Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Talış folkloru — talış xalqının əmək fəaliyyətini, ayinlərini və məişətini, bayatılar, rəvayətlər, mərsiyələr, nağıllar, miflər, rəvayətlər, adət-ənənələr, lətifələr, atalar sözləri, məsəllər, tapmacalarını və s. özündə ehtiva edən şifahi xalq yaradıcılığıdır.
Tarixi
Tədqiqatçılar talış folkloru ilə hələ XIX əsrdə maraqlanmağa başlayıblar. Talış folkloru özünün ilk əksini 1842-ci ildə rus iranşünası Ə. Xodzkonun "Specimens of the popular poetry of Persia" və P. F. Riessin "Talış xalqı, onların həyat tərzi və dili haqqında" əsərində talış mahnılarından nümunələr dərc edilmişdir . Daha sonra müəllim Teymurbek Bayramalibekov 1894–1899-cu illər üçün " Qafqazın yerli və tayfalarının təsviri üçün materiallar toplusu "nda talış nağılları, əfsanələri və inancları öz əksini tapmışdır .
1920–1930-cu illərdə talış folklorunun öyrənilməsinə yeni təkan verilmiş, yerliləşdirmə siyasətinin tərkib hissəsi kimi talış folkloru etnoqraflar tərəfindən öyrənilmiş , talış dili dilçilər tərəfindən öyrənilmiş, Talış texnikumu fəaliyyət göstərmiş, burada məktəblər yaradılmış, talış dilində, qəzetlər nəşr olunmuş, həmçinin talış dilində radio yayımlanmışdır.
1920-ci ildə "Talış diyarının tədqiqi cəmiyyəti" yaradılır. Talış şairi, folklorşünas Müzəffər Nəsirli bu cəmiyyətdə iştirak edir və talış dili və folklorunun tədqiqatçısı, iranşünas alim B. V. Miller ilə professor V. Xuluflu talış dilinin öyrənilməsi, folklor nümunələrinin axtarışı ilə bağlı elmi ekspedisiyalarda iştirak edirlər. M. Nəsirli özünün əsas əsərlərini talış folklorunun toplanmasına, onun mətbuatının əks olunmasına sərf etmişdir.
Talış qəzetləri ("Sya Tolış"), jurnallarda Ə. Xodzko, İ. N. Berezina , P. F. Rissa , Dorn , J. Morqan, B. V. Miller və digər müəlliflər çıxış edirlər .
1930-cu ildə məşhur iranşünas Boris Vsevolodoviç Miller "Talış mətnləri" klassik əsərində talış lətifələrini, hekayələrini, mahnılarını, nağıllarını, atalar sözlərini əks etdirərək kiçik talışca-rusca-fransızca lüğət tərtib etmişdir.
18 noyabr 1928-ci il Müzəffərə Nəsirli Bakıda Azərbaycan radiosunda çıxış edir və 4 talış mahnısı ifa edir. Həmçinin 1938-ci ildə Lənkəranda radio redaksiyasının təşkil olunduğu və ilk radio redaktoru Müzəffər Nəsirlinin olması barədə məlumatlar vardır.
Nəsirli " Sya Tolış " ("Qırmızı Talış") qəzetində "Talış folkloru haqqında bir neçə kəlmə" məqaləsi dərc etmişdir. Məqalədə o, xalqın folklorunu öyrənməklə tarixi və müasir həyatı daha yaxşı anlaya biləcəyimizi göstərir. O, talış folklorunun saxlanılması və ötürülməsində əhalinin qadın hissəsinin mühüm rolunu qeyd edir. Həmçinin məqalədə Nəsirli belə bir qənaətə gəlir ki, talış dilinin müxtəlif şivələrindəfolklor toplanarkən yazarkən dəyişdirilməyə məruz qalmadan, toplayanda ilkin şivəni əks etdirmək lazımdır. Talış folklor nümunələrinin itməməsi üçün Nəsirli onların toplanmasını, yazıya alınmasını, kitab və qəzetlərdə çap olunmasını, bununla da talış folklorunun populyarlaşdırılmasını təklif etmişdir .
