Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Strukturalist marksizm (ing. Structural Marxism) — marksizmdə strukturalizm ideya və konsepsiyalarına əsaslanan fəlsəfi cərəyan.
1960-1970-ci illərdə Fransada yaranıb və geniş yayılıb, sonra onun hüdudlarından kənara yayılıb. Marksizmdə bu cərəyanın əsas nümayəndələri filosof Lui Altüsser, sosioloq Nikos Pulanzas və antropoloq idi. Strukturalist marksizmə bağlı olan Lui Altüsserin (, , D.Lekur, P.Reymond) bir çox tələbələri sonralar ondan uzaqlaşdılar. Strukturalist marksizmin müasir nümayəndəsi sloveniyalı sosioloq .
Haqqında
Humanist marksizmə qarşı Lui Altüsser vurğulayırdı ki, bir elm olaraq marksizmin vəzifəsi obyektiv strukturları araşdırmaqdır və əsasları Marksın ilk əsərlərində yer alan marksist humanizmə, tarixçiliyə və fenomenologiyaya qayıdış “elmdən əvvəlki humanist ideologiyaya qayıdışdır”.
1970-ci illərin ortalarında və 1980-ci illərdə marksist nəzəriyyəçilər dövlət, hüquq və cinayət haqqında strukturalist marksist düşüncəni inkişaf etdirirdilər. Strukturist marksizm, dövlətin kapitalistin və ya hakim sinfin birbaşa xidmətçisi kimi görünə biləcəyinə dair instrumentalist fikrə etiraz edir. İnstrumentalist baxış dövlət institutlarının kapitalist sinfinin maraqlarını təmsil edən məmurların bilavasitə nəzarəti altında olduğunu bildirsə də, strukturalist nəzəriyyədə əmindir ki, dövlət institutları bütövlükdə kapitalizmin həyat qabiliyyətinə təminat vermək üçün bu şəkildə fəaliyyət göstərməlidir. Kapitalist cəmiyyətini təkrar istehsal etmək üçün dövlət qurumları bu şəkildə hərəkət etməlidir. İnstrumentalist Ralf Miliband və strukturist Nikos Pulanzas arasında keçirilən Miliband-Poulanzas debatında strukturalist və instrumentalist marksistlər arasındakı mübahisə ümumi xarakter aldı.
Strukturistlərin fikrincə, kapitalist istehsal üsuluna malik dövlət konkret fərdlərin qüdrətli olması ilə deyil, dövlətin kapitalist quruluşunun məntiqini iqtisadi, hüquqi və siyasi institutlarda təkrar istehsal etdiyi üçün xüsusi kapitalist formasını alır. Odur ki, strukturalist nəzəriyyə nöqteyi-nəzərindən iddia etmək olar ki, dövlət institutları burjuaziyanın qısamüddətli mənafeyinə deyil, kapitalın və kapitalizmin uzunmüddətli mənafeyindən çıxış edir. Buna görə də strukturalistlər güman edə bilərlər ki, dövlət öz təsisatları ilə hakim və ya kapitalist sinfinin xüsusi elitalarından bir neçə səviyyəli müstəqilliyə malikdir.
