Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Təbriz zəlzələsi (1641) — fevral ayının 5-də müasir Şərqi Azərbaycan ostanının paytaxtı olan Təbriz şəhərində baş vermiş zəlzələ nəzərdə tutulur. Zəlzələnin maqnitudasının 6.8 bal olmuş və episentri Urmiya gölü ilə Təbriz şəhərinin arasına düşmüşdür. Bölgədə baş vermiş ən dağıdıcı zəlzələrdən biri hesab edilən bu hadisə zamanı 30 min insan həyatını itirmişdir.
| Təbriz zəlzələsi (1641) | |
|---|---|
| Tarix |
|
| Maqnituda | 6.8 |
| Episentrin yeri | Urmiya gölü ilə Təbriz şəhərinin arası |
| Əhatəsi | Təbriz |
| Xəsarət alanlar | 12,613–30,000 ölü |
| Xəritədə yeri | |
| | |
Tektonik quruluş
Təbriz Ərəbistan və Avrasiya plitələrinin toqquşduğu aktiv konvergent sərhəd zonasında yerləşir. Konvergensiya Zaqros dağları boyunca baş verir, burada aktiv qıvrım və dayaq qurşağı yerləşir. Konvergensiya mərkəzi İran daxilində də sürüşmə qırılmaları ilə uyğunlaşmışdır. Təbrizdə yaxınlaşma sürətinin təxminən 20 mm/il olduğu təxmin edilir. Şəhər Ərəbistan, Anadolu və Avrasiya plitələrinin üçlü qovşağının yaxınlığında yerləşir. Magis konvergensiya Qafqazın altında kontinental toqquşma və Təbriz ətrafında sağa doğru sürüşmə tektonikası ilə nəticələnir. Ən böyük problemin olduğu yerlərdən biri Şimali Təbrizdir - burada 100 km (62 mil) məsafədə WNW-ESE istiqamətli bir qırılma vardır. Bu 1721, 1780 və 1786-cı illərdə dağıdıcı zəlzələlərə səbəb olub.
Zəlzələ
6.8 ballıq zəlzələ Şimali Təbriz Fayının cənubunda yerləşən qırılma strukturunu parçaladı. Şimal Təbriz qırağının özü zəlzələ zamanı qopmayıb. Zəlzələnin ehtimal olunan yeri 20 km (12 mil) sol yan qırılma olan Dehxarqan qırağı boyuncadır. Normal qırılma xüsusiyyətləri zəlzələ bölgəsində ümumi bir hadisədir. O, Osku və Azərşəhr şəhərləri arasında NE-SW-ni vurur. Fay 200 m (660 fut) ölçülən ofsetin qeydə alındığı Səhənd vulkanının qərb bazasında yerləşir.
Ziyan
Araşdırmaçılar Nikolas Ambraseys və Çarlz P. Melvill bildirir ki, zəlzələ cümə günü baş vermişdir. Xosrovşah, Üskü və müasir Azərşəhr tamamilə dağılmışdır. Demək olar ki, şəhərdəki bütün evlər, ictimai infrastruktur və tarixi abidələr yerləbir olmuşdur. Bu sıraya bir çox ictimai hamamlar və karvansaraylar da daxildir. Zəlzələnin effekti Bağdaddan da hiss edilmişdir. Qış olduğu üçün əksər heyvanlar tövlələrdə saxlanılırdı və bu tövlələrin uçması nəticəsində çox sayıda heyvan da tələf olmuşdur. Təbrizdəki Məscid-i Ustad-Şagird və Ərk qalası ciddi ziyan görmüşdür. Bir çox məscidin minarələrinə, gümbəzlərinə və binalarına ciddi ziyan dəymişdir. Zəlzələ Səhənddə qaya sürüşməsinə səbəb olmuş və bu xeyli sayda insanın ölməsinə səbəb olmuşdur. Yerdə çatlar əmələ gəlmiş və bu çatlardan su püskürmüşdür. Zəlzələnin vurduğu ziyanı ortadan qaldırmaq və ölüləri dəfn etmək aylarla vaxt davam etmişdir. Afterşoklar zəlzələdən sonrakı 6 ay ərzində hiss edilmişdir. Zəlzələdən sağ qurtulmağı bacaranların çoxu öz evlərinin xarabalığında yaşamaqda idilər. Bəzi sakinlər bir qədər sonra evlərinə geri döndülər və afterşoklar zamanı zədəli evlərinin çökməsi nəticəsində həyatlarını itirdilər. Zəlzələdən sonrakı iki ay ərzində hər gün 7 afterşok hiss edilməkdə idi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Utsu, T. R., A List of Deadly Earthquakes in the World: 1500–2000 // International Handbook of Earthquake & Engineering Seismology, Part A, Volume 81A (First), , 2002, səh. 708, ISBN
- National Geophysical Data Center / World Data Service (NGDC/WDS): NCEI/WDS Global Significant Earthquake Database. NOAA National Centers for Environmental Information. "Significant Earthquake Information". NOAA National Centers for Environmental Information. 1972. doi:10.7289/V5TD9V7K. İstifadə tarixi: 8 June 2022.
