Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tletseruk soyu — şimal-qərbi Qafqazın yerli xalqlarından olan adıgeylərin qoluna mənsub çərkəz ailə soyudur. Böyük köçdən əvvəl Krasnodar əyalətinin Tuapse bölgəsi və Soçinin Lazarevski bölgəsində yaşayırdılar. Bu gün isə əsasən, Rusiyaya bağlı Adıgey Respublikasının Pseytuk kəndi də daxil olmaqla, Türkiyənin Aydın, , İzmir, Çanaqqala, , Çorum, Yozqat, Samsun, Balıkesir və Düzcə vilayətlərində yaşamaqdadırlar.
| Tletseruk soyu | |
|---|---|
| Mənşəyi | Adıgey |
| Təbəəliyi | Rusiya imperiyası Osmanlı imperiyası Türkiyə Respublikası Rusiya Federasiyası |
| Torpaqları | Şimal-qərbi Qafqaz Türkiyə Respublikasının müxtəlif bölgələri |
Tarixi
Tletseruklar 1552-ci ildə Qara dəniz sahillərini gəzən genuyalı səyyah Georg İnteriano və 1820-ci illərdə yenə buraları gəzən fransız Leonti Yakovleviç Lyulyenin xatirələrinə görə, Goaiye qəbiləsi içində məskunlaşan böyük bir ailə idi. Goaiyelər daha sonralar Natuhaj qəbiləsinə daxil oldular. Natuhajlar Prezüye, digər adı ilə Psezüape vadisinin üst hissələrində, Tağaps vadisində yaşayırdılar. Adlarındakı fərqlilik nəzərə alındığında Natuhajlarla Şapsığlar fərqli etnoslar kimi görünə bilər, lakin eyni xalqdırlar. Çünki ikisi də Adıgey kökənlidirlər, eyni dildə danışırlar və ortaq olaraq özlərini Aquçips adlandırırlar. Bu adın xüsusi bir mənası yoxdur, lakin qarşılaşdıqlarında onlar üçün bir növ xitab funksiyasını yerinə yetirir. Daha sonralar Natuhaj və Şapsığların bütün qolları öz aralarında qarışdılar.
Qəbiləni formalaşdıran nəsil adları
Qəbiləni formalaşdıran nəsil adları bu cür idi:
- Birc
- Bjeğatl
- Çah
- Çerç
- Datçe
- Dirsüye
- Gunay
- Hağun
- Hatirame
- Hatohu
- Karcan
- Karzeg
- Kaz
- Kosebiç
- Mat
- Migekiok
- Megu
- Memet
- Kuyetsük
- Neuyk
- Pşiuyk
- Sepene
- Serkuşe
- Süpako
- Tlethoz
- Tleseruk
- Yekuas
- Yegerako
- Zea
Dilləri
Adıgeycənin bir dialekti olan şapsuqca danışırlar. Adıgeycə isə Qafqaz dillərinin Abxaz-adıq dilləri qrupuna bağlı dildir. Şapsuqlar Şimali Qafqazın yerli xalqlarından olan qərb çərkəzlərinə mənsub topluluqlardan biridir. Çoxu Krasnodar krayı Tuapse rayonu və Soçinin Lazarevsk rayonunda, Rusiyanın subyekti olan Adıge Respublikasında yaşayırlar. Dilləri olan Şapsuq dili 1945-ci ilə qədər yazı və ədəbiyyat dili olmuşdur. Qədimdə onlardan ayrı olan Hakuç etnosu hal-hazırda rəsmi olaraq şapsuqların subetnosu olaraq qəbul edilməkdədirlər.
Onlar Türkiyə Respublikası ərazisində də yaşayırlar. Əsasən Əxlatda məskunlaşan şapsuqların orada keçmişdə 9 kəndi olsa da, o kəndlərdən indi yalnız biri qalmışdır. O kənd Adilcəvazda yerləşir. Yerdə qalan çərkəzlər isə əxlatın mərkəzinə köç etmişdirlər.
