Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tayho məcəlləsi — 701-ci ildə qəbul edilən məcəllə. Yaponiyada erkən feodal dövlətin aqrar islahatlarını hüquqi cəhətdən başa çatdıran sənəd.
Haqqında
Məcəllənin mətni dövrümüzə qədər gəlib çatmamışdır. Yanlız VIII əsrdə məcəlləyə edilmiş qeydlər və "Syoku Nihonqi" ("Yaponiya salnaməsinin davamı") salnaməsi əsasında məcəllənin məzmununu müəyyənləşdirmək mümkün olmuşdur. 718-ci ildə nazir Fucivara Fuxitonun təşəbbüsü ilə məcəllənin yenilənməsinə təşəbbüs göstərilmişdir. Yenilənmiş və düzəlişlər edilmiş məcəllə "Yoro" adlandırılmış və 720-ci ildə Fucivara Fuxitonun ölümündən sonra onun kitabxanasında saxlanılmışdı. 757-ci ildə aşkar edilən "Yoro" "Tayho"nun əvəzinə tətbiq edilməyə başlanıb. "Yoro"nun ilkin mətninin bir hissəsi orta əsr müharibələrinin və qiyamlarının gedişində məhv olmuş, yanlız inzibati-idarəçilik və mülki hüquqa (ryo) və cinayət hüququna (ritsu) dair bəzi maddələr dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır. Məcəllənin qalan maddələri XVIII əsrdə bərpa edilmişdir. "Tayho" və "Yoro"nun bərpa edilmiş mətnləri arasında fərqlər bir o qədər də böyük deyildir.
Tayho anlayışı
Bu sözün mənası böyük sərvət deməkdir. "Syoku Nihonqi" (Yaponiya salnaməsinin davamı) salnaməsinə görə, 701-ci ildə İmperator sarayı Tsuşima adasında külli miqdarda qızıl əldə etmişdi. Bu Yaponiyada əldə edilmiş ilk qızıl idi və buna görə də, İmperator hakimiyyəti "Tayho" devizini qəbul etmişdi. Hətta bu münasibətlə İmperator sarayında möhtəşəm mərasim təşkil edildi (buna qədər isə ən möhtəşəm mərasimlər İmperatorun tacqoyma tədbiri və yeni ilin qarşılanması zamanı təşkil edilirdi). Mərasimdə yeni qanunlar məcəlləsinin başa çatdırıldığı bu məcəll əsasında yeni dərəcələr və onların məmurlara şamil edilməsi sistemi elan edildi.
Məcəllənin tərtibi prosesi
Məcəllə şahzadə Osakabenin rəhbərlik etdiyi 19 nəfər tərəfindən tərtib edilmişdi. Məcəllənin mətni dövrümüzə qədər gəlib çatmamışdır. Yanlız VIII əsrdə məcəlləyə edilmiş qeydlər və "Yaponiya salnaməsinin davamı" salnaməsi əsasında məcəllənin məzmununu müəyyənləşdimək mümkün olmuşdur.
Məcəllənin strukturu
"Tayho" məcəlləsi cinayət hüququna (ritsu) dair 6, mülki və inzibati-darəçiliyə (ryo) dair 11 hissədən ibarətdir. Cinayət hüququna aid olan maddələr Çin (Tan imperiyası — 618–907) dövrünün qanunvericiliyinə, inzibati-idarəçiliyə aid olan maddələr isə VII əsrin ikinci yarısında Yaponiyada həyata keçirilmiş islahatlara əsaslanırdı və ilk dəfə tətbiq edilirdi. "Yoro"da isə bütün qanunlar 497 maddədən ibarət 10 hissədə (ritsu) və 953 maddədən ibarət 10 hissədə (ryo) toplanmışdır. Məcəllənin hazırlanmasından sonrakı iki ay müddətində onu tərtib edənlər şahzadələr və saray əyanları üçün onun məzmununu izah etmək məqsədi ilə tədbirlər təşkil etmişdilər.
