Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Telman Əhməd oğlu Ağdamski (6 avqust 1936, Ağdaş – 19 fevral 2024) — azərbaycanlı kimyaçı, kimya elmləri doktoru, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi (2012).
| Telman Ağdamski | |
|---|---|
| Telman Əhməd oğlu Ağdamski | |
| Doğum tarixi | 6 avqust 1936 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 19 fevral 2024 (87 yaşında) |
| Atası | Əhməd Ağdamski |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | kimya elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| İş yeri | Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti |
| Təhsili | ADU |
| Mükafatları |  |
Həyatı
Telman Ağdamski (Bədəlbəyli) 6 avqust 1936-cı ildə Ağdaşda anadan olmuşdur. Azərbaycanın opera müğənnisi, əməkdar incəsənət xadimi Əhməd Ağdamskinin oğludur. Ağdaş orta məktəbini bitirmiş (1943–1953), ADU-nun Kimya fakültəsində təhsil almışdır (1953–1958). Tələbə olarkən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının (indiki Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası) Qeyri-Üzvi və Fiziki Kimya İnstitutunda lobarant kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır (1957). Həmin institutun aspiranturasına daxil olub (1958), "Dehidrogenləşmə və polimerləşmə reaksiyalarında xrom-alüminium katalizatorunda nadir torpaq elementlərinin və əlaqələndiricilərin tədqiqi" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir (1965). İnstitutun kiçik elmi işçisi olmuş, sonralar APİ-nin Analitik və fiziki kimya kafedrasında dosent (1967), Kimya fakültəsinin dekanı (1972–1981 illər) vəzifələrində işləmişdir. "İkivalentli nadir — torpaq elementlərinin tsiklopentadienil (arenil) metalkarbonilte-trahidrofuranat komplekslərinin sintezi, quruluşu və katalitik xassələri" mövzusunda dissertasiyasına görə kimya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almışdır (1992). "Fiziki kimya" ixtisası üzrə professordur (1995). Hazırda Analitik və fiziki kimya kafedrasının professorudur. 18 aprel 2012-ci ildə Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Azərbaycanın Əməkdar müəllimi fəxri adına layiq görülmüşdür.
19 fevral 2024-cü ildə vəfat etmişdir.
Elmi fəaliyyəti
Telman Ağdamskinin əsas elmi-tədqiqatları katalitik və koordinasion kimyaya aiddir. O, xromalüminium katalizatorlarının sintez şəraitini müəyyənləşdirərək, onları dehidrogenləşmə və polimerləşmə reaksiyalarında tədqiq etmişdir. Onun tərəfindən butanın dehidrogenləşmə reaksiyasında nadir və nadir torpaq elementlərinin promotorluq xassəsi öyrənilmiş və indiyə qədər bu məqsədlə istifadə edilən K-5 katalizatorunun yerli xammal əsasında sintez edilmiş yüksək aktivliyə malik katalizatorla əvəz edilməsini təklif etmişdir. O, tərkibində d və f elementləri p və s rabitəsi olan iki və üçvalentli samarium, yevropium və itterbiumun tsiklopentadienil, arenil törəmələrini sintez etmiş, onların xassələrini və quruluşlarını tədqiq etmişdir. Aparılan tədqiqatlardan məlum olmuşdur ki, lantanoid ilə karbon atomu arasındakı rabitə S rabitədir. Onun tərəfindən həmçinin tərkibində kobalt və manqan olan lantanoidlərin-intermetallidlərin alınma üsulu işlənib hazırlanmış və onları seolitlər üzərinə çökdürməklə yeni növ katalizatorlar sintez edilmişdir. Həmin katalizatorların köməyi ilə kiçik molekullar aktivləşdirilir və doymamış birləşmələr yüksək seçiciliklə hidrogenləşmə və karbonilləşmə reaksiyalarına məruz edilir.
Telman Ağdamskinin elmi-pedaqoji fəaliyyəti 11 dərs vəsaitində, 100-ə qədər elmi əsərdə, 3 müəlliflik şəhadətnaməsində öz əksini tapmışdır.
Telman Ağdamski 1985–2001-ci illərdə koordinasion kimyası üzrə 1985–2001-ci illərdə İsveçrə, Yunanıstan, Avstraliya, Portuqaliya, Almaniya, Yaponiya, Kanada və b. ölkələrdə keçirilmiş XXIII–XXXI konqres və simpoziumlara, karbon qazının işlənilməsinə həsr olunmuş I, II, III, V, VI Beynəlxalq konfranslara (İtaliya, 1993; Yaponiya, 1994, 1997; Almaniya, 1999; Kolorado, ABŞ, 2001) dəvət edilmişdişdir.
