Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Talış xalçaları — Azərbaycanın bütün xalçaçılıq məntəqələrində toxunan xovlu xalça.
| Xalça | |
| Talış | |
|---|---|
    | |
 Talış xalçası | |
| Xalça haqqında məlumatlar | |
| Tam adı | Talış xalçaları |
| Məktəbi | Qarabağ xalçaçılıq məktəbi |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Toxunması haqqında məlumatlar | |
| Üslubu | Qarabağ xalçaçılıq məktəbi |
Ümumi məlumat
Azərbaycanın səkkiz rayonunda "Talış" adlanan kənd yerləşir. Lakin bu xalça öz adını bu səkkiz kəndin adından deyil, Xəzər dənizinin sahilində, Talış dağları boyunca uzanan böyük ərazinin adından götürmüşdür. Bu ərazi çox zəngin və gözəl bir məkandır. Bu ərazidə sakin olan talışlar düyü yetişdirir, ipəkqurdu yetişdirilməsi, heyvandarlıq, bağçılıq, arıçılıq ilə məşğul olurdular. Xalçaların, cecimlərin, kilimlərin, toxunması, mürəkkəb və asan hörmə, naxış qoyma — bütün bunlar talışların əsas məşğuliyyətidir. Sadalanan məhsulların əksəriyyəti yundan və ipəkdən hazırlanır.
Bu xalçalar Qarabağ tipinin Cəbrayıl qrupuna daxil edilsədə göründüyü kimi öz adını Azərbaycanın cənub ərazisindən almışdır.
Bədii analiz
"Talış" xalçalarının orta sahəsinin kompozisiyası mürəkkəb və ya sadə olur.
- Sadə kompozisiyalı xalça.
Toxunma üsulu baxımından kobud olan, hamar birrəngli orta sahəyə malik olan və ya kiçik elementlərlə bəzədilən xalçalar sadə kompozisiyaya malikdir. Birrəngli orta sahəyə malik olan xalçalar digərləri ilə müqayisədə daha çox istehsal edilmişdir. Əvvəllər belə xalçalar ən aşağı təbəqənin qızları üçün cehiz verilirdi. Dualar, xüsusilə də namaz belə xalçaların üzərində edilirdi. Orta sahəsində kiçik elementlərlə bəzədilmiş olan xalçalar orta zümrənin qızları üçün cehiz verilirdi. Xalçaçılar bu xalçanı "çəltik" adlandırırdılar. Talışlar "çəltik" təsvirini bol məhsulun simvolu hesab edirlər. Beləliklə, bu kompozisiya rəmzi mənaya malikdir. Orta sahəsi sadə quruluşa malik olan xalçaların haşiyələri ağ fonda sadə naxışlardan ibarətdir.
- Mürəkkəb kompozisiyalı xalça.
Kompozisiyası daha mürəkkəb olan xalçalar "Talış" xalçalarının II qrupunu təşkil edir. Bu xalçaların orta sahəsini sağda və solda bir – birini izləyən buta bəzəyir. Orta sahənin aşağı hissəsindən yuxarıya doğru butanın boyunca bükülərək gedən haşiyə zolağı bəzi yerlərdə həndəsi formalı medalyon əmələ gətirir. Medalyonun və orta sahənin fonu eyni rəngdədir. Belə rəng vahidliyi "Talış" və "Muğan" xalçaları üçün səciyyəvidir. II qrup "Talış" xalçaları əvvəllər ipəkdən, XIX əsrin III rübündən başlayaraq, yundan və pambıqdan hazırlanır. Rənglərin uyğunluğu, qamması "Talış" xalçalarında digər tiplərə nisbətən daha yoxsuldur. Bu da, əlbəttə ki, xalçanın bədii keyfiyyətini aşağı salır. II variant xalçalar əsrlər boyu yuxarı təbəqənin nümayəndələrinə məxsus olurdu. Cehiz kimi verilməli olan xalçanı qız özü toxumalı idi. Mürəkkəb kompozisiyalı xalçalara "paxlava naxış" adlanan göllərə malik olan uzunsov xalçalar da daxildir. Bir – birinin ardınca yerləşmiş, formasına görə eyni, lakin rənglərinə görə müxtəlif olan bu göllər orijinal bədii kompozisiya yaradırlar.
Texniki xüsusiyyətlər
"Talış xalçaları" bir qayda olaraq, kiçik ölçülü və uzunsov formada toxunurdu. Böyk ölçülərdə toxunmuş "Talış xalçaları"nada rast gəlmək mümkündür.
Xüsusi sifarişlə və cehiz olaraq toxunan Qarabağ xalçaçılıq məktəbinin "Talış xalçaları" Talış rayonunda toxunan digər xalçalara nisbətən daha yüksək keyfiyyətə malikdir.
