Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Solomon İvanoviç Dodaşvili (gürc. სოლომონ დოდაშვილი);17 may 1805 – 20 avqust 1836, Kirov) — gürcü yazıçısı, pedaqoq, ictimai xadim, filosofu.
| Solomon Dodaşvili | |
|---|---|
 Solomon Dodaşvilinin saxlanılmış tək şəkli | |
| Doğum tarixi | 17 may 1805 |
| Vəfat tarixi | 20 avqust 1836 (31 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Dəfn yeri |
|
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | filosof, ictimai xadim |
| Əsərlərinin dili | gürcü və rus dilləri |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Kasıb kəndli keşişinin oğlu idi. Tiflisdəki ilahiyyat məktəbini bitirdikdən sonra tövsiyə məktubu ilə Sankt-Peterburqa gəlir. İ.Xelaşvilinin dəstəyinivə himayəsini görür.
1827-ci ildə Sankt-Peterburq Universitetini bitirib. Dekambristlərə yaxın idi. 1828-1832-ci illərdə "Ədəbi Əlavə" ilə birlikdə "Tpilisis utskebani" ("Tiflis Vedomosti") qəzetinin redaktoru olur. Zadəgan ailəsi sui-qəsdində iştirak etdiyi üçün 1832-ci ildə tutuldu və Vyatkaya sürgün edildi və orada sürgündə olarkən A.İ.Herzenlə tanış olur.
Dodaşvili vərəmdən vəfat edir. 1994-cü ildə külləri Tiflisdəki Mtatsminda panteonuna köçürülür.
Elmi baxışları
Bir filosof olaraq materializmə yaxınlaşmağa başladı, lakin özünü Kant fəlsəfəsinin bəzi fikirlərindən tamamilə azad etmədi. Məntiqlə bağlı əsəri 1827-ci ildə rus dilində "Dodayev-Maqarski" təxəllüsü ilə nəşr edilmişdir. Dodaşvili qeyd edirdi ki, ağılın obyekti dünyadır, düşüncə qaydalarının asılı olduğu bir çox obyekt materializmi burada ifadə olunur, lakin məntiq qanunlarının apriori olduğunu iddia edəndə, məkan və zamanın mənşəyini zehinə borclu olduğunu bildirir ki, bu da artıq Kantian idealizmidir. O, məntiqi ümumbəşəri və əvəzolunmaz düşüncə qanunları, müəyyən bir həqiqətdən "ziddiyyət və qarışıqlıq olmadan" nəticə çıxarmaq qaydaları haqqında elm kimi təyin edir. Dodaşvili məntiqə "elmi baxış" verdiyi üçün Aristoteli və Bekonu yüksək qiymətləndirirdi. Dodaşviliyə görə əsas düşüncə forması mühakimədir, lakin bəzən onu idealist şəkildə şərh edir və ümumiyyətlə onu bir təkliflə eyniləşdirir. O, bir anlayışı bir hökmün nəticəsi olaraq, şeylərin əsas xüsusiyyətlərinin məcmusu olaraq təyin edir, ancaq ona vizual xüsusiyyətlər bəxş edir. Solomon Dodaşvili N. Barataşvilinin müəllimi, gürcü romantikləri qalaktikasının dostu və həmkarı idi.
Soyadı
Dodaşvili soyadı dövlət kəndlilərinin soyadı idivə 1684-cü ildən bəri tanınır. O vaxta aid sənədlərdən birində aşağıdakılar qeyd olunur:
Mən, Dodaşvili Papuna, alqı-satqı kitabını təhvil verirəm və bu məktubu Xoronikona yazıram ტობ.
Orijinal mətn (gürc.)ნასყიდობის წიგნი და ფიცი დაგიწერე და მოგეც მე დოდაშვილმა პაპუნამა... დაიწერა წიგნი ესე ქორონიკონსა ტობ.
