Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tıva çökəkliyi — Rusiya Federasiyası, Tıva Respublikasında, Yeniseyin yuxarı hissəsindəki dağlar arası relyefin alçalması. Hövzə Qərbi Sayan, Şərqi Sayan, Altay və Tannu-Ola silsilələri ilə məhdudlaşır. Uzunluğu təxminən 400 km, eni 25 ilə 60-70 km. Hündürlüyü 600 ilə 900 m arasında dəyişir. Torpağın təpəli-düz təbiəti, kiçik təpələr və çöllər bölgə üçün xarakterikdir. Dərə Yuxarı Yenisey (Uluq-Xem) vadisindən kəsilir. Qərb və şərq hissələrə, müvafiq olaraq Kemçik və Uluq-Kem hövzələrinə bölünür. Yerlərdə qonşu silsilələrin dalanları boşluğa çıxır. Heyvandarlıq (əsasən ətlik və yunluq qoyunçuluq), taxıl bitkilərinin becərilməsi (buğda, arpa, darı) və kömür hasilatı inkişaf etmişdir. Zəngin daş kömür yatağı olan Uluq-Xem hövzəsi çökəklikdə yerləşir.
| Tıva çökəkliyi | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 600-900 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| | |
| | |
İqlimi kontinentaldır. Qış ayları açıq və günəşli hava üstünlük təşkil edən soyuq, sakit iqlimə malikdir. Ərazi Altay və Qərbi Sayan silsilələrinin "yağış kölgəsində" yerləşir, buna görə az yağıntı alır - 180-300 mm. Yağıntı ən çox hissəsi, illik yağıntı miqdarın 65-85% -i, əsasən iyul və avqust aylarında isti mövsümdə düşür. Yanvar ayının orta temperaturu −25 ilə -34 ° C arasında dəyişir. Bəzən şaxtalar tez-tez −55 ... −58 ° C-ə qədər müşahidə olunur. Yayı isti, bürkülü keçir. İyulun temperaturu + 19 ... + 20 ° C; bəzən istilik + 35 ... + 40 ° C-ə çatır. Çökəklik Uluq-Xem çayının (Yuxarı Yenisey) vadisi ilə Xemçikin sol qolu ilə kəsilir. Aşağı dağ massivi Adar-Daş Tıva çökəkliyini qərb hissəsi (Kemçik hövzəsi) və şərq hissəsinə (Ulug-Khem hövzəsi) bölünür. Üstünlük təşkil edən şabalıd torpaqlarında, otlu yovşan və akasiyalı çöllər inkişaf etmişdir. Kızıl, Şaqonar, Çadan, Ak-Dovurak şəhərləri Tıva çökəkliyi hövzəsində yerləşir. Çökəklik Tıvanın mərkəzi hissəsindən keçir. üstəlik demək olar ki, respublikanın əsas şəhərləri məhs bu çökəklik böyunca yerləşir.
Mənbə
- "Тувинская котловина в БСЭ на oval.ru". www.oval.ru (rus). İstifadə tarixi: 2019-12-11.
- "Физическая география России и стран бывшего СССР — Тувинская область". www.ecosystema.ru (rus). İstifadə tarixi: 2019-12-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tiva cokekliyi Rusiya Federasiyasi Tiva Respublikasinda Yeniseyin yuxari hissesindeki daglar arasi relyefin alcalmasi Hovze Qerbi Sayan Serqi Sayan Altay ve Tannu Ola silsileleri ile mehdudlasir Uzunlugu texminen 400 km eni 25 ile 60 70 km Hundurluyu 600 ile 900 m arasinda deyisir Torpagin tepeli duz tebieti kicik tepeler ve coller bolge ucun xarakterikdir Dere Yuxari Yenisey Uluq Xem vadisinden kesilir Qerb ve serq hisselere muvafiq olaraq Kemcik ve Uluq Kem hovzelerine bolunur Yerlerde qonsu silsilelerin dalanlari bosluga cixir Heyvandarliq esasen etlik ve yunluq qoyunculuq taxil bitkilerinin becerilmesi bugda arpa dari ve komur hasilati inkisaf etmisdir Zengin das komur yatagi olan Uluq Xem hovzesi cokeklikde yerlesir Tiva cokekliyiUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 600 900 mYerlesmesi51 35 00 sm e 93 20 00 s u Olke RusiyaTiva cokekliyiTiva cokekliyi Iqlimi kontinentaldir Qis aylari aciq ve gunesli hava ustunluk teskil eden soyuq sakit iqlime malikdir Erazi Altay ve Qerbi Sayan silsilelerinin yagis kolgesinde yerlesir buna gore az yaginti alir 180 300 mm Yaginti en cox hissesi illik yaginti miqdarin 65 85 i esasen iyul ve avqust aylarinda isti movsumde dusur Yanvar ayinin orta temperaturu 25 ile 34 C arasinda deyisir Bezen saxtalar tez tez 55 58 C e qeder musahide olunur Yayi isti burkulu kecir Iyulun temperaturu 19 20 C bezen istilik 35 40 C e catir Cokeklik Uluq Xem cayinin Yuxari Yenisey vadisi ile Xemcikin sol qolu ile kesilir Asagi dag massivi Adar Das Tiva cokekliyini qerb hissesi Kemcik hovzesi ve serq hissesine Ulug Khem hovzesi bolunur Ustunluk teskil eden sabalid torpaqlarinda otlu yovsan ve akasiyali coller inkisaf etmisdir Kizil Saqonar Cadan Ak Dovurak seherleri Tiva cokekliyi hovzesinde yerlesir Cokeklik Tivanin merkezi hissesinden kecir ustelik demek olar ki respublikanin esas seherleri mehs bu cokeklik boyunca yerlesir Menbe Tuvinskaya kotlovina v BSE na oval ru www oval ru rus Istifade tarixi 2019 12 11 Fizicheskaya geografiya Rossii i stran byvshego SSSR Tuvinskaya oblast www ecosystema ru rus Istifade tarixi 2019 12 11