Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mülki hüquq — fiziki və hüquqi şəxslərin hüquqi vəziyyətini, onların əmlak və şəxsi qeyri əmlak hüquqlarının əmələ gəlməsi əsaslarını və həyata keçirilməsi və xitam verilməsi qaydasını müəyyənləşdirən, müqavilə ilə yaranan öhdəlik münasibətlərini və əmlak və şəxsi qeyri əmlak münasibətlərini tənzimləyən hüquq sahəsidir.
Ailə, əmək münasibətləri, təbii ehtiyatlardan istifadə, ətraf mühitin mühafizəsi, müəlliflik hüququ ilə bağlı münasibətlər, əgər ailə, əmək, torpaq, təbiəti mühafizə, müəlliflik və digər xüsusi qanunvericilikdə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, mülki qanunvericilik və başqa hüquqi aktlar ilə tənzimlənir.
Əmlak və qeyri-əmlak dəyəri olan, qanunvericiliklə mülki dövriyyədən çıxarılmamış maddi və qeyri-maddi nemətlər mülki hüquq münasibətlərinin obyektləri ola bilərlər.
İstər sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan, istərsə də məşğul olmayan hər hansı fiziki və ya hüquqi şəxslər mülki hüquq münasibətlərinin subyektləri ola bilərlər.
Dövlət hakimiyyəti orqanlarının və yerli özünüidarə orqanlarının digər şəxslərlə mülki hüquq münasibətləri, qanunda ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, mülki qanunvericiliklə tənzimlənir. Mülki hüquq münasibətlərinin subyektləri öz hüquq və vəzifələrini vicdanla həyata keçirməyə borcludur.
Mülki qanunvericiliyin prinsipləri
Mülki qanunvericiliyin prinsipləri aşağıdakılardır:
- mülki hüquq subyektlərinin bərabərliyi;
- mülki hüquq subyektlərinin iradə sərbəstliyi;
- mülki dövriyyə iştirakçılarının əmlak müstəqilliyi;
- mülkiyyətin toxunulmazlığı;
- müqavilələr azadlığı;
- şəxsi və ailə həyatına kimsənin özbaşına qarışmasının yolverilməzliyi;
- mülki hüquqların maneəsiz həyata keçirilməsinə şərait yaradılması;
- pozulmuş hüquqların bərpasının təmin edilməsi;
- mülki hüquqların məhkəmə müdafiəsi.
Fiziki və hüquqi şəxslər mülki hüquqları öz mənafelərini gerçəkləşdirmək üçün iradələrinə uyğun olaraq əldə edir və həyata keçirirlər. Onlar müqavilə əsasında öz hüquq və vəzifələrini müəyyənləşdirməkdə və qanunvericiliyə zidd olmayan hər hansı müqavilə şərtləri qoymaqda sərbəstdirlər.Mallar, xidmətlər və maliyyə vəsaiti Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində sərbəst hərəkət edir. Əgər insanların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, həyatının və sağlamlığının müdafiəsi, təbiətin və mədəniyyət sərvətlərinin qorunması üçün zəruridirsə, malların və xidmətlərin hərəkəti üçün məhdudiyyətlər qanuna müvafiq surətdə tətbiq edilə bilər.
Mülki hüququn əsas sahələri
- Öhdəlik hüququ
Öhdəliyə əsasən bir şəxs (borclu) başqa şəxsin (kreditorun) xeyrinə müəyyən hərəkəti etməlidir, məsələn, pul ödəməli, əmlak verməli, iş görməli, xidmətlər göstərməli və i.a. və ya müəyyən hərəkətdən çəkinməlidir, kreditorun isə borcludan vəzifəsinin icrasını tələb etmək hüququ vardır.
Öz məzmunundan və xarakterindən asılı olaraq, öhdəlik tərəflərdən hər birinin üzərinə istər müqavilə münasibətləri zamanı, istərsə də belə münasibətlərdən sonra digər tərəfin hüquqlarına və əmlakına xüsusi qayğı göstərmək vəzifəsini qoya bilər. Öhdəliyin zərər vurulması, əsassız varlanma və ya Mülki Məcəllədə nəzərdə tutulmuş digər əsaslar nəticəsində əmələ gəlməsi halları istisna olmaqla, öhdəliyin əmələ gəlməsi üçün onun iştirakçıları arasında müqavilə olmalıdır. Elektron formada bağlanan əqdlərdən irəli gələn öhdəliklərin məzmunu və icrası ilə bağlı məsələlər, elektron ticarət haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulanlar istisna olmaqla, Mülki Məcəllə ilə tənzimlənir.