— Центральный Государственный Исторический Архив; Фонд 1457; тетрадь VI; стр. 1106 - 1110
Zaal Çiçinadze yazır ki, Solomon Dodaşvilinin atası kəndli keşişi idi., V. Orbeliani məktubların birində Dodayevin kəndli olduğunu qeyd edir. Dodaşvilinin sosial mənşəyi haqqında maraqlı məlumatlar 1821-ci il sənədlərində yer alıb. Sənəddə xüsusi olaraq bildirilir:
Doğum tarixi ilə bağlı fikirlər
Solomon Dodaşvilinin doğum tarixi ilə bağlı bir neçə variant var, lakin əksər müəlliflərə görə ən çox ehtimal olunan tarix 17 may 1805-ci ildir. 1802, 1803, 1804, 1806 və hətta 1815-ci il tarixləri də alternativ tarixlər hesab olunur. Solomon Dodaşvili şəxsiyyətinin ən böyük tədqiqatçılarından biri olan M.Qotsadze qeyd edir ki, bir çox sənədlərdə bir çox düzəlişlər vardır ki, bu da onun fikrincə, məlumatın şifahi ötürülməsinin, səhv çapların və bəzən təxmini hesablamaların nəticəsidir. İlk dəfə 1875-ci ildə mətbuatda Solomon Dodaşvilinin adı çəkildi. O dövrün mətbuatında, "Dodayev 1805-ci ildə anadan olub" - deyə yazılmışdı. Dodaşvili ailəsinin saxladığı bir sənədə görə, "solomon 1805-ci ilin mayında dünyaya gəlib." Bundan əlavə, Dodaşvilinin özünün yazdlğı sənəddə 1805-ci il versiyasının lehinə danışır - 7 fevral 1833-cü ildə Dodaşvili yazırdı: "28 yaşım var.". Майские именины Андроника праздновались 17 мая Mayın 17-də Andronikin ad günü qeyd edilirdi. Yuxarıda göstərilənlərə əsaslanaraq M.Qotsadze əminliklə qeyd edir ki, Dodaşvili 17 may 1805-ci ildə anadan olmuşdur.
Ailəsi
Solomon Dodaşvilinin ailəsi geniş idi. Ailə haqqında ən maraqlı məlumatlar Gürcüstanın Tarixi Muzeyinin kolleksiyası, S fondu, 22-ci əlyazmada, Vyatka Qubernatorluğunun arxivindəki bir sənəddə var. 22 nömrəli əlyazmanın baş səhifəsində Dodaşvili ailəsi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir: İohanın uşaqları - Solomon, Stefan, (Maykl və Nikolas körpəlikdə öldü), İase, Pridon idi. Həyat yoldaşları- Aqafya, Melaniya və Nino idilər. Solomon 1805-ci ildə dünyaya gəldi. Uşaqları - İohan 21 sentyabr 1829-cu ildə (1831-ci il avqustun 1-də Ninanın qızı), Konstantin 1832-ci ilin dekabrında anadan olub. Yelena Solomonun həyat yoldaşıdır.
Vyatka arxivindəki sənəddə, bir qədər əlavələrlə oxşar məlumatlar verir: "Onunla birlikdə yaşayan bir arvadı, iki azyaşlı uşağı və bir qızı var, atası, anası, üç qardaşı, üç bacısı, Siqnaq rayonunda yaşayır. Maqaro kəndi və Senatda xidmət edən başqa bir qardaşı vardır."
Solomon Dodaşvilinin atası keşiş idi və savadlı insan idi. Keşikçidağ monastırında oxuyub, burada I Anton Katolikosun ritorikasını və ilahiyyat moaiyəzələrini dinləyib. O, elmi atasından öyrənmişdi. Solomonun anasının adı Barbara idi və ömrünün sonunda ağır xəstəliyə düçar olmuşdu.
İstinadlar
- Заал Чичинадзе. Додашвили, Соломон. Тбилиси. 1893.
- Центральный Государственный Исторический Архив; Фонд 1457; тетрадь XXV; стр. 5050
- Центральный Государственный Исторический Архив; Фонд 440; папка V; стр. 212
- М. Гоцадзе. Соломон Додашвили (Жизнь и деятельность) (Госиздат Грузинской ССР). Тбилиси: Сахелгами. 1955 [სოლომონ დოდაჭვილი (ცხოვრება და მოღვაწეობა)].
- З.Чичинадзе. Соломон Додашвили. Тбилиси. 1893.
- Герцен, Александр Иванович. Полное собрание сочинений. XII. 1919.
- Э.Такаишвили; Описание;книга I; стр. 200
- Манускрипт S22, Э. Такаишвили, «Описание»; кн.1, стр. 200
- «მასალა საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისთვის»; «Материалы для изучения Грузии и Кавказа»; 1945 год; собр. II; стр. 13
- Советский учитель; 1945 год; № 14
Ədəbiyyat
- Абашник В. А. Харьковская университетская философия (1804—1920). — Харьков: Бурун и К, 2014. — Том 1. — С. 171—174.
- Кукава Т.Г. Выдающийся грузинский мыслитель // Вопросы философии.1956. № 2.