Nəsirli 1931-ci ildə talış folklor nümunələrinin birinci hissəsini toplayır və "Talış mahnıları" kitabını nəşr etdirir. Nəsirli bu kitabı 1929-cu ildə hazırlamış, sonra Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş və 1931-ci ildə Azərbaycan Tədqiqatları Cəmiyyətinin sifarişi ilə nəşr edilmişdir. Kitabda kəndli həyatından tutmuş kommunist ideyalarının əks olunmasına qədər müxtəlif mövzularda talış mahnıları yer alıb .
1936–1938-ci illərdə Böyük Terror dövründə talış ziyalıları (Z. Əhmədxzadə, B. Mirsalayev, M. Nəsirli, Ş. Axundov) repressiyaya məruz qalmış, talış məktəbləri, qəzetlər bağlanmış, xalqın adı itmişdir. Bu dövrdən 1989-cu ilə qədər talışların azərbaycanlı adlandırılması əmri verildi. Müvafiq olaraq bu, folklora da öz təsirini göstərmiş, bu dövrdə talış folkloru Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək "Azərbaycan folkloru", "Lənkəran-Astara folkloru" kimi təqdim edilmişdir. Hazırda da bəzən bu tendensiya davam edir və bəzi hallarda talış folkloru kitablarda "Cənub folkloru" kimi təqdim olunur .
SSRİ-nin dağılmasından sonra talışların mədəni fəaliyyəti daha da güclənmiş, talış nağıllarından, əfsanələrindən, mahnılarından, atalar sözündən, məsəllərindən nümunələr yenidən kitablarda çap olunmağa başlamış, talış qəzetləri açılmışdır. Talış folklorunun bir çox nümunələri Talış qəzetinin " Tolışi sədo ", " Tolış ", " Talış elçisi ", " Şavnışt " qəzetlərində öz əksini tapmışdır.
2010-cu ildə talış dilinin sosial-iqtisadi, tarixi, etnoqrafik, arxeoloji, ədəbi və linqvistik baxımdan tam öyrənilməsi və tədqiqi məqsədilə Talış Milli Akademiyası yaradılmışdır. Akademiyanın bülletenində talış folklor nümunələri, talışla bağlı nəşr olunmamış tarixi sənədlər və ilkin tədqiqatçıların əvvəllər nəşr olunmamış əsərləri dərc olunur .
Öz orijinallığını qoruyub saxlayan talış folklorunun bir sıra xüsusiyyətləri onu Gilan və Mazandaran əhalisinin folkloru ilə əlaqələndirir. Xüsusilə Mazandaralıların və Gilanların əfsanələrinə bənzəyən nağıl qəhrəmanlar – divlər haqqında talış əfsanələri, həmçinin "Şahnamə"dəki divlər haqqında hekayələr böyük maraq doğurur .
Mahnılar
Talış mahnılarının əsas növləri əmək, toy və məişət mahnılarıdır. Ən məşhur talış mahnıları "Zəngi Yarım", "Dilbar" ("Sevgili"), "Ai Lolo", "Dınyo" ("Sülh") . Müəllifin mahnılarından talış şairi Əli Nasirin şimal və cənub talışlarına həsr olunmuş "Gilyavo" ("Cənub küləyi") mahnısı məşhurdur.
Halay (tal. Һалај) və Hollo (tal. Һолло) — Talış rəqs mahnıları . Halay yeddi cütdən, yəni 14 mahnıdan ibarətdir. Xarakterik bir xüsusiyyət: onları yalnız qadınlar ifa edirlər, buna görə də xalq arasında qadın mahnıları kimi tanınırlar, lakin dəlillər var ki, əvvəllər halay ifasında gənc oğlanlar da iştirak edib, dairəvi rəqsdə qarşı tərəfi təşkil ediblər. Dəyirmi rəqsdə hər sıranın başında əlində qaval olan daha təcrübəli ifaçı mahnının əsas mətnini oxuyur, ondan sonra qalanlar mahnının nəqəratini (məhniyəsə) təkrarlayırdılar . .
Halay özü toy mərasiminin iki mühüm mərhələsində — gəlinin toyunda "paltarı kəsən" (tal. Оләтәбырын) və böyük bir kişi toyunda (tal. Јолә вәјә). Dövrün yeddi cütünün hər birinin məcburi izahat tələb edən öz yeri və xüsusi mənası var idi . Qədim talış folkloru Halayın həzin nəğmələrində özünü göstərir — bu rəqslər arxaikdir və başqa yerlərdə demək olar ki, unudulmuşdur, lakin onlar hələ də burada yaşayırlar və onun xüsusi növü — "yavaş Halay" (məsələn, "Ai lolo") yalnız talış folkloruna aiddir. .