Öhdəlikdə onun tərəflərindən hər biri kreditor və ya borclu kimi bir şəxs və ya eyni zamanda bir neçə şəxs iştirak edə bilər.Əgər müqavilə üzrə tərəflərdən hər biri digər tərəfin xeyrinə vəzifə daşıyırsa, o, digər tərəfin xeyrinə etməli olduqları barəsində həmin tərəfin borclusu və eyni zamanda ondan tələb etməyə hüququ çatanlar barəsində onun kreditoru sayılır. Öhdəlik tərəf kimi onda iştirak etməyən şəxslər (üçüncü şəxslər) üçün vəzifələr yaratmır. Tərəflərin razılaşmasında nəzərdə tutulmuş hallarda öhdəlik üçüncü şəxslər üçün öhdəliyin bir və ya hər iki tərəfi barəsində hüquqlar yarada bilər.Tərəflərdən biri dövlət qulluqçusunun işlədiyi dövlət orqanı olan əqdlərdə həmin dövlət qulluqçusu digər tərəf ola bilməz
-müqavilə hüququ
Mülki hüquq və vəzifələrin müəyyənləşdirilməsi, dəyişdirilməsi və ya xitamı haqqında iki və ya bir neçə şəxsin razılaşması müqavilə sayılır.
-delikt hüququ
Mülki hüquq pozuntusu (delikt) hüquqla və ya qanunla müdafiə edilən başqa şəxsə (zərərçəkənə) birbaşa ziyan və ya zərər vurulmasına gətirib çıxaran təqsirli, hüquqa zidd (mülki qanunvericiliyin normalarını pozan) əməldir (hərəkət və ya hərəkətsizlikdir).Delikt törətmiş şəxs mülki hüquq məsuliyyəti daşıyır.
-qanundan əmələ gələn öhdəliklər hüququ
Özgə işlərini tapşırıqsız aparma, əsassız varlanma.
- Əşya hüququ
Mülkiyyət hüququ
Mülkiyyət hüququ - subyektin ona mənsub əmlaka (əşyaya) öz istədiyi kimi sahib olmaq, ondan istifadə etmək və ona dair sərəncam vermək üzrə dövlət tərəfindən tanınan və qorunan hüququdur.
- Sahiblik hüququ - əmlaka (əşyaya) faktik sahibliyi həyata keçirməyin hüquqi cəhətdən təmin edilmiş imkanıdır.
- İstifadə hüququ - əmlakdan (əşyadan) onun faydalı təbii xassələrini hasil etməyin, habelə ondan fayda götürməyin hüquqi cəhətdən təmin edilmiş imkanıdır. İstifadədən fayda gəlir, artım, bəhər, törəmə şəklində və başqa formalarda ola bilər.
- Sərəncam hüququ - əmlakın (əşyanın) hüquqi müqəddəratını təyin etməyin hüquqi cəhətdən təmin edilmiş imkanıdır.
- məhdud əşya hüququ
- girov və ipoteka
Vərəsəlik hüququ
- qanun üzrə vərəsəlik hüququ
Ölmüş şəxsin (miras qoyanın) əmlakı başqa şəxslərə (vərəsələrə) qanun üzrə və ya vəsiyyət üzrə və ya hər iki əsasla keçir. Qanun üzrə vərəsəlik (ölmüş şəxsin əmlakının qanunda göstərilmiş şəxslərə keçməsi) o zaman qüvvədə olur ki, miras qoyan vəsiyyətnamə qoymur, yaxud vəsiyyətnamə tamamilə və ya qismən etibarsız sayılır. Qanun üzrə vərəsəlik zamanı aşağıdakılar bərabər pay hüquqlu vərəsələr sayılırlar:
Birinci növbədə - ölənin uşaqları, miras qoyanın ölümündən sonra doğulmuş uşaq, arvad (ər), valideynlər (övladlığa götürənlər). Övladlığa götürülən və onun övladları övladlığa götürənin vərəsələri və ya qohumları kimi övladlığa götürənin uşaqlarına və onların övladlarına bərabər tutulurlar. Bu sonuncuların nəvələri, nəticələri və uşaqları o halda qanun üzrə vərəsə sayılırlar ki, mirasın açıldığı vaxt miras qoyanın vərəsələri olacaq valideynləri sağ olmasın. Onlar qanun üzrə vərəsəlik zamanı onların ölmüş valideyninə çatası paydan bərabər miras alırlar. Sonuncuların nəvələri, nəticələri və uşaqları, əgər onların valideynləri mirasın qəbulundan imtina etmişlərsə, vərəsə ola bilməzlər. Övladlığa götürən və onun qohumları övladlığa götürülənin və onun övladlarının vərəsələri kimi övladlığa götürülənin valideynlərinə və digər qan qohumlarına bərabər tutulurlar. Övladlığa götürülən və ya onun övladları öldükdən sonra övladlığa götürülənin valideynlərinə, onun yüksələn xətt üzrə digər qan qohumlarına, bacı və qardaşlarına qanun üzrə vərəsəlik hüququ daha mənsub olmur.
