Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sinay palimpsestləri — 1975-ci ilin 25 mayında Müqəddəs Yekaterina Monastırında tapılmış Qafqaz albanlarının dilindəki ən qədim yazılı mənbəni özündə əks etdirən əlyazmalar toplusu.
| Sinay palimpsestləri | |
|---|---|
 | |
| Tarix | V-VII əsrlər |
| Mənşəyinin yeri | Müqəddəs Yekaterina monastırı,  Misir |
| Dil(lər) | Qafqaz albanlarının dili |
| Aydınlaşdıran | Zaza Aleksidze |
| Ölçü | 19.5 sm x 22.4 sm |
| Əlifba | Alban əlifbası |
| Kəşf tarixi | 25 May 1975 |
Kəşfi
1759-cu ildə Pyemont-Sardiniya kralı III Karl Emmanuel tərəfindən şərqə elmi ekspedisiyaya göndərilmiş, Turin Universiteti professoru Vitaliano Donatinin 1761-ci ildə yazılmış gündəliyində Misirin Sinay yarımadasındakı Müqəddəs Yekaterina monastırında tərk edilmiş əlyazmalar barədə qeydlərə rast gəlinir. 30 noyabr 1971-ci ildə monastırının şimal divarında, Müqəddəs Georgi şapelində yanğın olmuş və 1975-ci ilin may ayında bu yanğından əmələ gəlmiş dağıntını aradan qaldırmaq üçün restavrasiya işləri başlanmışdı. Restavrasiya zamanı monastırın arximandriti Sofronius tərəfindən torpağın altındakı bir boşluqda gizlədilmiş həmin 1100 qədim əlyazma tapılmışdır. Əlyazmalarda ərəbcə, asoruca, efiopca, qədim slavyan dilində nümunələr vardır. Bundan əlavə erməni dilində olduğuna inanılan 142 əlyazmanın 1984-cü ildə II İliya tərəfindən əslində gürcü dilində yazıldığı təsdiq edilmişdi.
Alban əlifbalı mətnlərin tapılması
1990, 1994, 1996 və 2000-ci illərdə aparılmış tədqiqatlarda gürcü tədqiqatçı Zaza Aleksidze əlyazmalardan birinin X əsrdə yazılmış, Tur şəhərinin yepiskopu Müqəddəs Qriqorinin müəllifi olduğu "Müqəddəs Ataların həyatı" (lat. Vita Patrum) gürcücə tərcüməsinin üzərində araşdırma apararkən mətnin alt qatında fərqli əlifbada başqa bir mətnin daha olduğuna fikir verir. Sin. Geo. N 13 və Sin. Geo. N 55 kod adlı bu əlyazmaların alt təbəqələrini analiz edən Aleksidze tərəfindən ilk deşifr edilən söz birləşməsi "əziyyət çəkmək" mənasına gələn "mar akesunux" olmuşdur.
Alban əlifbalı mətnlərin xarakteristikası
Udi dilinin qədim forması olan bu dil alt qatdakı mətnlər 6 əlyazmadan ibarət olub ən böyük çoxluğa sahib olan 242 səhifəlik olanıdır. Birinci albanca əlyazma 126 səhifə olub Matta İncili, Mark İncili, Luka İncilindən hissələr, "Həvarilərin İşləri", Pavelin məktublarından və Katolik məktublarından ibarət leksionariyadır. Bundan əlavə birinci əlyazmada Tövratdan da hissələr var. İkinci əlyazma 112 səhifədir, Yəhya İncilindən hissələrdən ibarətdir. Alt qatdakı başqa 2 əlyazma ermənicədir və 84 səhifədir. Bir əlyazma asoruca, digəri isə gürcücədir.