- Нуцубидзе, Шалва Исакович История грузинской философии. Тбилиси, 1960.Гл.35.
- Пустарнаков В.Ф. Университетская философия в России. СПб.: Изд-во Русского Христианского гуманитарного института, 2003. С. 383-384.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Solomon Ivanovic Dodasvili gurc სოლომონ დოდაშვილი 17 may 1805 20 avqust 1836 Kirov gurcu yazicisi pedaqoq ictimai xadim filosofu Solomon DodasviliSolomon Dodasvilinin saxlanilmis tek sekliDogum tarixi 17 may 1805 1805 05 17 Vefat tarixi 20 avqust 1836 1836 08 20 31 yasinda Vefat yeri Kirov Vyatka quberniyasi d Rusiya imperiyasiVefat sebebi veremDefn yeri Mtatsminda panteonu d Vetendasligi Rusiya imperiyasiTehsili Sankt Peterburq Dovlet UniversitetiFealiyyeti filosof ictimai xadimEserlerinin dili gurcu ve rus dilleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiKasib kendli kesisinin oglu idi Tiflisdeki ilahiyyat mektebini bitirdikden sonra tovsiye mektubu ile Sankt Peterburqa gelir I Xelasvilinin desteyinive himayesini gorur 1827 ci ilde Sankt Peterburq Universitetini bitirib Dekambristlere yaxin idi 1828 1832 ci illerde Edebi Elave ile birlikde Tpilisis utskebani Tiflis Vedomosti qezetinin redaktoru olur Zadegan ailesi sui qesdinde istirak etdiyi ucun 1832 ci ilde tutuldu ve Vyatkaya surgun edildi ve orada surgunde olarken A I Herzenle tanis olur Dodasvili veremden vefat edir 1994 cu ilde kulleri Tiflisdeki Mtatsminda panteonuna kocurulur Solomon Dodasvilinin qebriElmi baxislariBir filosof olaraq materializme yaxinlasmaga basladi lakin ozunu Kant felsefesinin bezi fikirlerinden tamamile azad etmedi Mentiqle bagli eseri 1827 ci ilde rus dilinde Dodayev Maqarski texellusu ile nesr edilmisdir Dodasvili qeyd edirdi ki agilin obyekti dunyadir dusunce qaydalarinin asili oldugu bir cox obyekt materializmi burada ifade olunur lakin mentiq qanunlarinin apriori oldugunu iddia edende mekan ve zamanin menseyini zehine borclu oldugunu bildirir ki bu da artiq Kantian idealizmidir O mentiqi umumbeseri ve evezolunmaz dusunce qanunlari mueyyen bir heqiqetden ziddiyyet ve qarisiqliq olmadan netice cixarmaq qaydalari haqqinda elm kimi teyin edir Dodasvili mentiqe elmi baxis verdiyi ucun Aristoteli ve Bekonu yuksek qiymetlendirirdi Dodasviliye gore esas dusunce formasi muhakimedir lakin bezen onu idealist sekilde serh edir ve umumiyyetle onu bir teklifle eynilesdirir O bir anlayisi bir hokmun neticesi olaraq seylerin esas xususiyyetlerinin mecmusu olaraq teyin edir ancaq ona vizual xususiyyetler bexs edir Solomon Dodasvili N Baratasvilinin muellimi gurcu romantikleri qalaktikasinin dostu ve hemkari idi SoyadiDodasvili soyadi dovlet kendlilerinin soyadi idive 1684 cu ilden beri taninir O vaxta aid senedlerden birinde asagidakilar qeyd olunur Men Dodasvili Papuna alqi satqi kitabini tehvil verirem ve bu mektubu Xoronikona yaziram ტობ Orijinal metn gurc ნასყიდობის წიგნი და ფიცი დაგიწერე და მოგეც მე დოდაშვილმა პაპუნამა დაიწერა წიგნი ესე ქორონიკონსა ტობ Centralnyj Gosudarstvennyj Istoricheskij Arhiv Fond 1457 tetrad VI str 1106 1110 Zaal Cicinadze yazir ki Solomon Dodasvilinin atasi kendli kesisi idi V Orbeliani mektublarin birinde Dodayevin kendli oldugunu qeyd edir Dodasvilinin sosial menseyi haqqinda maraqli melumatlar 1821 ci il senedlerinde yer alib Senedde xususi olaraq bildirilir Siqnaq uezdi Maqaro kendi kesis eyalet kendlilerinden Iohan