Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tağmar qalası - XI-XIII əsrlərdə Naxçıvan ərazisində mövcud olmuş qala. H.Qəzvininin “Nüzhət əl-qülub” əsərində adını çəkdiyi dörd qaladan biri də Tağmar qalasıdır. Qalanın dəqiqliklə Naxçıvan ərazisində hansı istiqamətdə yerləşməsi haqqında məlumat olmasa da, tədqiqatçılar toponimə əsasən müəyyən fikirlər irəli sürmüşlər.
| Tağmar qalası | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Culfa |
| Yerləşir | Gal kəndi |
| Tikilmə tarixi | XI-XIII əsrlər |
| Kateqoriya | Qala |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
Məlumdur ki, Naxçıvanın bu gün də simvollarından biri hesab edilən Haçadağın digər bir adı İlandağdır. Culfa rayonu ərazisində yerləşən 2415 metr hündürlükdə olan bu dağ bəzi əfsanə və fərziyyələrə görə Nuh peyğəmbərin öz qövmünə xitabət dağı olmuş, sonradan isə bu inam o dağı Elandağa çevirmişdi. Digər bir ehtimal isə ərazidə zəhərli ilanların çox olması ilə əlaqəlidir. İlandağın zirvəsində iki haça arasında qalın gil təbəqəsi, ocaq yeri və orta əsrlərə aid saxsı qab qalıqları aşkar edən tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, İlandağ müşahidə məntəqəsi kimi istifadə edilmiş, yaxınlaşan təhlükə haqqında burada yandırılmış ocaq vasitəsilə Əlincə qalaya, oradan isə Çalxanqala və Şapurqalaya məlumat verilmişdir.
Toponimin izahı ilə bağlı ehtimallar
Tağmar toponimindəki “Tağ” indi də dilimizdə qalmış “dağ” sözünün ilkin forması, “mar” isə səlcuqların saray dili olan – farscadan tərcümədə ilan deməkdir. Deməli hesab etmək olar ki, İlandağın üzərindəki gözətçi məntəqəsindən – qaladan H.Qəzvini Tağmar olaraq bəhs etmişdir (61, s. 140). Bəzi orta əsr mənbələrində isə “mar” tayfa, xalq adı kimi xatırlanır.
Qalanın lokalizasiyası
Qədim Gal-İlandağ yaşayış yerində qalıqları bu günədək gəlib çatmış İlandağ karvansarayından 40-50 metr cənubda bu gözətçi məntəqəsinin – qalanın qalıqları bu gün də qalmaqdadır. Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Elbrus İsayevin verdiyi məlumata görə ətrafı qaya parçaları ilə hasarlanmış, sıldırım qaya üzərində yerləşən bu gözətçi məntəqəsindən ətraf əraziləri izləmək mümkün olmuşdur. Ordubad-Culfa-Naxçıvan-Sədərək beynəlxalq karvan yoluna xidmət edən yardımçı qollardan biri Gal-Şurut---Nürgüt-Sisyan (Sünik) istiqamətində uzanan yolun Culfa şəhərindən Paradaş kəndinə qədər olan hissəsi bu məntəqə vasitəsilə aydın müşahidə olunurdu. Qeyd edək ki, “”nda da Culfa rayonunun Gal kəndindən şimal-şərqdə İlandağın yamacında, sıldırım qayalarla əhatə olunmuş orta əsrlərə aid yaşayış yerindən bəhs olunur. Yerli əhali arasında “”sı adlandırılan bu qalada arxeoloji tədqiqatlar zamanı tapılan maddi mədəniyyət nümunələrinə əsasən onun XI-XVIII əsrlərə aid olması ehtimal edilir.
Mənbə
- Kəlbizadə E. Naxçıvanın tarixi-coğrafiyası (XII-XVIII əsrin I yarısı). Naxçıvan:Əcəmi 2016, 200 s., s. 35-37 2017-07-31 at the Wayback Machine
- Келбизаде Э. О четырёх крепостях Нахчывана, упоминаемых в произведении историка XIV века Xамдуллаха Kазвини / Materials of the International Scientific Conference Multilingual education as basis of preserving language heritage and cultural variety of the humanity (under the guidance of UNESCO), Vladikavkaz, 2014, с.100-104.
İstinadlar
- Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar. Bakı:Azərbaycan Universiteti,1989, 328 s., s. 170
- Келбизаде Э. О четырёх крепостях Нахчывана, упоминаемых в произведении историка XIV века Xамдуллаха Kазвини / Materials of the International Scientific Conference Multilingual education as basis of preserving language heritage and cultural variety of the humanity (under the guidance of UNESCO), Vladikavkaz, 2014, с.100-104.
- Kəlbizadə E. XIV əsr tarixçisi Həmdullah Qəzvinin haqqında bəhs etdiyi dörd Naxçıvan qalası haqqında // Axtarışlar jurnalı, Naxçıvan, 2013, № 4, s. 140.