Uzunmüddətli və qısamüddətli sinif maraqları
Strukturalist marksizm kapitalist sinfinin uzunmüddətli maraqlarına xidmətin dövlətin məqsədi olduğunu müdafiə edir. Strukturalist marksizm Engels və Leninin əsərlərinə əsaslanaraq dövlətin sinfi mübarizəni tənzimləyən mexanizm, proletariatla burjuaziya arasında həll olunmaz qarşıdurma olduğunu iddia edir. Daha doğrusu, bu münaqişələri tənzimləməklə və aradan qaldırmamaqla – Leninə görə, bu, ancaq zorakı inqilab yolu ilə mümkündür — dövlətin məqsədi bütövlükdə kapitalist sistemi saxlamaq, onu yaşatmaqdır. Kapitalist sistemində dövlətin zəruriliyini göstərmək üçün strukturalistlər kapitalist sinfinin uzunmüddətli və qısamüddətli maraqlarını fərqləndirirlər. Burjuaziyanın qısamüddətli maraqları onu yaxın gələcəkdə kapitalın toplanmasına təsir edən siyasət yürütməyə məcbur edir, bu, vergilərin aşağı salınması, minimum əmək haqqının aşağı salınması, dövlət subsidiyalarının verilməsi və s. yolu ilə həyata keçirilir. Strukturalistlər iddia edirlər ki, əgər dövlət bunu etməsə. Burjuaziyanın qısamüddətli maraqlarına xidmət edirsə, deməli, uzunmüddətli maraqlara xidmət edir. Müvafiq olaraq, əgər dövlət burjuaziyanın deyil, proletariatın mənafeyinə xidmət edirsə (minimum əmək haqqını artırmaqla, həmkarlar ittifaqlarının hüquqlarını artırmaqla və s.), o zaman fəhlələrin mənafeyinə ancaq o dərəcədə riayət olunur ki, üsyanlar xalqı təhdid edir. bütün sistemin qarşısını alır. Proletariatın və burjuaziyanın maraqları bir-biri ilə ziddiyyət təşkil etdiyinə görə, dövlət kapitalist sistemini tənzimləməli və onun təhlükəsizliyini təmin etməlidir, kapitalistləri kapitalistlərin başqa cür razılaşmayacağı fəhlələrin tələbləri ilə hesablaşmağa məcbur edir.
İstinadlar
- Smith, Steven. Reading Althusser: An Essay on Structural Marxism. 1984.
- Smith, Steven. Reading Althusser: An Essay on Structural Marxism. 1984.
- Benton, Ted. The Rise and Fall of Structural Marxism: Althusser and His Influence. Palgrave Macmillan.
- Althusser, L. (1971). Lenin and Philosophy. In Lenin and Philosophy and Other Essays. NY: Monthly Review Press.
- Heine Andersen and L. B. Kaspersen (ed.). Classical and Modern Social Theory, Blackwell publishers, Oxford, 2000.
- Benton, Ted. The Rise and Fall of Structural Marxism: Althusser and His Influence. Palgrave Macmillan.
Xarici keçidlər
- Громов И. А., Мацкевич А. Ю. Западная теоретическая социология. Структуралистский марксизм
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Strukturalist marksizm ing Structural Marxism marksizmde strukturalizm ideya ve konsepsiyalarina esaslanan felsefi cereyan 1960 1970 ci illerde Fransada yaranib ve genis yayilib sonra onun hududlarindan kenara yayilib Marksizmde bu cereyanin esas numayendeleri filosof Lui Altusser sosioloq Nikos Pulanzas ve antropoloq idi Strukturalist marksizme bagli olan Lui Altusserin D Lekur P Reymond bir cox telebeleri sonralar ondan uzaqlasdilar Strukturalist marksizmin muasir numayendesi sloveniyali sosioloq HaqqindaHumanist marksizme qarsi Lui Altusser vurgulayirdi ki bir elm olaraq marksizmin vezifesi obyektiv strukturlari arasdirmaqdir ve esaslari Marksin ilk eserlerinde yer alan marksist humanizme tarixciliye ve fenomenologiyaya qayidis elmden evvelki humanist ideologiyaya qayidisdir 1970 ci illerin ortalarinda ve 1980 ci illerde marksist nezeriyyeciler dovlet huquq ve cinayet haqqinda strukturalist marksist dusunceni inkisaf etdirirdiler Strukturist marksizm dovletin kapitalistin ve ya hakim sinfin birbasa xidmetcisi kimi gorune bileceyine dair instrumentalist fikre