sultan Toğrul cəsur, səbrli, geniş qəlbə malik bir insan idi. Dəbdəbəli geyinməyi sevməzdi. Ürəyində Uca Allaha dərin inam var idi. Bir dəfə də olsun Cümə namazından qalmır, bazar ertəsi və cümə axşamları oruc tuturdu. Pul toplamağı və nahaq qan tökülməsini istəməzdi. Nəzir verməkdə, xüsusilə məscid tikdirməkdə comərd idi. Sultan Toğrul demişdi: "Əgər mən tikdirdiyim evin yanında ondan uca məscid tikdirməsəm, Allahın qarşısında nə cavab verərəm!".
Toğrul bəy Çağrı bəyin oğlu Yakuta Anadoluya aramsız olaraq hücumlar etməsini və orada türklərin yerləşdirilməsi vəzifəsini tapşırmışdı. Bundan narahat olan xəlifə Qaimbiəmrillah Toğrul bəyin yanına elçi göndərdi və xahiş etdi ki, onlardan əvvəl İraqa gələn və sonralar İraq türkmənləri kimi tanınan oğuzlarla Toğrul bəylə birgə gələn oğuzların bölgədə yerləşməsinin qarşısını alsın. Toğrul bəy isə xəlifənin elçisinə: "Əsgərlərimin sayı çoxdur, əlimizdə olan torpaqlar onlar üçün kifayət etmir", — dedi.
Zəfərlər dalınca zəfərlər qazanan Toğrul bəy 1058-ci il yanvar ayının 25-də Bağdadda böyük təntənə ilə Şərqin və Qərbin hökmdarı elan edildi. Səlcuqlu dövlətinin ilk sultanı olan Toğrul bəy 1062-ci ildə Reyə doğru hərəkət etdi və burada böyük təntənə ilə qarşılandı, Amma o, Reyə gələrkən yolda xəstələnmişdi. Toğrul bəy bu xəstəlikdən sağalaraq bir daha ayağa qalxa bilmədi və 1063-cü ildə vəfat etdi. Toğrul bəyin ölümündən sonra onun yerinə Alparslanın ögey qardaşı Süleyman taxta çıxarıldı. Çünki Toğrul bəyin övladı yox idi. Süleyman bəyin taxta çıxarılmasını Toğrul bəyin əmisi Arslan Yabqunun oğlu Kutalmış bəy də müdafiə edirdi, Amma taxta çıxarılan Süleyman bəy gənc idi. Onun dövləti idarə etmək və döyüş təcrübəsi yox idi. Toğrul bəyin ətrafında onunla birlikdə döyüşlərdə qəhrəmanlıq göstərən silahdaşları və sərkərdələr, həmçinin digər adlı-sanlı türk bəyləri Süleymanın taxta çıxarılmasından narazı qalmışdılar.
Yürüşləri
Mənbə
- Ferishta, History of the Rise of Mohammedan Power in India 2011-07-18 at the Wayback Machine}
Həmçinin bax
- https://www.britannica.com/biography/Toghril-Beg.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Togrul ad Togrul bey teq 990 4 sentyabr 1063 Tecris d Boyuk Selcuq Imperiyasi Oguz elinin Qiniq boyundan Boyuk Selcuqlu dovletinin qurucusu ve ilk sultani 1040 1063 Togrulturkm Togrul beg fars رکن الدین طغرل بک بن سلجوق Boyuk Selcuqlu dovletinin I sultani1037 1063Evvelkivezife qurulduSonrakiAlp ArslanSexsi melumatlarDogum tarixi teq 990Vefat tarixi 4 sentyabr 1063Vefat yeri Tecris d Boyuk Selcuq ImperiyasiFealiyyeti herbi lider d Atasi MikayilAilesi SelcuqlularDini sunni islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiTogrul bey oglu 987 ci ilde anadan olmusdu Omrunun coxunu turklerin zeferler qazanmasina ve yeni torpaqlarin fethine serf etmisdi Cagri beyin olumunden sonra onun qardasi Togrul bey sultan elan edildi ve bir ilden sonra onun adi zerb olunmus pullar dovriyyeye buraxildi Paytaxt Nisapurdan Reye kocuruldu Nisapurdan serqdeki torpaqlarin idareciliyi Cagri beye tapsirildi Curcan ve Kuhistanin idaresi Sultan Togrulun anabir qardasi Ibrahim Yinalogluna hevale olunurdu Herat Sistan ve idare etmek sultan Togrulun emisioglu Ebu Eli el Hesene Selcuq beyin oglu Musanin ovladi tapsirilirdi Selcuqoglu Israilin oglu Sihabeddovle Qutalmisa qerbe Bizans istiqametinde yurusler etmek Azerbaycani ermeni gurcu Bizansin birlesmis quvvelerinden qorumaq tapsirildi Bu isde ona Sultan Togrulun anabir qardasi Ibrahim Yinaloglu komek gostermeli idi 8 iyul 1046 ci ilde