Üzeyir Hacıbəyov talış xoru haqqında belə deyirdi: "Azərbaycan SSR-in indiki Lənkəran rayonu ərazisində yaşayan talışlar xor ifaçılığı formasına müəyyən rəngarənglik qatmışlar. Onlar xorları iki qrupa bölürdülər və birincisi melodiyanı uzun-uzadı bitirdikdə ikinci qrup həmin melodiyanın eyni ahənglə təkrarlanaraq içəri daxil olur. Xorlarda müğənnilər də var idi, xor yalnız solistin ifa etdiyi melodiyanın sonunu götürürdü. Kollektiv oxumada bəzən "zil-byam" adlanan texnikadan istifadə olunurdu: alçaq səslər yüksək səslərdən bir oktava aşağı oxuyurlar. "
Alola
Alola (tal. Әлолә) sətirdə 7 saitdən ibarət 2–3 misralı melodiyadan ibarət mahnı janrıdır. B. F. Millerin fikrincə, janr öz strukturuna görə Avestadakı qatlarla müqayisə edilir. İnkişaf zamanı gec Alola artıq 3–4 xətt formasına malikdir. Alola mövzusu adi həyata, sevgiyə, ictimai-siyasi hadisələrə təsir göstərir .
Mahne
Mahne (tal. Маһне) — məhəbbət poeziyası kimi səciyyələnən xalq poeziyasının elementidir. Mahne ayrılığın acısından, xəyanətdən, paxıllıq əzabından danışır, böhtançılara meydan oxuyur. Mahne 11 mürəkkəb dörd sətirli bəndlərdir .
Mahne mövzusu üç ümumi qrupdan ibarətdir:
- məhəbbət lirikası;
- qəriblər və yad torpaq;
- dini məzmun.
Talış məhnesində əmək fəaliyyətini müşayiət edən bütöv bir tarla mahnısı var — "tukə mane". Belə nəğmələr çəltik əkini və biçini zamanı çəltik sahələrində oxunurdu .
Nağıllar
Talış nağılları (tal. Толышә нәғылон) — talış xalqının şifahi yaradıcılığı nümunələridir. Hər bir xalqın nağıl və əfsanələri digər şifahi xalq yaradıcılığı nümunələri kimi onun etnik şüurunu təcəssüm etdirən mənəvi mədəniyyətin mühüm tərkib hissələrindən biridir. Bu günə qədər gəlib çatmış talış nağılları və əfsanələri öz köklərini Avestadan götürərək, tarixin qatlarından keçərək talış mədəniyyətində çox yüksək yer tutur. Oxucuları insan ləyaqətini, mənəvi dəyərlərini və dövrümüz üçün xüsusilə aktual olan saf məhəbbət hissini qorumağa çağırır, xeyirxahlıq və humanizm prinsiplərini daim yüksəltməyi tövsiyə edirlər .
Əfsanələr
Talış əfsanələrində (tal. Толышә әфсонон) uzaq antik dövrdə yaradılmış və qədim zamanlardan bizə gəlib çatmış folklor əsərlərində talış xalqının milli, dövrü xarakter daşıyan, humanizm ideyalarını bəşəriyyətə gətirən əsas əxlaqi vərdişləri, bu gün son dərəcə tələb olunan sevgi və xeyirxahlıq təsvir edilmişdir.
Atalar sözləri
Talış atalar sözləri (tal. Јолон сыхан) həyatın müxtəlif anlarından toplanmış müdrikliyi əks etdirir. Atalar sözləri müxtəlif mövzuları əks etdirir, dostluğu, düzgün ticarəti, bir-birinə hörməti, qadına, övlad əxlaqını, vətənə məhəbbəti və s.
- Borcu almaq asandır, qaytarmaq çətindir.
- İzi olmayan oğru yoxdur.
- Qonaq ev sahibinin fikrini yayındırır.
- Köpəklə dost olun, amma çomağı buraxmayın.
- İnsanın taleyi dağda olsa belə, ötüb keçər.
- Bir dili bilən bir adamdır, on dil bilən on nəfərə bərabərdir, ana dilini bilməyən isə heç də insan deyil.
- Ayda da ləkələr var.