Məcəllənin məzmunu
"Tayho" məcəlləsi torpaq mülkiyyəti münasibətlərinə, şintoizm mərasimlərinə, buddizm rahiblərinin hüquqi vəziyyətinə, siyasi-inzibati idarəçilik sisteminə və bürokratik aparatın təşkilinə həsr edilmişdi. Hər bir mərkəzi idarəçilik, əyalət və qəza orqanları üçün vəzifə cədvəlləri və səlahiyyət dairəsi, hər bir vəzifə üçün müəyyən dərəcələr, vəzifə və dərəcələr üzrə veriləcək torpaq mülklərinin həcmi dəqiqləşdirildi, İmperator ailəsi üzvləri, mərkəzi və yerli əyanlar üçün məktəblər açıldı. Sarayda əyanların və məmurların xidmət və istirahət vaxtlarında geyəcəkləri libasları, sarayların, mərasimlərin və hərbi xidmətlərin keçirildikləri yerlərin, anbarların və at tövlələrinin qorunması qaydaları müəyyənləşdirilir, polis və həbsxana xidməti nizamlanırdı.
Cinayət hüququ mülki və inzibati hüquq pozuntularına görə məsuliyyət dərəcəsini müəyyən edirdi. Oğurluq, böhtan, qətl, vəzifə cinayətinə görə məüyyən cəzalar nəzərdə tutulurdu. Cəzaların tətbiqi 5 pilləli sistem üzrə nəzərdə tutulmuşdur:
- Çubuq cəzası.
- Dəyənək cəzası.
- Məcburi işlər.
- Sürgün.
- Edam.
İstinadlar
- "Tayho" qanunlar toplusu (702–718). Ritsu (Cinayət məcəlləsi)/M.: Nauka (Elm), 1989, 112 s. (rusca) [ölü keçid]
- "Tayho" qanunlar toplusu (702–718). Ritsu (Cinayət məcəlləsi)/M.: Nauka (Elm), 1989, [ölü keçid] s. 6–7
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Yaponiyada sistemi (rusca)
- "Tayho" qanunlar toplusu (702–718). Ritsu (Cinayət məcəlləsi)/M.: Nauka (Elm), 1989, 112 s. (rusca) [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tayho mecellesi 701 ci ilde qebul edilen mecelle Yaponiyada erken feodal dovletin aqrar islahatlarini huquqi cehetden basa catdiran sened 701 ci ilde Yaponiya eyaletleri HaqqindaMecellenin metni dovrumuze qeder gelib catmamisdir Yanliz VIII esrde mecelleye edilmis qeydler ve Syoku Nihonqi Yaponiya salnamesinin davami salnamesi esasinda mecellenin mezmununu mueyyenlesdirmek mumkun olmusdur 718 ci ilde nazir Fucivara Fuxitonun tesebbusu ile mecellenin yenilenmesine tesebbus gosterilmisdir Yenilenmis ve duzelisler edilmis mecelle Yoro adlandirilmis ve 720 ci ilde Fucivara Fuxitonun olumunden sonra onun kitabxanasinda saxlanilmisdi 757 ci ilde askar edilen Yoro Tayho nun evezine tetbiq edilmeye baslanib Yoro nun ilkin metninin bir hissesi orta esr muharibelerinin ve qiyamlarinin gedisinde mehv olmus yanliz inzibati idarecilik ve mulki huquqa ryo ve cinayet huququna ritsu dair bezi maddeler dovrumuze qeder gelib catmisdir Mecellenin qalan maddeleri XVIII esrde berpa edilmisdir Tayho ve Yoro nun berpa edilmis metnleri arasinda ferqler bir o qeder de boyuk deyildir Tayho anlayisiBu sozun menasi boyuk servet demekdir Syoku Nihonqi Yaponiya salnamesinin davami salnamesine gore 701 ci ilde Imperator sarayi Tsusima adasinda kulli miqdarda qizil elde etmisdi Bu