İkinci növbədə - ölənin bacıları və qardaşları. Miras qoyanın bacısı uşaqları və qardaşı uşaqları və onların uşaqları o halda qanun üzrə vərəsə sayılırlar ki, mirasın açıldığı vaxt miras qoyanın vərəsəsi olacaq valideynləri sağ olmasın. Onlar qanun üzrə vərəsəlik zamanı onların ölmüş valideyninə çatası miras payını bərabər olaraq miras alırlar.
Üçüncü növbədə - həm ana tərəfdən, həm də ata tərəfdən nənə və baba, nənənin anası və atası, babanın anası və atası. Nənənin anası və atası, babanın anası və atası o halda qanun üzrə vərəsə sayılırlar ki, mirasın açıldığı vaxt nənə və baba sağ olmasın.
Dördüncü növbədə - xalalar və bibilər, dayılar və əmilər.
Beşinci növbədə - xala uşaqları və bibi uşaqları, dayı uşaqları və əmi uşaqları, onlar sağ olmadıqda isə onların uşaqları.
- vəsiyyət üzrə vərəsəlik hüququ
Fiziki şəxs ölməsi halı üçün öz əmlakını və ya onun bir hissəsini həm vərəsələr sırasından, həm də kənar adamlar sırasından bir və ya bir neçə şəxsə qoya bilər.Vəsiyyətnamənin tərtib edildiyi məqamda öz hərəkətləri barəsində şüurlu mühakimə yürüdə bilən və öz iradəsini aydın ifadə edə bilən yetkinlik yaşına çatmış fəaliyyət qabiliyyətli şəxs vəsiyyət edə bilər.Vəsiyyətnaməni şəxsən vəsiyyət edən tərtib etməlidir. Vəsiyyətnamənin nümayəndə vasitəsilə tərtibinə yol verilmir.
Mənbə və faydalı məlumat
- Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi 2013-07-31 at the Wayback Machine
- MÜLKİ HÜQUQ REFERAT YÜKLƏ.doc
- SUXANOV MÜLKİ HÜQUQ DƏRSLİYİ(rus dilində) YÜKLƏ 2012-05-21 at the Wayback Machine
- Гражданское право
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mulki huquq fiziki ve huquqi sexslerin huquqi veziyyetini onlarin emlak ve sexsi qeyri emlak huquqlarinin emele gelmesi esaslarini ve heyata kecirilmesi ve xitam verilmesi qaydasini mueyyenlesdiren muqavile ile yaranan ohdelik munasibetlerini ve emlak ve sexsi qeyri emlak munasibetlerini tenzimleyen huquq sahesidir Aile emek munasibetleri tebii ehtiyatlardan istifade etraf muhitin muhafizesi muelliflik huququ ile bagli munasibetler eger aile emek torpaq tebieti muhafize muelliflik ve diger xususi qanunvericilikde ayri qayda nezerde tutulmayibsa mulki qanunvericilik ve basqa huquqi aktlar ile tenzimlenir Emlak ve qeyri emlak deyeri olan qanunvericilikle mulki dovriyyeden cixarilmamis maddi ve qeyri maddi nemetler mulki huquq munasibetlerinin obyektleri ola bilerler Ister sahibkarliq fealiyyeti ile mesgul olan isterse de mesgul olmayan her hansi fiziki ve ya huquqi sexsler mulki huquq munasibetlerinin subyektleri ola bilerler Dovlet hakimiyyeti orqanlarinin ve yerli ozunuidare orqanlarinin diger sexslerle mulki huquq munasibetleri qanunda ayri qayda nezerde tutulmayibsa mulki qanunvericilikle tenzimlenir Mulki huquq munasibetlerinin subyektleri oz huquq ve vezifelerini vicdanla heyata kecirmeye borcludur Mulki qanunvericiliyin prinsipleriMulki qanunvericiliyin prinsipleri asagidakilardir mulki huquq subyektlerinin beraberliyi mulki huquq subyektlerinin irade serbestliyi mulki dovriyye istirakcilarinin emlak musteqilliyi mulkiyyetin toxunulmazligi muqavileler azadligi sexsi ve aile heyatina kimsenin ozbasina qarismasinin yolverilmezliyi mulki huquqlarin maneesiz heyata kecirilmesine serait yaradilmasi pozulmus huquqlarin berpasinin temin edilmesi mulki huquqlarin mehkeme mudafiesi