- Aslan öldü, çaqqalların toyu başladı.
- Kişi sözünü dəyişməz.
- Sözlər pulla olsaydı, heç kim danışmazdı.
- Qəzəbini söndürə bilən güclüdür.
- Oğul ata, qız isə ana olacaq.
- İsti təndir öz-özünə çörəyinizi bişirməyəcək.
Tapmacalar
Tapmacalar (tal. Бызулон) tapmaca yaradan insanların təfəkkürünün canlılığını əks etdirən çox maraqlı folklor elementidir.
Talış tapmacaları :
Bir kişi hasara söykənib dayanır
Cibləri isə darçınla doludur.
(lobya)
Ölçüsü kiçikdir,
Saçlarısa yüz metr.
(İynə)
Aşağıdan götürürsən — doludur,
Yuxarıdan götürürsən — boşdur.
(Şlyapa)
Burada qışqırır, orada döyüşür.
(Silah)
Ağ dənizdə sarı ördək.
(Yumurtanın mayası)
Gecə-gündüz yoldadır
Amma heç vaxt yorulmur.
(Çay)
İstinadlar
- Пирейко Л. А. Талышский язык // Языки народов СССР: в 5-ти томах. Индоевропейские языки. — М: , 1966. — Т. 1. — С. 302.
- Алиев Д. Талышский фольклор = Tolışə xəlqi folklor. 1-nə cild Nəğılon iyən əfsonon. — Баку, 2020. — 532 с
- Эльнур Агаев. Фольклорист Музаффар Насирли (талышский) = FOLKLORŞINOS MUZƏFFƏR NƏSİRLİ // ALƏM. — 2017. — № 7 (11). — С. 6–11.
- Абилов И. Из истории фиксирования талышских сказок и легенд = Tolışə nəğılon iyən əfsonon qırdə karde tarıxiku // Талышский фольклор = Tolışə xəlqi folklor. 1-nə cild Nəğılon iyən əfsonon. — 2020. — С. 7–10.
- Абилов И. Ш. Вестник Талышской Национальной Академии. — ТНА. — № 1. — Минск: Медисонт, 2011. — С. 10–11. — 200 с.
- Народы Передней Азии / под ред. Кислякова Н. А., Перщица А. И.. — Москва: Академия наук СССР, 1957. — С. 240. — 613 с.
- Бабаев Р.С. Тысяча и одна песня. Баку. 2001 [Мин бир маhны]. 431–443.
- Али Насир. Ğəybo qıləy vanq omedə. — Баку, 2005. — 106 с.
- Мамедов А.А. Искусство народов Востока: этномузыкальные традиции талышей // Бизнес и дизайн ревю. № 1 (9). 2018.
- Б. Шахсойж. Археология этномузыкальной традиции талышского народа // Толыши Садо. № 22.
- Аллахверди Байрами. Литература талышей Азербайджана = AZƏRBOYCONİ TOLIŞON ƏDƏBİYOT (неопр.). — Баку, 2013. — С. 21–30. — 283 с.
- Д. Абилов. Замечания по поэтике талышских "маhне" // Вестник Талышской Национальной Академии. № 1. 2011.