Yaponiyada elde edilmis ilk qizil idi ve buna gore de Imperator hakimiyyeti Tayho devizini qebul etmisdi Hetta bu munasibetle Imperator sarayinda mohtesem merasim teskil edildi buna qeder ise en mohtesem merasimler Imperatorun tacqoyma tedbiri ve yeni ilin qarsilanmasi zamani teskil edilirdi Merasimde yeni qanunlar mecellesinin basa catdirildigi bu mecell esasinda yeni dereceler ve onlarin memurlara samil edilmesi sistemi elan edildi Mecellenin tertibi prosesiMecelle sahzade Osakabenin rehberlik etdiyi 19 nefer terefinden tertib edilmisdi Mecellenin metni dovrumuze qeder gelib catmamisdir Yanliz VIII esrde mecelleye edilmis qeydler ve Yaponiya salnamesinin davami salnamesi esasinda mecellenin mezmununu mueyyenlesdimek mumkun olmusdur Mecellenin strukturu Tayho mecellesi cinayet huququna ritsu dair 6 mulki ve inzibati dareciliye ryo dair 11 hisseden ibaretdir Cinayet huququna aid olan maddeler Cin Tan imperiyasi 618 907 dovrunun qanunvericiliyine inzibati idareciliye aid olan maddeler ise VII esrin ikinci yarisinda Yaponiyada heyata kecirilmis islahatlara esaslanirdi ve ilk defe tetbiq edilirdi Yoro da ise butun qanunlar 497 maddeden ibaret 10 hissede ritsu ve 953 maddeden ibaret 10 hissede ryo toplanmisdir Mecellenin hazirlanmasindan sonraki iki ay muddetinde onu tertib edenler sahzadeler ve saray eyanlari ucun onun mezmununu izah etmek meqsedi ile tedbirler teskil etmisdiler Mecellenin mezmunu Tayho mecellesi torpaq mulkiyyeti munasibetlerine sintoizm merasimlerine buddizm rahiblerinin huquqi veziyyetine siyasi inzibati idarecilik sistemine ve burokratik aparatin teskiline hesr edilmisdi Her bir merkezi idarecilik eyalet ve qeza orqanlari ucun vezife cedvelleri ve selahiyyet dairesi her bir vezife ucun mueyyen dereceler vezife ve dereceler uzre verilecek torpaq mulklerinin hecmi deqiqlesdirildi Imperator ailesi uzvleri merkezi ve yerli eyanlar ucun mektebler acildi Sarayda eyanlarin ve memurlarin xidmet ve istirahet vaxtlarinda geyecekleri libaslari saraylarin merasimlerin ve herbi xidmetlerin kecirildikleri yerlerin anbarlarin ve at tovlelerinin qorunmasi qaydalari mueyyenlesdirilir polis ve hebsxana xidmeti nizamlanirdi Cinayet huququ mulki ve inzibati huquq pozuntularina gore mesuliyyet derecesini mueyyen edirdi Ogurluq bohtan qetl vezife cinayetine gore meuyyen cezalar nezerde tutulurdu Cezalarin tetbiqi 5 pilleli sistem uzre nezerde tutulmusdur Cubuq cezasi Deyenek cezasi Mecburi isler Surgun Edam Istinadlar Tayho qanunlar toplusu 702 718 Ritsu Cinayet mecellesi M Nauka Elm 1989 112 s rusca olu kecid Tayho qanunlar toplusu 702 718 Ritsu Cinayet mecellesi M Nauka Elm 1989 olu kecid s 6 7Hemcinin baxYaponiya konstitusiyasi Yaponiya parlamentiXarici kecidlerYaponiyada sistemi rusca Tayho qanunlar toplusu 702 718 Ritsu Cinayet mecellesi M Nauka Elm 1989 112 s rusca olu kecid