Fiziki ve huquqi sexsler mulki huquqlari oz menafelerini gerceklesdirmek ucun iradelerine uygun olaraq elde edir ve heyata kecirirler Onlar muqavile esasinda oz huquq ve vezifelerini mueyyenlesdirmekde ve qanunvericiliye zidd olmayan her hansi muqavile sertleri qoymaqda serbestdirler Mallar xidmetler ve maliyye vesaiti Azerbaycan Respublikasinin butun erazisinde serbest hereket edir Eger insanlarin tehlukesizliyinin temin edilmesi heyatinin ve saglamliginin mudafiesi tebietin ve medeniyyet servetlerinin qorunmasi ucun zeruridirse mallarin ve xidmetlerin hereketi ucun mehdudiyyetler qanuna muvafiq suretde tetbiq edile biler Mulki huququn esas saheleriOhdelik huququ Ohdeliye esasen bir sexs borclu basqa sexsin kreditorun xeyrine mueyyen hereketi etmelidir meselen pul odemeli emlak vermeli is gormeli xidmetler gostermeli ve i a ve ya mueyyen hereketden cekinmelidir kreditorun ise borcludan vezifesinin icrasini teleb etmek huququ vardir Oz mezmunundan ve xarakterinden asili olaraq ohdelik tereflerden her birinin uzerine ister muqavile munasibetleri zamani isterse de bele munasibetlerden sonra diger terefin huquqlarina ve emlakina xususi qaygi gostermek vezifesini qoya biler Ohdeliyin zerer vurulmasi esassiz varlanma ve ya Mulki Mecellede nezerde tutulmus diger esaslar neticesinde emele gelmesi hallari istisna olmaqla ohdeliyin emele gelmesi ucun onun istirakcilari arasinda muqavile olmalidir Elektron formada baglanan eqdlerden ireli gelen ohdeliklerin mezmunu ve icrasi ile bagli meseleler elektron ticaret haqqinda Azerbaycan Respublikasinin qanunvericiliyi ile nezerde tutulanlar istisna olmaqla Mulki Mecelle ile tenzimlenir Ohdelikde onun tereflerinden her biri kreditor ve ya borclu kimi bir sexs ve ya eyni zamanda bir nece sexs istirak ede biler Eger muqavile uzre tereflerden her biri diger terefin xeyrine vezife dasiyirsa o diger terefin xeyrine etmeli olduqlari baresinde hemin terefin borclusu ve eyni zamanda ondan teleb etmeye huququ catanlar baresinde onun kreditoru sayilir Ohdelik teref kimi onda istirak etmeyen sexsler ucuncu sexsler ucun vezifeler yaratmir Tereflerin razilasmasinda nezerde tutulmus hallarda ohdelik ucuncu sexsler ucun ohdeliyin bir ve ya her iki terefi baresinde huquqlar yarada biler Tereflerden biri dovlet qulluqcusunun islediyi dovlet orqani olan eqdlerde hemin dovlet qulluqcusu diger teref ola bilmez muqavile huququ Mulki huquq ve vezifelerin mueyyenlesdirilmesi deyisdirilmesi ve ya xitami haqqinda iki ve ya bir nece sexsin razilasmasi muqavile sayilir delikt huququ Mulki huquq pozuntusu delikt huquqla ve ya qanunla mudafie edilen basqa sexse zerercekene birbasa ziyan ve ya zerer vurulmasina getirib cixaran teqsirli huquqa zidd mulki qanunvericiliyin normalarini pozan emeldir hereket ve ya hereketsizlikdir Delikt toretmis sexs mulki huquq mesuliyyeti dasiyir qanundan emele gelen ohdelikler huququ Ozge islerini tapsiriqsiz aparma esassiz varlanma Esya huququMulkiyyet huququMulkiyyet huququ subyektin ona mensub emlaka esyaya oz istediyi kimi sahib olmaq ondan istifade etmek ve ona dair serencam vermek uzre dovlet terefinden taninan ve qorunan huququdur Sahiblik huququ emlaka esyaya faktik sahibliyi heyata kecirmeyin huquqi cehetden temin edilmis imkanidir Istifade huququ emlakdan esyadan onun faydali tebii xasselerini