- Пословицы. 2014.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Talis folkloru talis xalqinin emek fealiyyetini ayinlerini ve meisetini bayatilar revayetler mersiyeler nagillar mifler revayetler adet eneneler letifeler atalar sozleri meseller tapmacalarini ve s ozunde ehtiva eden sifahi xalq yaradiciligidir TarixiTedqiqatcilar talis folkloru ile hele XIX esrde maraqlanmaga baslayiblar Talis folkloru ozunun ilk eksini 1842 ci ilde rus iransunasi E Xodzkonun Specimens of the popular poetry of Persia ve P F Riessin Talis xalqi onlarin heyat terzi ve dili haqqinda eserinde talis mahnilarindan numuneler derc edilmisdir Daha sonra muellim Teymurbek Bayramalibekov 1894 1899 cu iller ucun Qafqazin yerli ve tayfalarinin tesviri ucun materiallar toplusu nda talis nagillari efsaneleri ve inanclari oz eksini tapmisdir 1920 1930 cu illerde talis folklorunun oyrenilmesine yeni tekan verilmis yerlilesdirme siyasetinin terkib hissesi kimi talis folkloru etnoqraflar terefinden oyrenilmis talis dili dilciler terefinden oyrenilmis Talis texnikumu fealiyyet gostermis burada mektebler yaradilmis talis dilinde qezetler nesr olunmus hemcinin talis dilinde radio yayimlanmisdir 1920 ci ilde Talis diyarinin tedqiqi cemiyyeti yaradilir Talis sairi folklorsunas Muzeffer Nesirli bu cemiyyetde istirak edir ve talis dili ve folklorunun tedqiqatcisi iransunas alim B V Miller ile professor V Xuluflu talis dilinin oyrenilmesi folklor numunelerinin axtarisi ile bagli elmi ekspedisiyalarda istirak edirler M Nesirli ozunun esas eserlerini talis folklorunun toplanmasina onun metbuatinin eks olunmasina serf etmisdir Talis qezetleri Sya Tolis jurnallarda E Xodzko I N Berezina P F Rissa Dorn J Morqan B V Miller ve diger muellifler cixis edirler 1930 cu ilde meshur iransunas Boris Vsevolodovic Miller Talis metnleri klassik eserinde talis letifelerini hekayelerini mahnilarini nagillarini atalar sozlerini eks etdirerek kicik talisca rusca fransizca luget tertib etmisdir 18 noyabr 1928 ci il Muzeffere Nesirli Bakida Azerbaycan radiosunda cixis edir ve 4 talis mahnisi ifa edir Hemcinin 1938 ci ilde Lenkeranda radio redaksiyasinin teskil olundugu ve ilk radio redaktoru Muzeffer Nesirlinin olmasi barede melumatlar vardir Nesirli Sya Tolis Qirmizi Talis qezetinde Talis folkloru haqqinda bir nece kelme meqalesi derc etmisdir Meqalede o xalqin folklorunu oyrenmekle tarixi ve muasir heyati daha yaxsi anlaya bileceyimizi gosterir O talis folklorunun saxlanilmasi ve oturulmesinde ehalinin qadin hissesinin muhum rolunu qeyd edir Hemcinin meqalede Nesirli bele bir qenaete gelir ki talis dilinin muxtelif sivelerindefolklor toplanarken yazarken deyisdirilmeye meruz qalmadan toplayanda ilkin siveni eks etdirmek lazimdir Talis folklor numunelerinin itmemesi ucun Nesirli onlarin toplanmasini yaziya alinmasini kitab ve qezetlerde cap olunmasini bununla da talis folklorunun populyarlasdirilmasini teklif etmisdir Nesirli 1931 ci ilde talis folklor numunelerinin birinci hissesini toplayir ve Talis mahnilari kitabini nesr etdirir Nesirli bu kitabi 1929 cu ilde hazirlamis sonra Azerbaycan diline tercume edilmis ve 1931 ci ilde Azerbaycan Tedqiqatlari Cemiyyetinin sifarisi ile nesr edilmisdir Kitabda kendli heyatindan tutmus kommunist ideyalarinin eks olunmasina qeder muxtelif movzularda talis mahnilari yer alib 1936 1938 ci illerde Boyuk Terror dovrunde talis ziyalilari Z Ehmedxzade B Mirsalayev M Nesirli S Axundov repressiyaya meruz qalmis talis mektebleri qezetler baglanmis xalqin adi itmisdir Bu dovrden 1989 cu ile qeder talislarin azerbaycanli adlandirilmasi emri verildi Muvafiq olaraq bu folklora da