İstinadlar
- Pietro Barocelli, Il viaggio del Dottor Vitaliano Donati in Oriente (1759–62) in relazione colle prime origini del Museo egiziano di Torino, Atti dell’ Accademia delle Scienze di Torino, cild 47 (1911–1912), səh. 411–425
- Zaza Alekzidse, M. Shanidze, L. Khevsuriani, M. Kavtaria (2005), The New Finds of Sinai. Catalogue of Georgian Manuscripts Discovered in 1975 at Saint Catherine’s Monastery on Mount Sinai (Athens)
- Zaza Aleksidze — "Qafqaz Albaniyası yazının kəşfi və deşifrə olunması", Gürcüstan Elmlər Akademiyası bülleteni, səh 161, 2007
- J. Gippert, W. Schulze, Z. Aleksidze, J.-P. Mahé — The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai, Brepols Publishers, ISBN 978-2-503-53116-8, 2008; 1-ci cild
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sinay palimpsestleri 1975 ci ilin 25 mayinda Muqeddes Yekaterina Monastirinda tapilmis Qafqaz albanlarinin dilindeki en qedim yazili menbeni ozunde eks etdiren elyazmalar toplusu Sinay palimpsestleriTarix V VII esrlerMenseyinin yeri Muqeddes Yekaterina monastiri MisirDil ler Qafqaz albanlarinin diliAydinlasdiran Zaza AleksidzeOlcu 19 5 sm x 22 4 smElifba Alban elifbasiKesf tarixi 25 May 1975Kesfi1759 cu ilde Pyemont Sardiniya krali III Karl Emmanuel terefinden serqe elmi ekspedisiyaya gonderilmis Turin Universiteti professoru Vitaliano Donatinin 1761 ci ilde yazilmis gundeliyinde Misirin Sinay yarimadasindaki Muqeddes Yekaterina monastirinda terk edilmis elyazmalar barede qeydlere rast gelinir 30 noyabr 1971 ci ilde monastirinin simal divarinda Muqeddes Georgi sapelinde yangin olmus ve 1975 ci ilin may ayinda bu yangindan emele gelmis dagintini aradan qaldirmaq ucun restavrasiya isleri baslanmisdi Restavrasiya zamani monastirin arximandriti Sofronius terefinden torpagin altindaki bir bosluqda gizledilmis hemin 1100 qedim elyazma tapilmisdir Elyazmalarda erebce asoruca efiopca qedim slavyan dilinde numuneler vardir Bundan elave ermeni dilinde olduguna inanilan 142 elyazmanin 1984 cu ilde II Iliya terefinden eslinde gurcu dilinde yazildigi tesdiq edilmisdi Alban elifbali metnlerin tapilmasi1990 1994 1996 ve 2000 ci illerde aparilmis tedqiqatlarda gurcu tedqiqatci Zaza Aleksidze elyazmalardan birinin X esrde yazilmis Tur seherinin yepiskopu Muqeddes Qriqorinin muellifi oldugu Muqeddes Atalarin heyati lat Vita Patrum gurcuce tercumesinin uzerinde arasdirma apararken metnin alt qatinda ferqli elifbada basqa bir metnin daha olduguna fikir verir Sin Geo N 13 ve Sin Geo N 55 kod adli bu elyazmalarin alt tebeqelerini analiz eden Aleksidze terefinden ilk desifr edilen soz birlesmesi eziyyet cekmek menasina gelen mar akesunux olmusdur Alban elifbali metnlerin xarakteristikasiUdi dilinin qedim formasi olan bu dil alt qatdaki metnler 6 elyazmadan ibaret olub en boyuk coxluga sahib olan 242 sehifelik olanidir Birinci albanca elyazma 126 sehife olub Matta Incili Mark Incili Luka Incilinden hisseler Hevarilerin Isleri Pavelin mektublarindan ve Katolik mektublarindan ibaret leksionariyadir Bundan elave birinci elyazmada Tovratdan da hisseler var Ikinci elyazma 112 sehifedir Yehya Incilinden hisselerden ibaretdir Alt qatdaki basqa 2 elyazma ermenicedir ve 84 sehifedir Bir elyazma asoruca digeri ise gurcucedir IstinadlarPietro Barocelli Il viaggio del Dottor Vitaliano Donati in Oriente 1759 62 in relazione colle prime origini del Museo egiziano di Torino Atti dell Accademia delle Scienze di Torino cild 47 1911 1912 seh 411 425 Zaza Alekzidse M Shanidze L Khevsuriani M Kavtaria 2005 The New Finds of Sinai Catalogue of Georgian Manuscripts Discovered in 1975 at Saint Catherine s Monastery on Mount Sinai Athens Zaza Aleksidze Qafqaz Albaniyasi yazinin kesfi ve desifre olunmasi Gurcustan Elmler Akademiyasi bulleteni seh 161 2007 J Gippert W Schulze Z Aleksidze J P Mahe The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai Brepols Publishers ISBN 978 2 503 53116 8 2008 1 ci cild