Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sultan Məsud mirzə Qovanlı-Qacar (1847-1918)-şahzadə, əyalət valisi
| Məsud mirzə Qovanlı-Qacar | |
|---|---|
| Sultan Məsud mirzə Nasirəddin şah oğlu Qovanlı-Qacar | |
 | |
| Digər adı | Sultan Məsud mirzə Zillisultan |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Təbriz |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tehran |
| Dəfn yeri | |
| Atası | Nasirəddin şah Qacar |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Sultan Məsud mirzə Nasirəddin şah oğlu 1847-ci ildə Təbriz şəhərində anadan olmuşdu. Anası İffətüssəltənə Mirzə Qulu bəy qızıdır. İffətüssəltənə Qacar elindən olmadığına görə Sultan Məsud mirzə vəliəhd təyin edilməmişdi. O, mükəmməl saray təlim-tərbiyəsi, təhsili almışdı. Yəminüddövlə və Zilliüssultan ləqəblərini daşıyırdı. Daha çox ikinci ləqəbi ilə tanınırdı.
Nasirəddin şah böyük oğlunun xətrini çox istəyirdi. Ona şahlığında heç nəyi əsirgəməmişdi. Sultan Məsud mirzə çox ərköyün böyüdüyündən qaba xasiyyət olmuşdu. Var-dövlətə, hakimiyyətə çox hərisliyi vardı. Qardaşları Müzəffərəddin mirzəni və Kamran mirzəni görmək belə istəmirdi.
33 il Fars və İsfahanda vali olmuş şahzadə Məsud mirzə Zillüssultan bu müddət ərzində İsfahanda və ordan kənarda həm xalisə, həm də xüsusi mülkləri zəbt etməklə və ucuz qiymətə satın almaqla İranın ən böyük torpaq sahibinə çevrilmişdi. Özünün yazdığına görə, onun malikanələri Tehran, Ləncan, Kərvən, Marbin, Fəridon, Məhəllat və b. yüzlərlə idi.
Öz silahlı qüvvəsinə arxalanan Zillüssultan başqalarının əmlakına sahib olmaq məqsədini həyata keçirməkdə hər cür vasitəyə əl atırdı. Məsələn, 1879-cu il aprelin 17-də Rusiyanın İrandakı işlər vəkilinin Xarici işlər Nazirliyinə göndərdiyi məlumatda göstərilir ki, Züllüsultan üç nəfər varlı qardaşın əmlakına sahib olman üçün onları dövlət tərəfindən təqib olunan «bab» təriqinə mənsubiyyətdə günahlandıraraq, ikisini öldürməyi əmr edir və beləliklə də qardaşların var yoxu onun xeyrinə müsadirə olunur.
Bu qarətlər nəticəsində xalq içərisində narazlıq son dərəcə artır və Züllüsultana qarşı çıxışlar baş verirdi. Züllüssultandan hökumətə və şaha gələn şikayətlərin arası kəsilmirdi. Şah Zillüssultanın şahlığı ələ keçirmək istədiyindən şübhələndiyi üçün onun hakimiyyəti məhdudlaşdırır. 1887-ci ildə onun öz silahlı qüvvələrin altında yalnız İsfahan əyaləti qalmışdı.
Məsud mirzə Zillüssultanın nüfuz dairəsinin məhdudlaşmasına baxmayaraq o, öz qarətlərini davam etdirirdi.
Züllüssoltanla bərabər, İranın cənubunda onun qohumları da qarətçiliklə məşğul olurdular. 1900-cü ildə İsfahandan xəbər verilirdi ki, Zillüssultanın qardaşı uşaqları İsfahanın 7 ağaclığında olan Riz kəndini qarət edərək, kəndin ağsaqqalına məxsus olan hissəsini zəbt etmişlər.