- Moradi, Ali Siahkali; Hatzfeld, Denis; Tatar, Mohammad. "Microseismicity and seismotectonics of the North Tabriz fault (Iran)". . Elsevier. 506 (1–4). 2011: 22–30. Bibcode:2011Tectp.506...22M. doi:10.1016/j.tecto.2011.04.008.
- Rahimzadeh, Saeid; Moshasha, Yasamin; Mirzaei, Noorbakhsh. "Surface deformations attributed to the Dehkhwarghan-Tabriz earthquake fault zone" (PDF). 19th Iranian Geophysical Conference–November. 2020: 124–128. 2022-06-08 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-08-29.
- Faridi, Mohammad; Burg, Jean-Pierre; Nazari, Hamid; Talebian, M. "Active faults pattern and interplay in the Azerbaijan region (NW Iran)". Geotectonics. 51 (4). 2017: 428–437. Bibcode:2017Geote..51..428F. doi:10.1134/S0016852117040033.
- Ambraseys N.N.; Melville C.P. A History of Persian Earthquakes. Cambridge University Press. 2005. 49–51, 160. ISBN .
- Berberian, Manuel; Arshadi, S. "On the evidence of the youngest activity of the North Tabriz Fault and the seismicity of Tabriz City". Geological Survey of Iran. 39: 397–418. CiteSeerX 10.1.1.467.2852. 8 June 2022 tarixində .
- Melville, Charles. "Historical Monuments and Earthquakes in Tabriz". Iran. . 19. 1981: 159–177. doi:10.2307/4299714. JSTOR 4299714.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Tebriz zelzelesi Tebriz zelzelesi 1641 fevral ayinin 5 de muasir Serqi Azerbaycan ostaninin paytaxti olan Tebriz seherinde bas vermis zelzele nezerde tutulur Zelzelenin maqnitudasinin 6 8 bal olmus ve episentri Urmiya golu ile Tebriz seherinin arasina dusmusdur Bolgede bas vermis en dagidici zelzelerden biri hesab edilen bu hadise zamani 30 min insan heyatini itirmisdir Tebriz zelzelesi 1641 Tarix 5 fevral 1641Maqnituda 6 8Episentrin yeri Urmiya golu ile Tebriz seherinin arasiEhatesi TebrizXesaret alanlar 12 613 30 000 oluXeritede yeri1673 cu ile aid Tebrizin Erk qalasinin xarabaliqlarinin eskizi Tektonik qurulusTebriz Erebistan ve Avrasiya plitelerinin toqqusdugu aktiv konvergent serhed zonasinda yerlesir Konvergensiya Zaqros daglari boyunca bas verir burada aktiv qivrim ve dayaq qursagi yerlesir Konvergensiya merkezi Iran daxilinde de surusme qirilmalari ile uygunlasmisdir Tebrizde yaxinlasma suretinin texminen 20 mm il oldugu texmin edilir Seher Erebistan Anadolu ve Avrasiya plitelerinin uclu qovsaginin yaxinliginda yerlesir Magis konvergensiya Qafqazin altinda kontinental toqqusma ve Tebriz etrafinda saga dogru surusme tektonikasi ile neticelenir En boyuk problemin oldugu yerlerden biri Simali Tebrizdir burada 100 km 62 mil mesafede WNW ESE istiqametli bir qirilma vardir Bu 1721 1780 ve 1786 ci illerde dagidici zelzelelere sebeb olub Zelzele6 8 balliq zelzele Simali Tebriz Fayinin cenubunda yerlesen qirilma strukturunu parcaladi Simal Tebriz qiraginin ozu zelzele zamani qopmayib Zelzelenin ehtimal olunan yeri 20 km 12 mil sol yan qirilma olan Dehxarqan qiragi boyuncadir Normal qirilma xususiyyetleri zelzele bolgesinde umumi bir hadisedir O Osku ve Azersehr seherleri arasinda NE SW ni vurur Fay 