oz tesirini gostermis bu dovrde talis folkloru Azerbaycan diline tercume edilerek Azerbaycan folkloru Lenkeran Astara folkloru kimi teqdim edilmisdir Hazirda da bezen bu tendensiya davam edir ve bezi hallarda talis folkloru kitablarda Cenub folkloru kimi teqdim olunur SSRI nin dagilmasindan sonra talislarin medeni fealiyyeti daha da guclenmis talis nagillarindan efsanelerinden mahnilarindan atalar sozunden mesellerinden numuneler yeniden kitablarda cap olunmaga baslamis talis qezetleri acilmisdir Talis folklorunun bir cox numuneleri Talis qezetinin Tolisi sedo Tolis Talis elcisi Savnist qezetlerinde oz eksini tapmisdir 2010 cu ilde talis dilinin sosial iqtisadi tarixi etnoqrafik arxeoloji edebi ve linqvistik baximdan tam oyrenilmesi ve tedqiqi meqsedile Talis Milli Akademiyasi yaradilmisdir Akademiyanin bulleteninde talis folklor numuneleri talisla bagli nesr olunmamis tarixi senedler ve ilkin tedqiqatcilarin evveller nesr olunmamis eserleri derc olunur Oz orijinalligini qoruyub saxlayan talis folklorunun bir sira xususiyyetleri onu Gilan ve Mazandaran ehalisinin folkloru ile elaqelendirir Xususile Mazandaralilarin ve Gilanlarin efsanelerine benzeyen nagil qehremanlar divler haqqinda talis efsaneleri hemcinin Sahname deki divler haqqinda hekayeler boyuk maraq dogurur MahnilarTalis mahnilarinin esas novleri emek toy ve meiset mahnilaridir En meshur talis mahnilari Zengi Yarim Dilbar Sevgili Ai Lolo Dinyo Sulh Muellifin mahnilarindan talis sairi Eli Nasirin simal ve cenub talislarina hesr olunmus Gilyavo Cenub kuleyi mahnisi meshurdur Halay tal Һalaј ve Hollo tal Һollo Talis reqs mahnilari Halay yeddi cutden yeni 14 mahnidan ibaretdir Xarakterik bir xususiyyet onlari yalniz qadinlar ifa edirler buna gore de xalq arasinda qadin mahnilari kimi taninirlar lakin deliller var ki evveller halay ifasinda genc oglanlar da istirak edib dairevi reqsde qarsi terefi teskil edibler Deyirmi reqsde her siranin basinda elinde qaval olan daha tecrubeli ifaci mahninin esas metnini oxuyur ondan sonra qalanlar mahninin neqeratini mehniyese tekrarlayirdilar Halay ozu toy merasiminin iki muhum merhelesinde gelinin toyunda paltari kesen tal Olәtәbyryn ve boyuk bir kisi toyunda tal Јolә vәјә Dovrun yeddi cutunun her birinin mecburi izahat teleb eden oz yeri ve xususi menasi var idi Qedim talis folkloru Halayin hezin negmelerinde ozunu gosterir bu reqsler arxaikdir ve basqa yerlerde demek olar ki unudulmusdur lakin onlar hele de burada yasayirlar ve onun xususi novu yavas Halay meselen Ai lolo yalniz talis folkloruna aiddir Uzeyir Hacibeyov talis xoru haqqinda bele deyirdi Azerbaycan SSR in indiki Lenkeran rayonu erazisinde yasayan talislar xor ifaciligi formasina mueyyen rengarenglik qatmislar Onlar xorlari iki qrupa bolurduler ve birincisi melodiyani uzun uzadi bitirdikde ikinci qrup hemin melodiyanin eyni ahengle tekrarlanaraq iceri daxil olur Xorlarda mugenniler de var idi xor yalniz solistin ifa etdiyi melodiyanin sonunu gotururdu Kollektiv oxumada bezen zil byam adlanan texnikadan istifade olunurdu alcaq sesler yuksek seslerden bir oktava asagi oxuyurlar Alola Alola tal Әlolә setirde 7 saitden ibaret 2 3 misrali melodiyadan ibaret mahni janridir B F Millerin fikrince janr oz strukturuna gore Avestadaki qatlarla muqayise edilir Inkisaf zamani gec Alola artiq 3 4 xett formasina malikdir Alola movzusu adi heyata sevgiye ictimai siyasi hadiselere tesir gosterir Mahne Mahne tal Maһne mehebbet poeziyasi kimi seciyyelenen xalq poeziyasinin elementidir Mahne ayriligin acisindan xeyanetden paxilliq ezabindan danisir bohtancilara meydan oxuyur Mahne 11 murekkeb dord setirli