Həmin dövrdə İranda belə qarətlər nəticəsində zərər çəkən adamları müdafiə edəcək az-çox ədalətli heç bir qanun-qayda olmadığından bu və ya digər feodal və ya hakim tərəfindən sıxışdırılan şəxs şəriət məhkəməsinə-ruhanilərə müraciət edirdi. Lakin bu da onun vəziyyətini dəyişdirməmiş, əksinə, bu dəfə də həmin din xadimi (müctəhid və ya b.) sıxışdırılan kəndli və ya xırda mülkədarlı himayə etmək adlı ilə onun torpaqlarını zəbt edirdi. Çar Rusiyasın xarici siyasət arxivinin İran stolu fondunun müxtəlif qovluqlarında da belə materiallara rast gəlirik. 1901-ci ilin sentyabrında rus konsulluğunun İsfahandan verdiyi məlumatda Zillüssultanın kəndlilərə məxsus Kirm və Kemçə adlı kəndlərin torpaqlarını zəbt emək üçün həmin kəndliləri- hədə-qorxu gəlməsi gətirilir. Kəndlilər torpaqları zəbtdən xilas etmək üçün Zillüssultana bir dəfə 5 min tümən vermişlər. Lakin bir qədər sonra Məsud mirzə onlara yenidən təzyiq göstərməyə başlamışdır. Kəndlilər ya ona yenidən 8000 tümən verməli, yaxud da uzun illərdən bəri istifadlə etdikləri öz xüsusi torpaqlarından əl çəkməli idilər. Tehrandakı rus konsulu Vlasovun 11 dekabr 1902-ci ildə verdiyi məlumatdan görünür ki, Zilliüssultan və İsfahanın baş müctəhidləri bu torpaqların çoxunu zəbt etmişlər. İsfahandakı rus konsulluğunun rəisi 1903-cü ilin əvvəlindəki məlumatında yazırdı ki, Zillüssultan və baş müctəhidlər yerli mülkədarların torpaqlarını və rəiyyətlərini cüzi qiymət dəyərində onlara satmağa məcbur edirdilər.
İsfahandakı rus konsulu 1903-cü il mayın 10-da yazdığı hesabatında göstərirdi: «Kərvən bölgəsinin əkiin üçün yararlı torpaqlarının demək olar ki, hamısı İsfahanda olduğu il müddətində onların həqiqi mülkiyyətçilərindən hər cür vasitələrlə zəbt etmək nəticəsində ələ keçirmişdir». Züllüssultana qarşı çıxışlar XX əsrin əvvələrində, xüsusən İran inqilabının ilk dövründə çox şiddətlənmiş və 1907-ci ilin əvvəlində məclisdə onun məsələsinə baxılmışdı. Həmin ilin martında isə qofyester Qartiviqin Tehrandan verdiyi teleqramda şahın Züllüssultanı İsfahan əyalətindən kənar etməyə məcbur olması xəbəri verilirdi. 1906-1911-ci illərdə Azərbaycanda və İranda Səttar xanın başçılığı ilə məşrutə inqilabı olanda Zillüsultan Avropaya getmiş, əzazil və zalım şəxs olduğuna görə yenidən İrana qayıtmaq istəyəndə üsyan edən xalq onu İrana buraxmamış və əmlakının müsadirə olunmasını tələb etmişdi.
Sultan Məsud mirzə 1918-ci ildə vəfat edib. Onun soyu Məsudi kimi tanınır.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Qacarlar və Qacar kəndi, Bakı, “Şuşa”, 2008, 334 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sultan Mesud mirze Qovanli Qacar 1847 1918 sahzade eyalet valisiMesud mirze Qovanli QacarSultan Mesud mirze Nasireddin sah oglu Qovanli QacarDiger adi Sultan Mesud mirze ZillisultanDogum tarixi 1847Dogum yeri TebrizVefat tarixi 1918Vefat yeri TehranDefn yeri MeshedAtasi Nasireddin sah QacarFealiyyeti siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSultan Mesud mirze Nasireddin sah oglu 1847 ci ilde Tebriz seherinde anadan olmusdu Anasi Iffetusseltene Mirze Qulu bey qizidir Iffetusseltene Qacar elinden olmadigina gore Sultan Mesud mirze veliehd teyin edilmemisdi O mukemmel saray telim terbiyesi tehsili almisdi Yeminuddovle ve Zilliussultan leqeblerini dasiyirdi Daha cox ikinci leqebi ile taninirdi Nasireddin sah boyuk oglunun xetrini cox isteyirdi Ona sahliginda hec neyi esirgememisdi Sultan Mesud mirze cox erkoyun boyuduyunden qaba xasiyyet olmusdu Var dovlete hakimiyyete cox herisliyi vardi Qardaslari Muzeffereddin mirzeni ve Kamran mirzeni gormek bele istemirdi 33 il Fars ve Isfahanda vali olmus sahzade Mesud mirze Zillussultan bu muddet erzinde Isfahanda ve ordan kenarda hem xalise hem de xususi mulkleri zebt etmekle ve ucuz qiymete satin almaqla Iranin en boyuk torpaq sahibine cevrilmisdi Ozunun