200 m 660 fut olculen ofsetin qeyde alindigi Sehend vulkaninin qerb bazasinda yerlesir ZiyanArasdirmacilar Nikolas Ambraseys ve Carlz P Melvill bildirir ki zelzele cume gunu bas vermisdir Xosrovsah Usku ve muasir Azersehr tamamile dagilmisdir Demek olar ki seherdeki butun evler ictimai infrastruktur ve tarixi abideler yerlebir olmusdur Bu siraya bir cox ictimai hamamlar ve karvansaraylar da daxildir Zelzelenin effekti Bagdaddan da hiss edilmisdir Qis oldugu ucun ekser heyvanlar tovlelerde saxlanilirdi ve bu tovlelerin ucmasi neticesinde cox sayida heyvan da telef olmusdur Tebrizdeki Mescid i Ustad Sagird ve Erk qalasi ciddi ziyan gormusdur Bir cox mescidin minarelerine gumbezlerine ve binalarina ciddi ziyan deymisdir Zelzele Sehendde qaya surusmesine sebeb olmus ve bu xeyli sayda insanin olmesine sebeb olmusdur Yerde catlar emele gelmis ve bu catlardan su puskurmusdur Zelzelenin vurdugu ziyani ortadan qaldirmaq ve oluleri defn etmek aylarla vaxt davam etmisdir Aftersoklar zelzeleden sonraki 6 ay erzinde hiss edilmisdir Zelzeleden sag qurtulmagi bacaranlarin coxu oz evlerinin xarabaliginda yasamaqda idiler Bezi sakinler bir qeder sonra evlerine geri donduler ve aftersoklar zamani zedeli evlerinin cokmesi neticesinde heyatlarini itirdiler Zelzeleden sonraki iki ay erzinde her gun 7 aftersok hiss edilmekde idi Hemcinin baxTebriz zelzelesi 1721 Tebriz zelzelesi 1780 IstinadlarUtsu T R A List of Deadly Earthquakes in the World 1500 2000 International Handbook of Earthquake amp Engineering Seismology Part A Volume 81A First 2002 seh 708 ISBN 978 0124406520 National Geophysical Data Center World Data Service NGDC WDS NCEI WDS Global Significant Earthquake Database NOAA National Centers for Environmental Information Significant Earthquake Information NOAA National Centers for Environmental Information 1972 doi 10 7289 V5TD9V7K Istifade tarixi 8 June 2022 Moradi Ali Siahkali Hatzfeld Denis Tatar Mohammad Microseismicity and seismotectonics of the North Tabriz fault Iran Elsevier 506 1 4 2011 22 30 Bibcode 2011Tectp 506 22M doi 10 1016 j tecto 2011 04 008 Rahimzadeh Saeid Moshasha Yasamin Mirzaei Noorbakhsh Surface deformations attributed to the Dehkhwarghan Tabriz earthquake fault zone PDF 19th Iranian Geophysical Conference November 2020 124 128 2022 06 08 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 08 29 Faridi Mohammad Burg Jean Pierre Nazari Hamid Talebian M Active faults pattern and interplay in the Azerbaijan region NW Iran Geotectonics 51 4 2017 428 437 Bibcode 2017Geote 51 428F doi 10 1134 S0016852117040033 Ambraseys N N Melville C P A History of Persian Earthquakes Cambridge University Press 2005 49 51 160 ISBN 9780521021876 Berberian Manuel Arshadi S On the evidence of the youngest activity of the North Tabriz Fault and the seismicity of Tabriz City Geological Survey of Iran 39 397 418 CiteSeerX 10 1 1 467 2852 8 June 2022 tarixinde Melville Charles Historical Monuments and Earthquakes in Tabriz Iran 19 1981 159 177 doi 10 2307 4299714 JSTOR 4299714