etiraz edir Instrumentalist baxis dovlet institutlarinin kapitalist sinfinin maraqlarini temsil eden memurlarin bilavasite nezareti altinda oldugunu bildirse de strukturalist nezeriyyede emindir ki dovlet institutlari butovlukde kapitalizmin heyat qabiliyyetine teminat vermek ucun bu sekilde fealiyyet gostermelidir Kapitalist cemiyyetini tekrar istehsal etmek ucun dovlet qurumlari bu sekilde hereket etmelidir Instrumentalist Ralf Miliband ve strukturist Nikos Pulanzas arasinda kecirilen Miliband Poulanzas debatinda strukturalist ve instrumentalist marksistler arasindaki mubahise umumi xarakter aldi Strukturistlerin fikrince kapitalist istehsal usuluna malik dovlet konkret ferdlerin qudretli olmasi ile deyil dovletin kapitalist qurulusunun mentiqini iqtisadi huquqi ve siyasi institutlarda tekrar istehsal etdiyi ucun xususi kapitalist formasini alir Odur ki strukturalist nezeriyye noqteyi nezerinden iddia etmek olar ki dovlet institutlari burjuaziyanin qisamuddetli menafeyine deyil kapitalin ve kapitalizmin uzunmuddetli menafeyinden cixis edir Buna gore de strukturalistler guman ede bilerler ki dovlet oz tesisatlari ile hakim ve ya kapitalist sinfinin xususi elitalarindan bir nece seviyyeli musteqilliye malikdir Uzunmuddetli ve qisamuddetli sinif maraqlariStrukturalist marksizm kapitalist sinfinin uzunmuddetli maraqlarina xidmetin dovletin meqsedi oldugunu mudafie edir Strukturalist marksizm Engels ve Leninin eserlerine esaslanaraq dovletin sinfi mubarizeni tenzimleyen mexanizm proletariatla burjuaziya arasinda hell olunmaz qarsidurma oldugunu iddia edir Daha dogrusu bu munaqiseleri tenzimlemekle ve aradan qaldirmamaqla Lenine gore bu ancaq zoraki inqilab yolu ile mumkundur dovletin meqsedi butovlukde kapitalist sistemi saxlamaq onu yasatmaqdir Kapitalist sisteminde dovletin zeruriliyini gostermek ucun strukturalistler kapitalist sinfinin uzunmuddetli ve qisamuddetli maraqlarini ferqlendirirler Burjuaziyanin qisamuddetli maraqlari onu yaxin gelecekde kapitalin toplanmasina tesir eden siyaset yurutmeye mecbur edir bu vergilerin asagi salinmasi minimum emek haqqinin asagi salinmasi dovlet subsidiyalarinin verilmesi ve s yolu ile heyata kecirilir Strukturalistler iddia edirler ki eger dovlet bunu etmese Burjuaziyanin qisamuddetli maraqlarina xidmet edirse demeli uzunmuddetli maraqlara xidmet edir Muvafiq olaraq eger dovlet burjuaziyanin deyil proletariatin menafeyine xidmet edirse minimum emek haqqini artirmaqla hemkarlar ittifaqlarinin huquqlarini artirmaqla ve s o zaman fehlelerin menafeyine ancaq o derecede riayet olunur ki usyanlar xalqi tehdid edir butun sistemin qarsisini alir Proletariatin ve burjuaziyanin maraqlari bir biri ile ziddiyyet teskil etdiyine gore dovlet kapitalist sistemini tenzimlemeli ve onun tehlukesizliyini temin etmelidir kapitalistleri kapitalistlerin basqa cur razilasmayacagi fehlelerin telebleri ile hesablasmaga mecbur edir IstinadlarSmith Steven Reading Althusser An Essay on Structural Marxism 1984 Smith Steven Reading Althusser An Essay on Structural Marxism 1984 Benton Ted The Rise and Fall of Structural Marxism Althusser and His Influence Palgrave Macmillan Althusser L 1971 Lenin and Philosophy In Lenin and Philosophy and Other Essays NY Monthly Review Press Heine Andersen and L B Kaspersen ed Classical and Modern Social Theory Blackwell publishers Oxford 2000 Benton Ted The Rise and Fall of Structural Marxism Althusser and His Influence Palgrave Macmillan Xarici kecidlerGromov I A Mackevich A Yu Zapadnaya teoreticheskaya sociologiya Strukturalistskij marksizm