- Даврижеци А. Книга История. Москва, 1973, 623 с., c. 46
- Kəlbizadə E. Naxçıvanın tarixi-coğrafiyası (XII-XVIII əsrin I yarısı). Naxçıvan:Əcəmi 2016, 200 s., s. 36
- İsayev E. Böyük İpək yolu və Naxçıvan, Bakı:Elm və təhsil, 2012, 214 s., s.98
- Naxçıvan abidələri ensiklopediyası. İstanbul:Bakanlar Medya, 2008, 519 s., s. 199
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tagmar qalasi XI XIII esrlerde Naxcivan erazisinde movcud olmus qala H Qezvininin Nuzhet el qulub eserinde adini cekdiyi dord qaladan biri de Tagmar qalasidir Qalanin deqiqlikle Naxcivan erazisinde hansi istiqametde yerlesmesi haqqinda melumat olmasa da tedqiqatcilar toponime esasen mueyyen fikirler ireli surmusler Tagmar qalasiTagmar qalasiOlke AzerbaycanSeher CulfaYerlesir Gal kendiTikilme tarixi XI XIII esrlerKateqoriyaQalaEhemiyyetiYerli ehemiyyetli Melumdur ki Naxcivanin bu gun de simvollarindan biri hesab edilen Hacadagin diger bir adi Ilandagdir Culfa rayonu erazisinde yerlesen 2415 metr hundurlukde olan bu dag bezi efsane ve ferziyyelere gore Nuh peygemberin oz qovmune xitabet dagi olmus sonradan ise bu inam o dagi Elandaga cevirmisdi Diger bir ehtimal ise erazide zeherli ilanlarin cox olmasi ile elaqelidir Ilandagin zirvesinde iki haca arasinda qalin gil tebeqesi ocaq yeri ve orta esrlere aid saxsi qab qaliqlari askar eden tedqiqatcilar qeyd edirler ki Ilandag musahide menteqesi kimi istifade edilmis yaxinlasan tehluke haqqinda burada yandirilmis ocaq vasitesile Elince qalaya oradan ise Calxanqala ve Sapurqalaya melumat verilmisdir Toponimin izahi ile bagli ehtimallar Tagmar toponimindeki Tag indi de dilimizde qalmis dag sozunun ilkin formasi mar ise selcuqlarin saray dili olan farscadan tercumede ilan demekdir Demeli hesab etmek olar ki Ilandagin uzerindeki gozetci menteqesinden qaladan H Qezvini Tagmar olaraq behs etmisdir 61 s 140 Bezi orta esr menbelerinde ise mar tayfa xalq adi kimi xatirlanir Qalanin lokalizasiyasi Qedim Gal Ilandag yasayis yerinde qaliqlari bu gunedek gelib catmis Ilandag karvansarayindan 40 50 metr cenubda bu gozetci menteqesinin qalanin qaliqlari bu gun de qalmaqdadir Tarix uzre felsefe doktoru Elbrus Isayevin verdiyi melumata gore etrafi qaya parcalari ile hasarlanmis sildirim qaya uzerinde yerlesen bu gozetci menteqesinden etraf erazileri izlemek mumkun olmusdur Ordubad Culfa Naxcivan Sederek beynelxalq karvan yoluna xidmet eden yardimci qollardan biri Gal Surut Nurgut Sisyan Sunik istiqametinde uzanan yolun Culfa seherinden Paradas kendine qeder olan hissesi bu menteqe vasitesile aydin musahide olunurdu Qeyd edek ki nda da Culfa rayonunun Gal kendinden simal serqde Ilandagin yamacinda sildirim qayalarla ehate olunmus orta esrlere aid yasayis yerinden behs olunur Yerli ehali arasinda si adlandirilan bu qalada arxeoloji tedqiqatlar zamani tapilan maddi medeniyyet numunelerine esasen onun XI XVIII esrlere aid olmasi ehtimal edilir MenbeKelbizade E Naxcivanin tarixi cografiyasi XII XVIII esrin I yarisi Naxcivan Ecemi 2016 200 s s 35 37 2017 07 31 at the Wayback Machine Kelbizade E O chetyryoh krepostyah Nahchyvana upominaemyh v proizvedenii istorika XIV veka Xamdullaha Kazvini Materials of the International Scientific Conference Multilingual education as basis of preserving language heritage and cultural variety of the humanity under the guidance of UNESCO Vladikavkaz 2014 s 100 104 IstinadlarAzerbaycan tarixi uzre qaynaqlar Baki Azerbaycan Universiteti 1989 328 s s 170 Kelbizade E O chetyryoh krepostyah Nahchyvana upominaemyh v proizvedenii istorika XIV veka Xamdullaha Kazvini Materials of the International Scientific Conference Multilingual education as basis of preserving language heritage and cultural variety of the humanity under the guidance of UNESCO Vladikavkaz 2014 s 100 104 Kelbizade E XIV esr tarixcisi Hemdullah Qezvinin haqqinda behs etdiyi dord Naxcivan qalasi haqqinda Axtarislar jurnali Naxcivan 2013 4 s 140 Davrizheci A Kniga Istoriya Moskva 1973 623 s c 46 Kelbizade E Naxcivanin tarixi cografiyasi XII XVIII esrin I yarisi Naxcivan Ecemi 2016 200 s s 36 Isayev E Boyuk Ipek yolu ve Naxcivan Baki Elm ve tehsil 2012 214 s s 98 Naxcivan abideleri ensiklopediyasi Istanbul Bakanlar Medya 2008 519 s s 199