İlmələrin (düyünlərin) sayı müxtəlif sıxlığa malik olan "Talış xalçaları"nın xovunun uzunluğu Qarabağ xalçaçılıq məktəbinin digər xalçaları ilə müqayisədə daha qısadır.
İstinadlar
- rstml Karabakh Carpets – Designs and Patterns (ing.). 2010.
- Qarabağ xalçaları [ölü keçid]
- . 2011-08-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-05.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Talis xalcalari Azerbaycanin butun xalcaciliq menteqelerinde toxunan xovlu xalca XalcaTalisTalis xalcasiXalca haqqinda melumatlarTam adi Talis xalcalariMektebi Qarabag xalcaciliq mektebiOlke AzerbaycanToxunmasi haqqinda melumatlarUslubu Qarabag xalcaciliq mektebiUmumi melumatAzerbaycanin sekkiz rayonunda Talis adlanan kend yerlesir Lakin bu xalca oz adini bu sekkiz kendin adindan deyil Xezer denizinin sahilinde Talis daglari boyunca uzanan boyuk erazinin adindan goturmusdur Bu erazi cox zengin ve gozel bir mekandir Bu erazide sakin olan talislar duyu yetisdirir ipekqurdu yetisdirilmesi heyvandarliq bagciliq ariciliq ile mesgul olurdular Xalcalarin cecimlerin kilimlerin toxunmasi murekkeb ve asan horme naxis qoyma butun bunlar talislarin esas mesguliyyetidir Sadalanan mehsullarin ekseriyyeti yundan ve ipekden hazirlanir Bu xalcalar Qarabag tipinin Cebrayil qrupuna daxil edilsede gorunduyu kimi oz adini Azerbaycanin cenub erazisinden almisdir Bedii analiz Talis xalcalarinin orta sahesinin kompozisiyasi murekkeb ve ya sade olur Sade kompozisiyali xalca Toxunma usulu baximindan kobud olan hamar birrengli orta saheye malik olan ve ya kicik elementlerle bezedilen xalcalar sade kompozisiyaya malikdir Birrengli orta saheye malik olan xalcalar digerleri ile muqayisede daha cox istehsal edilmisdir Evveller bele xalcalar en asagi tebeqenin qizlari ucun cehiz verilirdi Dualar xususile de namaz bele xalcalarin uzerinde edilirdi Orta sahesinde kicik elementlerle bezedilmis olan xalcalar orta zumrenin qizlari ucun cehiz verilirdi Xalcacilar bu xalcani celtik adlandirirdilar Talislar celtik tesvirini bol mehsulun simvolu hesab edirler Belelikle bu kompozisiya remzi menaya malikdir Orta sahesi sade qurulusa malik olan xalcalarin hasiyeleri ag fonda sade naxislardan ibaretdir Murekkeb kompozisiyali xalca Kompozisiyasi daha murekkeb olan xalcalar Talis xalcalarinin II qrupunu teskil edir Bu xalcalarin orta sahesini sagda ve solda bir birini izleyen buta bezeyir Orta sahenin asagi hissesinden yuxariya dogru butanin boyunca bukulerek geden hasiye zolagi bezi yerlerde hendesi formali medalyon emele getirir Medalyonun ve orta sahenin fonu eyni rengdedir Bele reng vahidliyi Talis ve Mugan xalcalari ucun seciyyevidir II qrup Talis xalcalari evveller ipekden XIX esrin III rubunden baslayaraq yundan ve pambiqdan hazirlanir Renglerin uygunlugu qammasi Talis xalcalarinda diger tiplere nisbeten daha yoxsuldur Bu da elbette ki xalcanin bedii keyfiyyetini asagi salir II variant xalcalar esrler boyu yuxari tebeqenin numayendelerine mexsus olurdu Cehiz kimi verilmeli olan xalcani qiz ozu toxumali idi Murekkeb kompozisiyali xalcalara paxlava naxis adlanan gollere malik olan uzunsov xalcalar da daxildir Bir birinin ardinca yerlesmis formasina gore eyni lakin renglerine gore muxtelif olan bu goller orijinal bedii kompozisiya yaradirlar Texniki xususiyyetler Talis xalcalari bir qayda olaraq kicik olculu ve uzunsov formada toxunurdu Boyk olculerde toxunmus Talis xalcalari nada rast gelmek mumkundur Xususi sifarisle ve cehiz olaraq toxunan Qarabag xalcaciliq mektebinin Talis xalcalari Talis rayonunda toxunan diger xalcalara nisbeten daha yuksek keyfiyyete malikdir Ilmelerin duyunlerin sayi muxtelif sixliga malik olan Talis xalcalari nin xovunun uzunlugu Qarabag xalcaciliq mektebinin diger xalcalari ile muqayisede daha qisadir Istinadlarrstml Karabakh Carpets Designs and Patterns ing 2010 Qarabag xalcalari olu kecid 2011 08 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 09 05