Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dekabristlər — rus zadəgan inqlabçıları, XIX əsrin 20-ci illərində gizli cəmiyyətlərin üzvləri, 1825-ci ilin dekabrında mütləqiyyət və təhkimçilik quruluşuna qarşı hərbi çıxışın təşkilatçıları.
| Dekabristlər üsyanı | |
|---|---|
 Dekabristlər üsyanı | |
| Yer | Sankt-Peterburq, Rusiya imperiyası |
| Tarix | 26 dekabr 1825 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
1825-ci ilin dekabrında Peterburqun Senat meydanında silahlı çıxış baş verir, bunun ardınca isə Ukraynada Çerniqov polkunda qiyam olur. Etiraz çıxışları gizli cəmiyyətlər tərəfindən hazırlanmışdı; bu hadisələrin baş verdiyi vaxta uyğun olaraq onun iştirakçıları dekabristlər adlanırdılar.
Üsyanın I Nikolay tərəfindən yatırılmasından sonra P. Pestel, K. Rıleyev, P. Koxovski, S. Murovyov-Apostol, M. Bestujev-Ryumin edam edilmiş, qalanları isə Sibirə və Qafqaza sürgün olunmuş, ictiamai-siyasi həyatdan uzaqlaşdırılmışdılar. Dekabristlərin inqilabiliyi rus feodal təhkimçi mühitinin, ədalətsizlik və zülmünün məhsulu idi və 1812-ci il Vətən müharibəsindən sonra rus milli şüurunun oyanması ilə bağlı olmuşdur. Dekabristlərin vəzifələri aşağıdakılardır: təhkimçiliyin ləğvi, mütləqiyyətin devrilməsi, yaxud məhdudlaşdırılması, respublika və konstitusiyalı quruluşun bərqərar olunması. Rusiyanın dəyişdirilməsinin ən məlum layihələri Nikita Muravyova (konstitusiyalı monarxiya) və Pestelə (respublika) məxsus idi. Daha radikal olan Pesteldə utopik sosializm ünsürləri, məsələn, torpağın bərabər bölgüsü ideyası var idi. Pestelin konistitusiyalı silklərin ləğvini və bir mülki silkin yaranmasını, qanunverici və icraedici hakimiyyət orqanlarının seçkililiyini, bütün torpaqların ictimai və şəxsi torpaqlara bölünməsini, şəxsiyyət və mülkiyyət hüquqlarına təminat verilməsini, "sərvətlərin" aristokratlaşmasına yol verilməsini, "xalq sənayesinin" inkişafını, hökumət və xalqın hüquq və vəzifələrinin uyğunluluğunu nəzərdə tuturdu. Dekabrizmin sosial ideallarının əsaslandırılmasına, həm materialist, həm də idealist və hətta dini fəlsəfi ideyalar xidmət edirdi. P. Borisov, İ. Yakuşkin, N. Kruyukov, N. Baryatinski, V. Rayevski və başqaları materialist olmuşdular. P. Pestel, N. Turgenev deizmə meyl etmiş, M. Lunin, V. Kyuxlbeker, Y. Obolenski və başqaları idealist, Bestujev-Ryumin, Murovyov-Apostol, V. Murovyov dini mövqelərdə durmuşdur. Dekabristlərin humanist cəhdləri fəlsəfənin mühüm sosial rolunun qeyd edilməsində ifadə olunmuşdur. Ən ardıcıl materialistlər ateizm mövqeyində durmuş, ruhun ölməzliyi ideyasını rədd etmiş, kilsəni mürtəce rolunu, monarxiya özülləri ilə əlaqəsini açmışdılar. Dekabristlər rus inqlabi fikrinə, Avropada gedən respublika hərəkatına təsir göstərmişdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dekabristler rus zadegan inqlabcilari XIX esrin 20 ci illerinde gizli cemiyyetlerin uzvleri 1825 ci ilin dekabrinda mutleqiyyet ve tehkimcilik qurulusuna qarsi herbi cixisin teskilatcilari Dekabristler usyaniDekabristler usyaniYer Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiTarix 26 dekabr 1825 Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi1825 ci ilin dekabrinda Peterburqun Senat meydaninda silahli cixis bas verir bunun ardinca ise Ukraynada Cerniqov polkunda qiyam olur Etiraz cixislari gizli cemiyyetler terefinden hazirlanmisdi bu hadiselerin bas verdiyi vaxta uygun olaraq onun istirakcilari dekabristler adlanirdilar Usyanin I Nikolay terefinden yatirilmasindan sonra P Pestel K Rileyev P Koxovski S Murovyov Apostol M Bestujev Ryumin edam edilmis qalanlari ise Sibire ve Qafqaza surgun olunmus ictiamai siyasi heyatdan uzaqlasdirilmisdilar Dekabristlerin inqilabiliyi rus feodal tehkimci muhitinin edaletsizlik ve zulmunun mehsulu idi ve 1812 ci il Veten muharibesinden sonra rus milli suurunun oyanmasi ile bagli olmusdur Dekabristlerin vezifeleri asagidakilardir tehkimciliyin legvi mutleqiyyetin devrilmesi yaxud mehdudlasdirilmasi respublika ve konstitusiyali qurulusun berqerar olunmasi Rusiyanin deyisdirilmesinin en melum layiheleri Nikita Muravyova konstitusiyali monarxiya ve Pestele respublika mexsus idi Daha radikal olan Pestelde utopik sosializm unsurleri meselen torpagin beraber bolgusu ideyasi var idi Pestelin konistitusiyali silklerin legvini ve bir mulki silkin yaranmasini qanunverici ve icraedici hakimiyyet orqanlarinin seckililiyini butun torpaqlarin ictimai ve sexsi torpaqlara bolunmesini sexsiyyet ve mulkiyyet huquqlarina teminat verilmesini servetlerin aristokratlasmasina yol verilmesini xalq senayesinin inkisafini hokumet ve xalqin huquq ve vezifelerinin uygunlulugunu nezerde tuturdu Dekabrizmin sosial ideallarinin esaslandirilmasina hem materialist hem de idealist ve hetta dini felsefi ideyalar xidmet edirdi P Borisov I Yakuskin N Kruyukov N Baryatinski V Rayevski ve basqalari materialist olmusdular P Pestel N Turgenev deizme meyl etmis M Lunin V Kyuxlbeker Y Obolenski ve basqalari idealist Bestujev Ryumin Murovyov Apostol V Murovyov dini movqelerde durmusdur Dekabristlerin humanist cehdleri felsefenin muhum sosial rolunun qeyd edilmesinde ifade olunmusdur En ardicil materialistler ateizm movqeyinde durmus ruhun olmezliyi ideyasini redd etmis kilseni murtece rolunu monarxiya ozulleri ile elaqesini acmisdilar Dekabristler rus inqlabi fikrine Avropada geden respublika herekatina tesir gostermisdir