oglu Solomon Dodayev Dogum tarixi ile bagli fikirlerSolomon Dodasvilinin dogum tarixi ile bagli bir nece variant var lakin ekser muelliflere gore en cox ehtimal olunan tarix 17 may 1805 ci ildir 1802 1803 1804 1806 ve hetta 1815 ci il tarixleri de alternativ tarixler hesab olunur Solomon Dodasvili sexsiyyetinin en boyuk tedqiqatcilarindan biri olan M Qotsadze qeyd edir ki bir cox senedlerde bir cox duzelisler vardir ki bu da onun fikrince melumatin sifahi oturulmesinin sehv caplarin ve bezen texmini hesablamalarin neticesidir Ilk defe 1875 ci ilde metbuatda Solomon Dodasvilinin adi cekildi O dovrun metbuatinda Dodayev 1805 ci ilde anadan olub deye yazilmisdi Dodasvili ailesinin saxladigi bir senede gore solomon 1805 ci ilin mayinda dunyaya gelib Bundan elave Dodasvilinin ozunun yazdlgi senedde 1805 ci il versiyasinin lehine danisir 7 fevral 1833 cu ilde Dodasvili yazirdi 28 yasim var Majskie imeniny Andronika prazdnovalis 17 maya Mayin 17 de Andronikin ad gunu qeyd edilirdi Yuxarida gosterilenlere esaslanaraq M Qotsadze eminlikle qeyd edir ki Dodasvili 17 may 1805 ci ilde anadan olmusdur AilesiSolomon Dodasvilinin ailesi genis idi Aile haqqinda en maraqli melumatlar Gurcustanin Tarixi Muzeyinin kolleksiyasi S fondu 22 ci elyazmada Vyatka Qubernatorlugunun arxivindeki bir senedde var 22 nomreli elyazmanin bas sehifesinde Dodasvili ailesi haqqinda asagidaki melumatlar verilmisdir Iohanin usaqlari Solomon Stefan Maykl ve Nikolas korpelikde oldu Iase Pridon idi Heyat yoldaslari Aqafya Melaniya ve Nino idiler Solomon 1805 ci ilde dunyaya geldi Usaqlari Iohan 21 sentyabr 1829 cu ilde 1831 ci il avqustun 1 de Ninanin qizi Konstantin 1832 ci ilin dekabrinda anadan olub Yelena Solomonun heyat yoldasidir Vyatka arxivindeki senedde bir qeder elavelerle oxsar melumatlar verir Onunla birlikde yasayan bir arvadi iki azyasli usagi ve bir qizi var atasi anasi uc qardasi uc bacisi Siqnaq rayonunda yasayir Maqaro kendi ve Senatda xidmet eden basqa bir qardasi vardir Solomon Dodasvilinin atasi kesis idi ve savadli insan idi Kesikcidag monastirinda oxuyub burada I Anton Katolikosun ritorikasini ve ilahiyyat moaiyezelerini dinleyib O elmi atasindan oyrenmisdi Solomonun anasinin adi Barbara idi ve omrunun sonunda agir xesteliye ducar olmusdu IstinadlarZaal Chichinadze Dodashvili Solomon Tbilisi 1893 Centralnyj Gosudarstvennyj Istoricheskij Arhiv Fond 1457 tetrad XXV str 5050 Centralnyj Gosudarstvennyj Istoricheskij Arhiv Fond 440 papka V str 212 M Gocadze Solomon Dodashvili Zhizn i deyatelnost Gosizdat Gruzinskoj SSR Tbilisi Sahelgami 1955 სოლომონ დოდაჭვილი ცხოვრება და მოღვაწეობა Z Chichinadze Solomon Dodashvili Tbilisi 1893 Gercen Aleksandr Ivanovich Polnoe sobranie sochinenij XII 1919 E Takaishvili Opisanie kniga I str 200 Manuskript S22 E Takaishvili Opisanie kn 1 str 200 მასალა საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისთვის Materialy dlya izucheniya Gruzii i Kavkaza 1945 god sobr II str 13 Sovetskij uchitel 1945 god 14EdebiyyatAbashnik V A Harkovskaya universitetskaya filosofiya 1804 1920 Harkov Burun i K 2014 Tom 1 S 171 174 Kukava T G Vydayushijsya gruzinskij myslitel Voprosy filosofii 1956 2 Nucubidze Shalva Isakovich Istoriya gruzinskoj filosofii Tbilisi 1960 Gl 35 Pustarnakov V F Universitetskaya filosofiya v Rossii SPb Izd vo Russkogo Hristianskogo gumanitarnogo instituta 2003 S 383 384