Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Sosial institut cəmiyyətdə qayda-qanun yaradan, həmçinin insanların davranışlarını tənzimləyən və cəmiyyətdə mövcud olan insanların və qurumların bir-biri ilə əlaqə qurmasına və vəhdət şəklində funksiya göstərməsinə xidmət edən qurumlardır. Sosial institutlar haqqında sosiologiya elminin funksionalizm cərəyanı olduqca dərindən araşdırma aparmış və onların necə və nəyə görə funksiya göstərdikləri gözəl şəkildə təsvir etmişdir. Funksionalizmdən savayı digər sosiologiya məktəbləri də cəmiyyətin nəyə görə və necə müəyyən şəkildə funksiya göstərdiyini müxtəlif prizmalardan açıqlamışlar.
Tarix boyu, əsasən də 20-ci əsrin əvvəllərində, cəmiyyət bir insan orqanizminə bənzədilir və bu şəkildə tədqiq olunurdu. İngilis filosof Herbert Spenser deyib ki, insan bədəni də düzgün və sağlam işləmək üçün gərək onun bütün bədən üzvləri qaydasında işləsin. Ortaya çıxan bir problemi isə bəzən bədənin özü, bəzən də tibbi müdaxilə ilə sağaltmaq olur. Həmçinin, cəmiyyətdə düzgün funksiya göstərmək üçün gərək cəmiyyəti əmələ gətirən bütün hissələr normal formada işləsin. Funktsionalizm nümayəndələri (Talcott Parsons, Anthony Giddens, Robert Bales və s.) Spencerin bu ideyalarını daha da inkişaf etdirərək cəmiyyətin 8 hissədən ibarət olduğunu irəli sürdülər. Bu hissələr dövlət, ailə, iqtisadiyyat, din, media, məhkəmə sistemi, təhsil və səhiyyə sistemidir. Bundan əlavə funktsionalistlər sosial institusiyaların 4 funksiya yerinə yetirdiyini dedilər. Bu funksiyalar adaptasiya, məqsədin müəyyən edilməsi, inteqrasiya və adət ənənələrin nəsildən nəsilə aşılanmasıdır. Adaptasiyanı iqtisadiyyat yerinə yetirir. Adaptasiya dedikdə, ətraf mühitdə və təbiətdə mövcud olan materiallardan və təbii ehtiyatlarından istifadə edərək onlardan lazım olan materialları və əşyaları düzəldib ətraf mühitə uyğunlaşmaq və inkişaf etmək nəzərdə tutulur. Əşyalar və obyektlər istehsal olunandan sonra insanlar arasında bölünür və beləcə insanlar yaşayışlarına davam edirlər. dəyişən ətraf mühitə insanların uyğunlaşması nəzərdə tutulur. Məqsədin müəyyən edilməsi funksiyasını hökumət yerinə yetirir. Hakimiyyətdə olan partiya və yaxud siyasi xadimlər hər sahədə müəyyən hədəflər qoyurlar və yürütdüyü siyasətlə o hədəflərə çatmağı planlaşdırırlar. İnteqrasiyanı qanunlar və məhkəmə yerinə yetirir. İnteqrasiyanın burdakı mənası fərqli institutlar arasında və hətta daxilində olan gərgin münasibətləri, mübahisələri və problemləri qanuni yolla həll etmək deməkdir. Son olaraq, dəyərlərin insanlar arasında yayılması və digər nəsillərə ötürülməsi funksiyasını isə ailə, din, təhsil və media yerinə yetirir. Məsəl üçün, dini institutlar (məscidlər, kilsələr, sinaqoqlar) dini və mənəvi dəyərləri insanlara aşılayır və insanlar da öz növbəsində bunları uşaqlara, gənc nəsilə aşılayaraq o dəyərlərin yaşamasına və uzun ömürlu olmasına səbəb olur. Media isə dəyərləri və adət-ənənəni televiziya və radio proqramları, qəzet və jurnallarda təbliğ edərək onları yayır.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Sosial institut cemiyyetde qayda qanun yaradan hemcinin insanlarin davranislarini tenzimleyen ve cemiyyetde movcud olan insanlarin ve qurumlarin bir biri ile elaqe qurmasina ve vehdet seklinde funksiya gostermesine xidmet eden qurumlardir Sosial institutlar haqqinda sosiologiya elminin funksionalizm cereyani olduqca derinden arasdirma aparmis ve onlarin nece ve neye gore funksiya gosterdikleri gozel sekilde tesvir etmisdir Funksionalizmden savayi diger sosiologiya mektebleri de cemiyyetin neye gore ve nece mueyyen sekilde funksiya gosterdiyini muxtelif prizmalardan aciqlamislar Tarix boyu esasen de 20 ci esrin evvellerinde cemiyyet bir insan orqanizmine benzedilir ve bu sekilde tedqiq olunurdu Ingilis filosof Herbert Spenser deyib ki insan bedeni de duzgun ve saglam islemek ucun gerek onun butun beden uzvleri qaydasinda islesin Ortaya cixan bir problemi ise bezen bedenin ozu bezen de tibbi mudaxile ile sagaltmaq olur Hemcinin cemiyyetde duzgun funksiya gostermek ucun gerek cemiyyeti emele getiren butun hisseler normal formada islesin Funktsionalizm numayendeleri Talcott Parsons Anthony Giddens Robert Bales ve s Spencerin bu ideyalarini daha da inkisaf etdirerek cemiyyetin 8 hisseden ibaret oldugunu ireli surduler Bu hisseler dovlet aile iqtisadiyyat din media mehkeme sistemi tehsil ve sehiyye sistemidir Bundan elave funktsionalistler sosial institusiyalarin 4 funksiya yerine yetirdiyini dediler Bu funksiyalar adaptasiya meqsedin mueyyen edilmesi inteqrasiya ve adet enenelerin nesilden nesile asilanmasidir Adaptasiyani iqtisadiyyat yerine yetirir Adaptasiya dedikde etraf muhitde ve tebietde movcud olan materiallardan ve tebii ehtiyatlarindan istifade ederek onlardan lazim olan materiallari ve esyalari duzeldib etraf muhite uygunlasmaq ve inkisaf etmek nezerde tutulur Esyalar ve obyektler istehsal olunandan sonra insanlar arasinda bolunur ve belece insanlar yasayislarina davam edirler deyisen etraf muhite insanlarin uygunlasmasi nezerde tutulur Meqsedin mueyyen edilmesi funksiyasini hokumet yerine yetirir Hakimiyyetde olan partiya ve yaxud siyasi xadimler her sahede mueyyen hedefler qoyurlar ve yurutduyu siyasetle o hedeflere catmagi planlasdirirlar Inteqrasiyani qanunlar ve mehkeme yerine yetirir Inteqrasiyanin burdaki menasi ferqli institutlar arasinda ve hetta daxilinde olan gergin munasibetleri mubahiseleri ve problemleri qanuni yolla hell etmek demekdir Son olaraq deyerlerin insanlar arasinda yayilmasi ve diger nesillere oturulmesi funksiyasini ise aile din tehsil ve media yerine yetirir Mesel ucun dini institutlar mescidler kilseler sinaqoqlar dini ve menevi deyerleri insanlara asilayir ve insanlar da oz novbesinde bunlari usaqlara genc nesile asilayaraq o deyerlerin yasamasina ve uzun omurlu olmasina sebeb olur Media ise deyerleri ve adet eneneni televiziya ve radio proqramlari qezet ve jurnallarda teblig ederek onlari yayir Hemcinin baxSosiologiya