yazdigina gore onun malikaneleri Tehran Lencan Kerven Marbin Feridon Mehellat ve b yuzlerle idi Oz silahli quvvesine arxalanan Zillussultan basqalarinin emlakina sahib olmaq meqsedini heyata kecirmekde her cur vasiteye el atirdi Meselen 1879 cu il aprelin 17 de Rusiyanin Irandaki isler vekilinin Xarici isler Nazirliyine gonderdiyi melumatda gosterilir ki Zullusultan uc nefer varli qardasin emlakina sahib olman ucun onlari dovlet terefinden teqib olunan bab teriqine mensubiyyetde gunahlandiraraq ikisini oldurmeyi emr edir ve belelikle de qardaslarin var yoxu onun xeyrine musadire olunur Bu qaretler neticesinde xalq icerisinde narazliq son derece artir ve Zullusultana qarsi cixislar bas verirdi Zullussultandan hokumete ve saha gelen sikayetlerin arasi kesilmirdi Sah Zillussultanin sahligi ele kecirmek istediyinden subhelendiyi ucun onun hakimiyyeti mehdudlasdirir 1887 ci ilde onun oz silahli quvvelerin altinda yalniz Isfahan eyaleti qalmisdi Mesud mirze Zillussultanin nufuz dairesinin mehdudlasmasina baxmayaraq o oz qaretlerini davam etdirirdi Zullussoltanla beraber Iranin cenubunda onun qohumlari da qaretcilikle mesgul olurdular 1900 cu ilde Isfahandan xeber verilirdi ki Zillussultanin qardasi usaqlari Isfahanin 7 agacliginda olan Riz kendini qaret ederek kendin agsaqqalina mexsus olan hissesini zebt etmisler Hemin dovrde Iranda bele qaretler neticesinde zerer ceken adamlari mudafie edecek az cox edaletli hec bir qanun qayda olmadigindan bu ve ya diger feodal ve ya hakim terefinden sixisdirilan sexs seriet mehkemesine ruhanilere muraciet edirdi Lakin bu da onun veziyyetini deyisdirmemis eksine bu defe de hemin din xadimi muctehid ve ya b sixisdirilan kendli ve ya xirda mulkedarli himaye etmek adli ile onun torpaqlarini zebt edirdi Car Rusiyasin xarici siyaset arxivinin Iran stolu fondunun muxtelif qovluqlarinda da bele materiallara rast gelirik 1901 ci ilin sentyabrinda rus konsullugunun Isfahandan verdiyi melumatda Zillussultanin kendlilere mexsus Kirm ve Kemce adli kendlerin torpaqlarini zebt emek ucun hemin kendlileri hede qorxu gelmesi getirilir Kendliler torpaqlari zebtden xilas etmek ucun Zillussultana bir defe 5 min tumen vermisler Lakin bir qeder sonra Mesud mirze onlara yeniden tezyiq gostermeye baslamisdir Kendliler ya ona yeniden 8000 tumen vermeli yaxud da uzun illerden beri istifadle etdikleri oz xususi torpaqlarindan el cekmeli idiler Tehrandaki rus konsulu Vlasovun 11 dekabr 1902 ci ilde verdiyi melumatdan gorunur ki Zilliussultan ve Isfahanin bas muctehidleri bu torpaqlarin coxunu zebt etmisler Isfahandaki rus konsullugunun reisi 1903 cu ilin evvelindeki melumatinda yazirdi ki Zillussultan ve bas muctehidler yerli mulkedarlarin torpaqlarini ve reiyyetlerini cuzi qiymet deyerinde onlara satmaga mecbur edirdiler Isfahandaki rus konsulu 1903 cu il mayin 10 da yazdigi hesabatinda gosterirdi Kerven bolgesinin ekiin ucun yararli torpaqlarinin demek olar ki hamisi Isfahanda oldugu il muddetinde onlarin heqiqi mulkiyyetcilerinden her cur vasitelerle zebt etmek neticesinde ele kecirmisdir Zullussultana qarsi cixislar XX esrin evvelerinde xususen Iran inqilabinin ilk dovrunde cox siddetlenmis ve 1907 ci ilin evvelinde meclisde onun meselesine baxilmisdi Hemin ilin martinda ise qofyester Qartiviqin Tehrandan verdiyi teleqramda sahin Zullussultani Isfahan eyaletinden kenar etmeye mecbur olmasi xeberi verilirdi 1906 1911 ci illerde Azerbaycanda ve Iranda Settar xanin basciligi ile mesrute inqilabi olanda Zillusultan Avropaya getmis ezazil ve zalim sexs olduguna gore yeniden Irana qayitmaq isteyende usyan eden xalq onu Irana buraxmamis ve emlakinin musadire olunmasini teleb etmisdi Sultan Mesud mirze 1918 ci ilde vefat edib Onun soyu Mesudi kimi taninir MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh Hemcinin baxIran Qacarlar