Abxaz cari Liparitin basciliq etdiyi ermeni gurcu Bizansin birlesmis quvvelerinin muhasireye aldigi Genceye gelen Selcuqlu ordusu xaclilari geri oturtdu Ermeni tarixcisi Urfali Meteosun yazdigi kimi muselmanlar sayi hesabi bilinmeyen xacli ordusundan 150 minini qilincdan kecirdi 1054 cu ilde Sultan Togrul Iran sulalesi olan terefinden sixisdirilan xelife el Qaimin xahisile Bagdad seherine daxil oldu Buveyhilerin sonuncu numayendesi olan el Malik er Rehim Ebu Nesr esir tutularaq Teberek qalasina salindi Bagdad minarelerinden cekilen ezanlarda Misirdeki sie Fatimilerin deyil yeniden Abbasi xelifelerinin ve Selcuq sultaninin adina xutbe oxunmasina baslanildi Butun ereb emirleri Sultan Togrulun elini opmek ucun onun yanina geldiler Xelifenin qizi Seide en Nise ile evlenen Sultan Togrul 17 fevral 1063 cu ilde Tebrizde tenteneli toy meclisi teskil etdi Turk Islam dunyasinin en gorkemli sexsiyyetlerinden olan Selcuqlu sultani Togrul cume axsami gunu 4 sentyabr 1063 cu ilde 70 yasinda vefat etdi Vezir Hemid el Mulk el Qundurinin dediyine gore Sultan Togrul ona bele bir ehvalat danismisdi Xorasanda fealiyyete basladigim ilk illerde yuxumda gordum ki meni xos iy veren dumanli bir yere qaldirdilar ve qeybden bir ses esitdim Bizden bir sey iste Dediyin yerine yetecek Men dedim ki uzun omur isteyirem Mene cavab verdiler ki sen 70 il yasayacaqsan Muasirlerinin yazdigina gore Sultan Togrul cesur sebrli genis qelbe malik bir insan idi Debdebeli geyinmeyi sevmezdi Ureyinde Uca Allaha derin inam var idi Bir defe de olsun Cume namazindan qalmir bazar ertesi ve cume axsamlari oruc tuturdu Pul toplamagi ve nahaq qan tokulmesini istemezdi Nezir vermekde xususile mescid tikdirmekde comerd idi Sultan Togrul demisdi Eger men tikdirdiyim evin yaninda ondan uca mescid tikdirmesem Allahin qarsisinda ne cavab vererem Togrul bey Cagri beyin oglu Yakuta Anadoluya aramsiz olaraq hucumlar etmesini ve orada turklerin yerlesdirilmesi vezifesini tapsirmisdi Bundan narahat olan xelife Qaimbiemrillah Togrul beyin yanina elci gonderdi ve xahis etdi ki onlardan evvel Iraqa gelen ve sonralar Iraq turkmenleri kimi taninan oguzlarla Togrul beyle birge gelen oguzlarin bolgede yerlesmesinin qarsisini alsin Togrul bey ise xelifenin elcisine Esgerlerimin sayi coxdur elimizde olan torpaqlar onlar ucun kifayet etmir dedi Zeferler dalinca zeferler qazanan Togrul bey 1058 ci il yanvar ayinin 25 de Bagdadda boyuk tentene ile Serqin ve Qerbin hokmdari elan edildi Selcuqlu dovletinin ilk sultani olan Togrul bey 1062 ci ilde Reye dogru hereket etdi ve burada boyuk tentene ile qarsilandi Amma o Reye gelerken yolda xestelenmisdi Togrul bey bu xestelikden sagalaraq bir daha ayaga qalxa bilmedi ve 1063 cu ilde vefat etdi Togrul beyin olumunden sonra onun yerine Alparslanin ogey qardasi Suleyman taxta cixarildi Cunki Togrul beyin ovladi yox idi Suleyman beyin taxta cixarilmasini Togrul beyin emisi Arslan Yabqunun oglu Kutalmis bey de mudafie edirdi Amma taxta cixarilan Suleyman bey genc idi Onun dovleti idare etmek ve doyus tecrubesi yox idi Togrul beyin etrafinda onunla birlikde doyuslerde qehremanliq gosteren silahdaslari ve serkerdeler hemcinin diger adli sanli turk beyleri Suleymanin taxta cixarilmasindan narazi qalmisdilar Togrul beyin serefine ucaldilmis qulleYurusleriDendenekan doyusuMenbeFerishta History of the Rise of Mohammedan Power in India 2011 07 18 at the Wayback Machine Hemcinin baxBoyuk Selcuq Imperiyasi Turkmenler Cagri bey Alp Arslanhttps www britannica com biography Toghril Beg