Soyun məşhur üzvləri
| Sıra nömrəsi | Ad | Şəkil | Məlumat |
|---|---|---|---|
| 1 |  | Trablusqarb və Benqazinin muxtariyyət ilə idarə edilməsinə başlanmasından sonra 1912-ci ildə 5 illik müddət və vəzirlik rütbəsi ilə Liviyada Sultan Mehmed Rəşad tərəfindən sultan naibi olaraq çalışmışdır. 1855-ci ildə Çərkəzistanın Tuabse bölgəsində anadan olmuşdur. 1917-ci ildə İstanbulda vəfat etmişdir. | |
| 2 | Harun Tletseruk |  | Maarifçi və yazıçı. 1879–1938-ci illərdə Düzcədə yaşamışdır. |
| 3 | Atatürk prinsipləri və inqilabları tarixi üzrə mütəxəsis olan tarixçidir. 1945-ci ildə Adapazarında anadan olmuşdur. 2007-ci ildə İstanbul Universiteti Atatürk prinsiöləri və İnqilabı Tarixi İnistitutunun müdiri təyin edilmişdir. | ||
| 4 | biznesmen, mədəniyyət tədqiqatçısı və yazıçı. 1945-ci ildə anadan olmuşdur. Hal-hazırda da orada yaşayır. | ||
| 5 | Adıgey Respublikasının dövlət sənətçisi. Şimal-qərbi Qafqazın "gəlmiş-keçmiş ən məşhur akardeon ustası" hesab edilir. | ||
| 7 | Biznesmen, reklam məsləhətçisi və reklam agentliyi sahibi. 1963-cü ildə Çorumda anadan olan Erol Olçok 15 iyul 2016-cı il çevriliş cəhdində İstanbulda həyatını itirmişdir. | ||
| 8 | Səlahətdin Anaç Türkiyə Kömür İstehsalatçılarının baş katibidir. Anası Tleterukdur və 1950-ci ildə Çorumda anadan olmuşdur. | ||
| 9 | Yusif Ziya | MET Düzcə Universiteti Araşdırma və Tədbiqetmə Xəstəxanasının müdiri. düzcənin Hampihable kəndində 1962-ci ildə anadan olmuşdur. Hələ də orada yaşayır. Tleseruk Harun Əfəndinin böyük qardaşı və Adıgey Mövludinin müəllifi olan Əbdürrəhman Neşet Əfəndinin nəvəsidir. |
Həmçinin bax
İstinadlar
- Leonti Lyulye (tərc. Papşu Murad). Çerkesya, Tarihi-Etnografik Makaleler 1857-1862-1866 Çiviyazıları. səh. 52.
- Polovinkina Tamara. Çerkesya - Gönül Yaram. Ankara. 2007. səh. 289-308.
- "Sabahattin ÖZEL". 24 may 2018 tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tletseruk soyu simal qerbi Qafqazin yerli xalqlarindan olan adigeylerin qoluna mensub cerkez aile soyudur Boyuk kocden evvel Krasnodar eyaletinin Tuapse bolgesi ve Socinin Lazarevski bolgesinde yasayirdilar Bu gun ise esasen Rusiyaya bagli Adigey Respublikasinin Pseytuk kendi de daxil olmaqla Turkiyenin Aydin Izmir Canaqqala Corum Yozqat Samsun Balikesir ve Duzce vilayetlerinde yasamaqdadirlar Tletseruk soyuMenseyi AdigeyTebeeliyi Rusiya imperiyasi Osmanli imperiyasi Turkiye Respublikasi Rusiya FederasiyasiTorpaqlari Simal qerbi Qafqaz Turkiye Respublikasinin muxtelif bolgeleriTarixiTletseruklar 1552 ci ilde Qara deniz sahillerini gezen genuyali seyyah Georg Interiano ve 1820 ci illerde yene buralari gezen fransiz Leonti Yakovlevic Lyulyenin xatirelerine gore Goaiye qebilesi icinde meskunlasan boyuk bir aile idi Goaiyeler daha sonralar Natuhaj qebilesine daxil oldular Natuhajlar Prezuye diger adi ile Psezuape vadisinin ust hisselerinde Tagaps vadisinde yasayirdilar Adlarindaki ferqlilik nezere alindiginda Natuhajlarla Sapsiglar ferqli etnoslar kimi gorune biler lakin eyni xalqdirlar Cunki ikisi de Adigey kokenlidirler