bendlerdir Mahne movzusu uc umumi qrupdan ibaretdir mehebbet lirikasi qeribler ve yad torpaq dini mezmun Talis mehnesinde emek fealiyyetini musayiet eden butov bir tarla mahnisi var tuke mane Bele negmeler celtik ekini ve bicini zamani celtik sahelerinde oxunurdu NagillarTalis nagillari tal Tolyshә nәgylon talis xalqinin sifahi yaradiciligi numuneleridir Her bir xalqin nagil ve efsaneleri diger sifahi xalq yaradiciligi numuneleri kimi onun etnik suurunu tecessum etdiren menevi medeniyyetin muhum terkib hisselerinden biridir Bu gune qeder gelib catmis talis nagillari ve efsaneleri oz koklerini Avestadan goturerek tarixin qatlarindan kecerek talis medeniyyetinde cox yuksek yer tutur Oxuculari insan leyaqetini menevi deyerlerini ve dovrumuz ucun xususile aktual olan saf mehebbet hissini qorumaga cagirir xeyirxahliq ve humanizm prinsiplerini daim yukseltmeyi tovsiye edirler EfsanelerTalis efsanelerinde tal Tolyshә әfsonon uzaq antik dovrde yaradilmis ve qedim zamanlardan bize gelib catmis folklor eserlerinde talis xalqinin milli dovru xarakter dasiyan humanizm ideyalarini beseriyyete getiren esas exlaqi verdisleri bu gun son derece teleb olunan sevgi ve xeyirxahliq tesvir edilmisdir Atalar sozleriTalis atalar sozleri tal Јolon syhan heyatin muxtelif anlarindan toplanmis mudrikliyi eks etdirir Atalar sozleri muxtelif movzulari eks etdirir dostlugu duzgun ticareti bir birine hormeti qadina ovlad exlaqini vetene mehebbeti ve s Borcu almaq asandir qaytarmaq cetindir Izi olmayan ogru yoxdur Qonaq ev sahibinin fikrini yayindirir Kopekle dost olun amma comagi buraxmayin Insanin taleyi dagda olsa bele otub kecer Bir dili bilen bir adamdir on dil bilen on nefere beraberdir ana dilini bilmeyen ise hec de insan deyil Ayda da lekeler var Aslan oldu caqqallarin toyu basladi Kisi sozunu deyismez Sozler pulla olsaydi hec kim danismazdi Qezebini sondure bilen gucludur Ogul ata qiz ise ana olacaq Isti tendir oz ozune coreyinizi bisirmeyecek TapmacalarTapmacalar tal Byzulon tapmaca yaradan insanlarin tefekkurunun canliligini eks etdiren cox maraqli folklor elementidir Talis tapmacalari Bir kisi hasara soykenib dayanir Cibleri ise darcinla doludur lobya Olcusu kicikdir Saclarisa yuz metr Iyne Asagidan goturursen doludur Yuxaridan goturursen bosdur Slyapa Burada qisqirir orada doyusur Silah Ag denizde sari ordek Yumurtanin mayasi Gece gunduz yoldadir Amma hec vaxt yorulmur Cay IstinadlarPirejko L A Talyshskij yazyk Yazyki narodov SSSR v 5 ti tomah Indoevropejskie yazyki M 1966 T 1 S 302 Aliev D Talyshskij folklor Tolise xelqi folklor 1 ne cild Negilon iyen efsonon Baku 2020 532 s Elnur Agaev Folklorist Muzaffar Nasirli talyshskij FOLKLORSINOS MUZEFFER NESIRLI ALEM 2017 7 11 S 6 11 Abilov I Iz istorii fiksirovaniya talyshskih skazok i legend Tolise negilon iyen efsonon qirde karde tarixiku Talyshskij folklor Tolise xelqi folklor 1 ne cild Negilon iyen efsonon 2020 S 7 10 Abilov I Sh Vestnik Talyshskoj Nacionalnoj Akademii TNA 1 Minsk Medisont 2011 S 10 11 200 s Narody Perednej Azii pod red Kislyakova N A Pershica A I Moskva Akademiya nauk SSSR 1957 S 240 613 s Babaev R S Tysyacha i odna pesnya Baku 2001 Min bir mahny 431 443 Ali Nasir Geybo qiley vanq omede Baku 2005 106 s Mamedov A A Iskusstvo narodov Vostoka etnomuzykalnye tradicii talyshej Biznes i dizajn revyu 1 9 2018 B Shahsojzh Arheologiya etnomuzykalnoj tradicii talyshskogo naroda Tolyshi Sado 22 Allahverdi Bajrami Literatura talyshej Azerbajdzhana AZERBOYCONI TOLISON EDEBIYOT neopr Baku 2013 S 21 30 283 s D Abilov Zamechaniya po poetike talyshskih mahne Vestnik Talyshskoj Nacionalnoj Akademii 1 2011 Poslovicy 2014