hasil etmeyin habele ondan fayda goturmeyin huquqi cehetden temin edilmis imkanidir Istifadeden fayda gelir artim beher toreme seklinde ve basqa formalarda ola biler Serencam huququ emlakin esyanin huquqi muqedderatini teyin etmeyin huquqi cehetden temin edilmis imkanidir mehdud esya huququ girov ve ipotekaVereselik huququqanun uzre vereselik huququ Olmus sexsin miras qoyanin emlaki basqa sexslere vereselere qanun uzre ve ya vesiyyet uzre ve ya her iki esasla kecir Qanun uzre vereselik olmus sexsin emlakinin qanunda gosterilmis sexslere kecmesi o zaman quvvede olur ki miras qoyan vesiyyetname qoymur yaxud vesiyyetname tamamile ve ya qismen etibarsiz sayilir Qanun uzre vereselik zamani asagidakilar beraber pay huquqlu vereseler sayilirlar Birinci novbede olenin usaqlari miras qoyanin olumunden sonra dogulmus usaq arvad er valideynler ovladliga goturenler Ovladliga goturulen ve onun ovladlari ovladliga goturenin vereseleri ve ya qohumlari kimi ovladliga goturenin usaqlarina ve onlarin ovladlarina beraber tutulurlar Bu sonuncularin neveleri neticeleri ve usaqlari o halda qanun uzre verese sayilirlar ki mirasin acildigi vaxt miras qoyanin vereseleri olacaq valideynleri sag olmasin Onlar qanun uzre vereselik zamani onlarin olmus valideynine catasi paydan beraber miras alirlar Sonuncularin neveleri neticeleri ve usaqlari eger onlarin valideynleri mirasin qebulundan imtina etmislerse verese ola bilmezler Ovladliga goturen ve onun qohumlari ovladliga goturulenin ve onun ovladlarinin vereseleri kimi ovladliga goturulenin valideynlerine ve diger qan qohumlarina beraber tutulurlar Ovladliga goturulen ve ya onun ovladlari oldukden sonra ovladliga goturulenin valideynlerine onun yukselen xett uzre diger qan qohumlarina baci ve qardaslarina qanun uzre vereselik huququ daha mensub olmur Ikinci novbede olenin bacilari ve qardaslari Miras qoyanin bacisi usaqlari ve qardasi usaqlari ve onlarin usaqlari o halda qanun uzre verese sayilirlar ki mirasin acildigi vaxt miras qoyanin veresesi olacaq valideynleri sag olmasin Onlar qanun uzre vereselik zamani onlarin olmus valideynine catasi miras payini beraber olaraq miras alirlar Ucuncu novbede hem ana terefden hem de ata terefden nene ve baba nenenin anasi ve atasi babanin anasi ve atasi Nenenin anasi ve atasi babanin anasi ve atasi o halda qanun uzre verese sayilirlar ki mirasin acildigi vaxt nene ve baba sag olmasin Dorduncu novbede xalalar ve bibiler dayilar ve emiler Besinci novbede xala usaqlari ve bibi usaqlari dayi usaqlari ve emi usaqlari onlar sag olmadiqda ise onlarin usaqlari vesiyyet uzre vereselik huququ Fiziki sexs olmesi hali ucun oz emlakini ve ya onun bir hissesini hem vereseler sirasindan hem de kenar adamlar sirasindan bir ve ya bir nece sexse qoya biler Vesiyyetnamenin tertib edildiyi meqamda oz hereketleri baresinde suurlu muhakime yurude bilen ve oz iradesini aydin ifade ede bilen yetkinlik yasina catmis fealiyyet qabiliyyetli sexs vesiyyet ede biler Vesiyyetnameni sexsen vesiyyet eden tertib etmelidir Vesiyyetnamenin numayende vasitesile tertibine yol verilmir Menbe ve faydali melumatAzerbaycan Respublikasinin Mulki Mecellesi 2013 07 31 at the Wayback Machine MULKI HUQUQ REFERAT YUKLE doc SUXANOV MULKI HUQUQ DERSLIYI rus dilinde YUKLE 2012 05 21 at the Wayback Machine Grazhdanskoe pravo