eyni dilde danisirlar ve ortaq olaraq ozlerini Aqucips adlandirirlar Bu adin xususi bir menasi yoxdur lakin qarsilasdiqlarinda onlar ucun bir nov xitab funksiyasini yerine yetirir Daha sonralar Natuhaj ve Sapsiglarin butun qollari oz aralarinda qarisdilar Qebileni formalasdiran nesil adlariQebileni formalasdiran nesil adlari bu cur idi Birc Bjegatl Cah Cerc Datce Dirsuye Gunay Hagun Hatirame Hatohu Karcan Karzeg Kaz Kosebic Mat Migekiok Megu Memet Kuyetsuk Neuyk Psiuyk Sepene Serkuse Supako Tlethoz Tleseruk Yekuas Yegerako ZeaDilleriAdigeycenin bir dialekti olan sapsuqca danisirlar Adigeyce ise Qafqaz dillerinin Abxaz adiq dilleri qrupuna bagli dildir Sapsuqlar Simali Qafqazin yerli xalqlarindan olan qerb cerkezlerine mensub topluluqlardan biridir Coxu Krasnodar krayi Tuapse rayonu ve Socinin Lazarevsk rayonunda Rusiyanin subyekti olan Adige Respublikasinda yasayirlar Dilleri olan Sapsuq dili 1945 ci ile qeder yazi ve edebiyyat dili olmusdur Qedimde onlardan ayri olan Hakuc etnosu hal hazirda resmi olaraq sapsuqlarin subetnosu olaraq qebul edilmekdedirler Onlar Turkiye Respublikasi erazisinde de yasayirlar Esasen Exlatda meskunlasan sapsuqlarin orada kecmisde 9 kendi olsa da o kendlerden indi yalniz biri qalmisdir O kend Adilcevazda yerlesir Yerde qalan cerkezler ise exlatin merkezine koc etmisdirler Soyun meshur uzvleriSira nomresi Ad Sekil Melumat1 Trablusqarb ve Benqazinin muxtariyyet ile idare edilmesine baslanmasindan sonra 1912 ci ilde 5 illik muddet ve vezirlik rutbesi ile Liviyada Sultan Mehmed Resad terefinden sultan naibi olaraq calismisdir 1855 ci ilde Cerkezistanin Tuabse bolgesinde anadan olmusdur 1917 ci ilde Istanbulda vefat etmisdir 2 Harun Tletseruk Maarifci ve yazici 1879 1938 ci illerde Duzcede yasamisdir 3 Ataturk prinsipleri ve inqilablari tarixi uzre mutexesis olan tarixcidir 1945 ci ilde Adapazarinda anadan olmusdur 2007 ci ilde Istanbul Universiteti Ataturk prinsioleri ve Inqilabi Tarixi Inistitutunun mudiri teyin edilmisdir 4 biznesmen medeniyyet tedqiqatcisi ve yazici 1945 ci ilde anadan olmusdur Hal hazirda da orada yasayir 5 Adigey Respublikasinin dovlet senetcisi Simal qerbi Qafqazin gelmis kecmis en meshur akardeon ustasi hesab edilir 7 Biznesmen reklam meslehetcisi ve reklam agentliyi sahibi 1963 cu ilde Corumda anadan olan Erol Olcok 15 iyul 2016 ci il cevrilis cehdinde Istanbulda heyatini itirmisdir 8 Selahetdin Anac Turkiye Komur Istehsalatcilarinin bas katibidir Anasi Tleterukdur ve 1950 ci ilde Corumda anadan olmusdur 9 Yusif Ziya MET Duzce Universiteti Arasdirma ve Tedbiqetme Xestexanasinin mudiri duzcenin Hampihable kendinde 1962 ci ilde anadan olmusdur Hele de orada yasayir Tleseruk Harun Efendinin boyuk qardasi ve Adigey Movludinin muellifi olan Ebdurrehman Neset Efendinin nevesidir Hemcinin baxHarun TletserukIstinadlarLeonti Lyulye terc Papsu Murad Cerkesya Tarihi Etnografik Makaleler 1857 1862 1866 Civiyazilari seh 52 Polovinkina Tamara Cerkesya Gonul Yaram Ankara 2007 seh 289 308 Sabahattin OZEL 24 may 2018 tarixinde