Ədəbiyyat
- Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2024-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-20.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Telman Telman Ehmed oglu Agdamski 6 avqust 1936 Agdas 19 fevral 2024 azerbaycanli kimyaci kimya elmleri doktoru Azerbaycan Respublikasinin emekdar muellimi 2012 Telman AgdamskiTelman Ehmed oglu AgdamskiDogum tarixi 6 avqust 1936 1936 08 06 Dogum yeri Agdas Agdas rayonu Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVefat tarixi 19 fevral 2024 2024 02 19 87 yasinda Atasi Ehmed AgdamskiElm sahesi kimyaElmi derecesi kimya elmleri doktoruElmi adi professorIs yeri Azerbaycan Dovlet Pedaqoji UniversitetiTehsili ADUMukafatlari 2012HeyatiTelman Agdamski Bedelbeyli 6 avqust 1936 ci ilde Agdasda anadan olmusdur Azerbaycanin opera mugennisi emekdar incesenet xadimi Ehmed Agdamskinin ogludur Agdas orta mektebini bitirmis 1943 1953 ADU nun Kimya fakultesinde tehsil almisdir 1953 1958 Telebe olarken Azerbaycan Elmler Akademiyasinin indiki Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Qeyri Uzvi ve Fiziki Kimya Institutunda lobarant kimi emek fealiyyetine baslamisdir 1957 Hemin institutun aspiranturasina daxil olub 1958 Dehidrogenlesme ve polimerlesme reaksiyalarinda xrom aluminium katalizatorunda nadir torpaq elementlerinin ve elaqelendiricilerin tedqiqi movzusunda namizedlik dissertasiyasi mudafie etmisdir 1965 Institutun kicik elmi iscisi olmus sonralar API nin Analitik ve fiziki kimya kafedrasinda dosent 1967 Kimya fakultesinin dekani 1972 1981 iller vezifelerinde islemisdir Ikivalentli nadir torpaq elementlerinin tsiklopentadienil arenil metalkarbonilte trahidrofuranat komplekslerinin sintezi qurulusu ve katalitik xasseleri movzusunda dissertasiyasina gore kimya elmleri doktoru alimlik derecesi almisdir 1992 Fiziki kimya ixtisasi uzre professordur 1995 Hazirda Analitik ve fiziki kimya kafedrasinin professorudur 18 aprel 2012 ci ilde Prezident Ilham Eliyevin serencami ile Azerbaycanin Emekdar muellimi fexri adina layiq gorulmusdur 19 fevral 2024 cu ilde vefat etmisdir Elmi fealiyyetiTelman Agdamskinin esas elmi tedqiqatlari katalitik ve koordinasion kimyaya aiddir O xromaluminium katalizatorlarinin sintez seraitini mueyyenlesdirerek onlari dehidrogenlesme ve polimerlesme reaksiyalarinda tedqiq etmisdir Onun terefinden butanin dehidrogenlesme reaksiyasinda nadir ve nadir torpaq elementlerinin promotorluq xassesi oyrenilmis ve indiye qeder bu meqsedle istifade edilen K 5 katalizatorunun yerli xammal esasinda sintez edilmis yuksek aktivliye malik katalizatorla evez edilmesini teklif etmisdir O terkibinde d ve f elementleri p ve s rabitesi olan iki ve ucvalentli samarium yevropium ve itterbiumun tsiklopentadienil arenil toremelerini sintez etmis onlarin xasselerini ve quruluslarini tedqiq etmisdir Aparilan tedqiqatlardan melum olmusdur ki lantanoid ile karbon atomu arasindaki rabite S rabitedir Onun terefinden hemcinin terkibinde kobalt ve manqan olan lantanoidlerin intermetallidlerin alinma usulu islenib hazirlanmis ve onlari seolitler uzerine cokdurmekle yeni nov katalizatorlar sintez edilmisdir Hemin katalizatorlarin komeyi ile kicik molekullar aktivlesdirilir ve doymamis birlesmeler yuksek secicilikle hidrogenlesme ve karbonillesme reaksiyalarina meruz edilir Telman Agdamskinin elmi pedaqoji fealiyyeti 11 ders vesaitinde 100 e qeder elmi eserde 3 muelliflik sehadetnamesinde oz eksini tapmisdir Telman Agdamski 1985 2001 ci illerde koordinasion kimyasi uzre 1985 2001 ci illerde Isvecre Yunanistan Avstraliya Portuqaliya Almaniya Yaponiya Kanada ve b olkelerde kecirilmis XXIII XXXI konqres ve simpoziumlara karbon qazinin islenilmesine hesr olunmus I II III V VI Beynelxalq konfranslara Italiya 1993 Yaponiya 1994 1997 Almaniya 1999 Kolorado ABS 2001 devet edilmisdisdir EdebiyyatOrxan Memmedov Baharli Agdamin adli sanli pedaqoqlari alimleri Baki Sabah 2001 Hemcinin baxEhmed Agdamski Memmed AgdamskiIstinadlar Arxivlenmis suret 2024 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2024 02 20