Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tiflis Müsəlman Əmirliyi (654–1122) — Tiflis şəhərində yerləşən müsəlman dövləti.
| Tarixi dövlət | |
| Tiflis Müsəlman əmirliyi | |
|---|---|
 | |
| | |
| Paytaxt | Tbilisi |
| Dövlət dini | islam |
| İdarəetmə forması | monarxiya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İslam bölgəyə ilk gəlişindən etibarən indiki Gürcüstan torpaqlarında yayılmağa başlamışdır. VIII əsrin 30-cu illərində ərəblər Şərqi Gürcüstana yiyələndikdən sonra Tiflis şəhərini canişinliyin mərkəzinə çevirdilər. Tiflis əmiri əvvəlcə bütün Şərqi Gürcüstan əmirinə tabe idi. Sonralar ərəb xilafətinin zəifləməsi nəticəsində canişinliyin ərazisi Tiflis müsəlman əmirliyi ilə məhdudlaşdı. IX əsrin əvvəllərində isə təkcə Kartli, XI əsrdə isə ancaq Tiflis və ona bitişik vilayətlər əmirin hakimiyyəti altında qalmışdı. IX əsrdən etibarən əmirlərin müstəqillik uğrunda mübarizəsi başlandı və 80-ci illərdə onlar buna nail oldular. Tiflis Müsəlman əmirliyi XI əsrin sonlarına kimi öz müstəqilliyini saxladı. 1121-ci ildə baş vermiş Didqori döyüşü nəticəsində Tiflis Müsəlman əmirliyi 1122-ci ildə ləğv edilərək Gürcüstan dövlətinin tərkibinə qatıldı. Tiflis əmirliyi dövründə hakimiyyət ardıcıl olaraq 3 nəslin (sülalənin) əllərində cəmləşmişdir; bunlar — Şüeybilər, Şeybanilər və Cəfərilər nəsilləridir.
Əmirliyin yaranması
Tiflis müsəlman əmirliyi Qafqazın ərəb orduları ilə 645-ci ildə başlayan fəthi prosesində, 735-ci ildə Tiflis şəhərinin Mərvanın başçılıq etdiyi ərəb orduları tərəfindən tutulması ilə yaranmışdır. Mərvan Əməvilər sülaləsindən olmaqla, xristian əhalisi arasında çox qeyri-populyar idi. Mərvan bütün Qafqazın canişini təyin olundu, onun vəzifəsinə yerli əhalini islamlaşdırmaq daxil idi, həmçinin o Tiflisə əmir təyin edirdi.
Ərazisi
Əvvəlcə Tiflis əmirliyinə bütün Şərqi Gürcüstan tabe idi, lakin VIII–IX əsrlərdən etibarən əmirliyin ərazisi tədricən kiçilməyə başladı. Lakin Borçalı ərazisində əmirlik tam olaraq möhkəmlənmişdi. IX əsrin sonunda əmirliyin cənub əraziləri erməni Baqratuni sülaləsi tərəfindən işğal edildi. IX əsrin ortalarında etibarən əmirliyin ərazisində qalan yeganə müsəlman şəhəri Tiflis idi. O zaman Tiflis Dərbəddən sonra Qafqazın ikinci ən böyük şəhəri idi və müsəlman şəhəri üslubunda qurulmuşdu. Şəhərdən kənarda yaşayan kənd və dağ əhalisi hələ də xristian olaraq qalmaqda idi. VIII əsrin ortalarında başlanmış mübarizənin nəticəsində Abxaziya knyazlığı ərəblərdən azad oldu, daha sonra IX əsrdə Lazika ərazisi Bizans tərəfindən ələ keçirildi.
 | Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tiflis Muselman Emirliyi 654 1122 Tiflis seherinde yerlesen muselman dovleti Tarixi dovletTiflis Muselman emirliyi740 1122Paytaxt TbilisiDovlet dini islamIdareetme formasi monarxiya Vikianbarda elaqeli mediafayllar Islam bolgeye ilk gelisinden etibaren indiki Gurcustan torpaqlarinda yayilmaga baslamisdir VIII esrin 30 cu illerinde erebler Serqi Gurcustana yiyelendikden sonra Tiflis seherini canisinliyin merkezine cevirdiler Tiflis emiri evvelce butun Serqi Gurcustan emirine tabe idi Sonralar ereb xilafetinin zeiflemesi neticesinde canisinliyin erazisi Tiflis muselman emirliyi ile mehdudlasdi IX esrin evvellerinde ise tekce Kartli XI esrde ise ancaq Tiflis ve ona bitisik vilayetler emirin hakimiyyeti altinda qalmisdi IX esrden etibaren emirlerin musteqillik ugrunda mubarizesi baslandi ve 80 ci illerde onlar buna nail oldular Tiflis Muselman emirliyi XI esrin sonlarina kimi oz musteqilliyini saxladi 1121 ci ilde bas vermis Didqori doyusu neticesinde Tiflis Muselman emirliyi 1122 ci ilde legv edilerek Gurcustan dovletinin terkibine qatildi Tiflis emirliyi dovrunde hakimiyyet ardicil olaraq 3 neslin sulalenin ellerinde cemlesmisdir bunlar Sueybiler Seybaniler ve Ceferiler nesilleridir Emirliyin yaranmasiTiflis muselman emirliyi Qafqazin ereb ordulari ile 645 ci ilde baslayan fethi prosesinde 735 ci ilde Tiflis seherinin Mervanin basciliq etdiyi ereb ordulari terefinden tutulmasi ile yaranmisdir Mervan Emeviler sulalesinden olmaqla xristian ehalisi arasinda cox qeyri populyar idi Mervan butun Qafqazin canisini teyin olundu onun vezifesine yerli ehalini islamlasdirmaq daxil idi hemcinin o Tiflise emir teyin edirdi ErazisiEvvelce Tiflis emirliyine butun Serqi Gurcustan tabe idi lakin VIII IX esrlerden etibaren emirliyin erazisi tedricen kicilmeye basladi Lakin Borcali erazisinde emirlik tam olaraq mohkemlenmisdi IX esrin sonunda emirliyin cenub erazileri ermeni Baqratuni sulalesi terefinden isgal edildi IX esrin ortalarinda etibaren emirliyin erazisinde qalan yegane muselman seheri Tiflis idi O zaman Tiflis Derbedden sonra Qafqazin ikinci en boyuk seheri idi ve muselman seheri uslubunda qurulmusdu Seherden kenarda yasayan kend ve dag ehalisi hele de xristian olaraq qalmaqda idi VIII esrin ortalarinda baslanmis mubarizenin neticesinde Abxaziya knyazligi ereblerden azad oldu daha sonra IX esrde Lazika erazisi Bizans terefinden ele kecirildi Tarix ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin