Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Siemens qardaşları Mis əritmə zavodu — Gədəbəy rayonunda XIX əsrin orataları XX əsrin əvvəllərində fəaliyyət göstərmiş zavod
| Siemens Qardaşları mis əritmə zavodu | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Gədəbəy |
| Yerləşir | Gədəbəy rayonu |
| Aidiyyatı |  Siemens AG |
| Sifarişçi | Simens qardaşları |
| Tikilmə tarixi | 1865 |
Tarixi
XIX əsrin ortalarinda Gədəbəy rayonu ərazisində mis filizi yataqları kəşf edilmiş və 1855-1856-cı illərdə yerli sahibkarlar tərəfindən misəritmə zavodu tikilmişdir. Daha sonra həmin zavod Almaniyanin "Simens" şirkəti tərəfindən alınaraq, 1865-ci ildə yenidən qurulmuşdur. Burada əksəri azərbaycanlılar olmaqla yanaşı, ruslar, almanlar, yunanlar, bolqarlar, rumınlar, italyanlar və başqaları işləyirdilər. Gədəbəy zavodu Avropada ən böyük metallurgiya mərkəzlərindən birinə çevrildi.
1873-cü ildə burada təqribən 6 kilometr uzunluğunda kanat xətti çəkildi.1879-cu ildə Zaqafqaziyada ilk dəfə uzunluğu 28 km olan Gədəbəy-Qalakənd arasında dəmir yolu çəkilmişdir. Bu dəmir yolunda 4 lokomotiv, 33 vaqon hərəkət etmişdir. Bu gün də həmin yol ilə bağlı salınmiş körpülər tarixi abidə kimi qalmaqdadır.
1883-cü ildə Qalakənddə İkinci misəritmə zavodu işə düşdü. Həmin illərdə Gədəbəy və Qalakənd misəritmə zavodlarında odun yanacağı maye yanacağı ilə, yəni mazut və neftlə əvəz edildi. 1885-ci ildə Gədəbəy Misəritmə Zavodu nəzdində Rus-alman məktəbi fəaliyyətə başladı.
1887-ci ildə Zaqafqaziyada birinci olaraq Qalakənd HES işə salındı və burada iri balıqçılıq təsərrüfatı yaradıldı. Qalakənd Misəritmə Zavodunda dünyada birincilər sırasında Siemens-Billiter elektroliz laboratoriyası quraşdırıldı və bu üsulla təmiz mis əldə edilməyə başlanıldı. 1892-ci ildə yanacaq tələbatı üçün Dəllər dəmiryol stansiyasından Çardaqlı kəndinə neft kəməri çəkildi, 1894-cü ildə həmin kəmər Gədəbəyədək uzadıldı. Bununla yanaşı, Gəncə şəhərindən gələn 84 kilometrlik teleqraf xətti işə salındı.
1891-ci ildə Qalakənd zavodunda elektroliz yolu ilə qızıl və gümüş istehsal olunurdu. Qazma işləri əvvəllər əllə aparılırdısa, 1893-cü ildən almazla, 1902-ci ildən isə bu işlər elektriklə görülmüşdür.
Rəsmi məlumatlara görə, Gədəbəy mədənlərində bütövlükdə 100 milyon yarım puddan çox mis filizi çıxarılmışdı. Simenslərin fəaliyyəti dövründə hər 18 min pud misdən 13 kiloqramdan artıq qızıl, 240 kiloqrama qədər gümüş alınmışdı. 1864-1914-cü illərdə Gədəbəy dağlarında 3 ton qızıl, 52 ton gümüş, 1867-1916-cı illərdə 640 ton kobalt istehsal edilmişdi.
Alman mütəxəssisləri tikinti, abadlıq-quruculuq işlərinə xüsusi fikir verirdilər. Qısa bir müddətdə kərpic-kirəmit zavodu inşa edildi. Burada o dövrdə alman memarlığında üstünlük təşkil edən qotik üslubda xeyli sayda ictimai binalar, yaşayış evləri tikildi, yeni istehsalat sahələri, onlarca körpü, tunel və su keçidi inşa olundu. Həmin obyektlərin bir hissəsi hələ də istifadədədir.
Gədəbəydəki mədən şəhərciyində "Siemens" şirkətinə məxsus həm sənaye, tikinti, həm də kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə müvafiq satış yerləri, həftəlik bazar, mehmanxana, xəstəxana, teatr və rəqs salonu, kitabxana, yay və qış gəzinti sahələri mövcud olmuşdur. Simenslərin Gədəbəy və Qalakənd meşə massivlərində indiki turizm anlamına uyğun gələn bir sıra obyektləri var idi. Piyada və atla gəzinti, balıq tutmaq və çayda çimmək, tarixi və təbiət abidələrinə baxış yerləri və s.
Müxtəlif səbəblərə görə 1914-cü ildə Siemens qardaşlarının Gədəbəy-Qalakənd bölgəsində fəaliyyətləri başa çatmışdır.
Şəkillər
-
![image]()
Mis əritmə zavodu -
![image]()
Mis əritmə zavodu -
![image]()
Mis əritmə zavodu -
![image]()
Şəhər
Xarici keçidlər
- [1] 2017-07-23 at the Wayback Machine
- [2]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Siemens qardaslari Mis eritme zavodu Gedebey rayonunda XIX esrin oratalari XX esrin evvellerinde fealiyyet gostermis zavodSiemens Qardaslari mis eritme zavoduOlke AzerbaycanSeher GedebeyYerlesir Gedebey rayonuAidiyyati Siemens AGSifarisci Simens qardaslariTikilme tarixi 1865TarixiXIX esrin ortalarinda Gedebey rayonu erazisinde mis filizi yataqlari kesf edilmis ve 1855 1856 ci illerde yerli sahibkarlar terefinden miseritme zavodu tikilmisdir Daha sonra hemin zavod Almaniyanin Simens sirketi terefinden alinaraq 1865 ci ilde yeniden qurulmusdur Burada ekseri azerbaycanlilar olmaqla yanasi ruslar almanlar yunanlar bolqarlar ruminlar italyanlar ve basqalari isleyirdiler Gedebey zavodu Avropada en boyuk metallurgiya merkezlerinden birine cevrildi 1873 cu ilde burada teqriben 6 kilometr uzunlugunda kanat xetti cekildi 1879 cu ilde Zaqafqaziyada ilk defe uzunlugu 28 km olan Gedebey Qalakend arasinda demir yolu cekilmisdir Bu demir yolunda 4 lokomotiv 33 vaqon hereket etmisdir Bu gun de hemin yol ile bagli salinmis korpuler tarixi abide kimi qalmaqdadir 1883 cu ilde Qalakendde Ikinci miseritme zavodu ise dusdu Hemin illerde Gedebey ve Qalakend miseritme zavodlarinda odun yanacagi maye yanacagi ile yeni mazut ve neftle evez edildi 1885 ci ilde Gedebey Miseritme Zavodu nezdinde Rus alman mektebi fealiyyete basladi 1887 ci ilde Zaqafqaziyada birinci olaraq Qalakend HES ise salindi ve burada iri baliqciliq teserrufati yaradildi Qalakend Miseritme Zavodunda dunyada birinciler sirasinda Siemens Billiter elektroliz laboratoriyasi qurasdirildi ve bu usulla temiz mis elde edilmeye baslanildi 1892 ci ilde yanacaq telebati ucun Deller demiryol stansiyasindan Cardaqli kendine neft kemeri cekildi 1894 cu ilde hemin kemer Gedebeyedek uzadildi Bununla yanasi Gence seherinden gelen 84 kilometrlik teleqraf xetti ise salindi 1891 ci ilde Qalakend zavodunda elektroliz yolu ile qizil ve gumus istehsal olunurdu Qazma isleri evveller elle aparilirdisa 1893 cu ilden almazla 1902 ci ilden ise bu isler elektrikle gorulmusdur Resmi melumatlara gore Gedebey medenlerinde butovlukde 100 milyon yarim puddan cox mis filizi cixarilmisdi Simenslerin fealiyyeti dovrunde her 18 min pud misden 13 kiloqramdan artiq qizil 240 kiloqrama qeder gumus alinmisdi 1864 1914 cu illerde Gedebey daglarinda 3 ton qizil 52 ton gumus 1867 1916 ci illerde 640 ton kobalt istehsal edilmisdi Alman mutexessisleri tikinti abadliq quruculuq islerine xususi fikir verirdiler Qisa bir muddetde kerpic kiremit zavodu insa edildi Burada o dovrde alman memarliginda ustunluk teskil eden qotik uslubda xeyli sayda ictimai binalar yasayis evleri tikildi yeni istehsalat saheleri onlarca korpu tunel ve su kecidi insa olundu Hemin obyektlerin bir hissesi hele de istifadededir Gedebeydeki meden seherciyinde Siemens sirketine mexsus hem senaye tikinti hem de kend teserrufati mehsullari uzre muvafiq satis yerleri heftelik bazar mehmanxana xestexana teatr ve reqs salonu kitabxana yay ve qis gezinti saheleri movcud olmusdur Simenslerin Gedebey ve Qalakend mese massivlerinde indiki turizm anlamina uygun gelen bir sira obyektleri var idi Piyada ve atla gezinti baliq tutmaq ve cayda cimmek tarixi ve tebiet abidelerine baxis yerleri ve s Muxtelif sebeblere gore 1914 cu ilde Siemens qardaslarinin Gedebey Qalakend bolgesinde fealiyyetleri basa catmisdir SekillerMis eritme zavodu Mis eritme zavodu Mis eritme zavodu SeherXarici kecidler 1 2017 07 23 at the Wayback Machine 2