Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Senkaku adaları (yap. 尖閣諸島, senkaku-şoto) — Şərqi Çin dənizində Tayvandan 170 km şimal-şərqdə yerləşən Yaponiyanın Senkaku, Çinin isə Diaoyu Dao adlandırdığı mübahisəli arxipelaq.
| Senkaku adaları | |
|---|---|
| yap. 尖閣諸島 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 7 km² |
| Hündür nöqtəsi | 383 m |
| Əhalisi | 0 nəfər (2012-ci il) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Yaponiya |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haqqında
Qeyd etmək lazımdır ki, Yaponiyanın Senkaku, Çinin isə Diaoyu Dao adlandırdığı adalar Şərqi Çin dənizində yerləşir. Arxipelaqın ümumi sahəsi 7 km² təşkil edir. Yaşayış olmayan 5 adadan və 3 qayadan ibarətdir. Tarixi baxımdan adalar Çin, Yaponiya və ABŞ-nin nəzarəti altında olmuşdur. Adalar üzərində inzibati nəzarət 1972-ci ildə ABŞ tərəfindən Yaponiyaya təhvil verilmişdir. Bu addımı ÇXR qanunsuz hesab edir.
2012-ci ildə Çinlə Yaponiya arasında Diaoyu Dao/Senkaku adaları ilə bağlı münaqişənin gərginləşməsi nəticəsində iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi sonrakı illərdə azalmışdır. İki ölkə arasında siyasi münasibətlərin səviyyəsi daim işgüzar əməkdaşlığa müvafiq təsirini göstərmişdir. İnsan yaşamayan ərazidən ibarət olan "Senkaku-şoto" (Diaoyu) adaları üzərində Yaponiyanın sahiblik iddiasını nə Çin, nə də Tayvan qəbul edir. Bundan əlavə, onlar Yaponiyanın Şərqi Çin dənizində birtərəfli şəkildə təyin etdiyi məsafə xəttini də rədd edirlər. Çin-Yaponiya münasibətlərinə mənfi təsir edən adalar məsələsinin həll edilməməsi başlıca problemlərdən biridir.
Tarixi
Tokionun rəsmi təsdiqinə görə hələ 1885-ci ildə Yaponiya hökuməti Senkaku adalarının tədqiqinə başlamış və həmin vaxt təsdiq olunmuşdur ki, adalar sakinsiz olub və onların Çinin nəzarəti altında olmasına dair hər hansı bir iz olmayıb. Bunun əsasında 1895-ci il yanvar ayının 14-də ölkə idarəçiliyi rəsmi olaraq Senkaku adalarını Yaponiya ərazisinin tərkibinə daxil etmişdir. Bu birləşdirmə beynəlxalq hüquqda terra nulliusa — heç kimin torpağı qaydasına müvafiq olaraq həyata keçirilib.
Senkaku adaları nə Tayvan adalarının, nə də Peskador adlarının bir hissəsi olmayıb 1895-ci ilin aprelində nəticəsi kimi imzalanan Simonoseki müqaviləsinə əsasən bu arxipleaqın Çin tərəfindən Yaponiyaya güzəştə gedilməsi öz təsdiqini tapmışdır. 1900–1940-cı illərdə Kubadzima və Uotsuridzima adalarında yapon balıqçılarının iki məskəni mövcud olmuşdur və adalarda cəmisi 248 sakin qeydə alınmışdır. Uotsuridzima adasında bonita (balıq növü) təkrar istehsalı üzrə zavod fəaliyyət göstərmişdir. Yaponiyanın balıq sənayesinin böhran yaşaması ilə əlaqədar zavod bağlanıb və yaşayış məskənləri 1941-ci ilin əvvəllərində tərk edilib. 1945-ci ildə Yaponiya müharibədən məğlub çıxandan sonra XIX əsrin sonlarında əldə etdiyi bütün əraziləri itirdi. Senkaku Okinava ilə birlikdə ABŞ-nin nəzarəti altına düşdü. Lakin ABŞ 1970-ci ilin əvvəllərində Senkaku ilə birlikdə Okinavanı da Yaponiyaya qaytardı.
20 ildən sonra Çin Xalq Respublikası bu qərarla razılaşmadığını bəyan etdi və 1992-ci ildə bu ərazini "həqiqi Çin" ərazisi elan etdi. Bildirildi ki, bu adalar Çin dənizçilərinə çoxdan məlumdur və XV əsrdən başlayaraq dərc edilən gəmi qeydləri ilə öz təsdiqini tapır. Çin tərəfinin fikrincə 1943-cü il Qahirə bəyannaməsinə əsasən adaları Çinə qaytarmaq lazımdır. Çünki bu bəyannaməyə görə Yaponiya işğal etdiyi bütün ərazilərdən məhrum olurdu. Çin və Tayvan hökumətlərinin iddialarına cavab olaraq Yaponiya hökuməti yaranan mübahisələrə səbəb kimi 1968-ci ildə Senkaku adalarında BMT tərəfindən aparılan tədqiqatlar zamanı neft və qaz yataqlarının aşkar edilməsini göstərdi. Yaponiya hökuməti həm də bəyan edirdi ki, həmin vaxta qədər Senkaku adaları ətrafında hər hansı bir problem yaşanmamışdır.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
Вопросы и ответы об островах Сэнкаку
İstinadlar
- "Senkaku adaları". 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-16.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Senkaku adalari yap 尖閣諸島 senkaku soto Serqi Cin denizinde Tayvandan 170 km simal serqde yerlesen Yaponiyanin Senkaku Cinin ise Diaoyu Dao adlandirdigi mubahiseli arxipelaq Senkaku adalariyap 尖閣諸島Umumi melumatlarSahesi 7 km Hundur noqtesi 383 mEhalisi 0 nefer 2012 ci il Yerlesmesi25 46 31 sm e 123 31 39 s u Olke YaponiyaSenkaku adalari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaQeyd etmek lazimdir ki Yaponiyanin Senkaku Cinin ise Diaoyu Dao adlandirdigi adalar Serqi Cin denizinde yerlesir Arxipelaqin umumi sahesi 7 km teskil edir Yasayis olmayan 5 adadan ve 3 qayadan ibaretdir Tarixi baximdan adalar Cin Yaponiya ve ABS nin nezareti altinda olmusdur Adalar uzerinde inzibati nezaret 1972 ci ilde ABS terefinden Yaponiyaya tehvil verilmisdir Bu addimi CXR qanunsuz hesab edir 2012 ci ilde Cinle Yaponiya arasinda Diaoyu Dao Senkaku adalari ile bagli munaqisenin gerginlesmesi neticesinde iki olke arasinda ticaret dovriyyesinin hecmi sonraki illerde azalmisdir Iki olke arasinda siyasi munasibetlerin seviyyesi daim isguzar emekdasliga muvafiq tesirini gostermisdir Insan yasamayan eraziden ibaret olan Senkaku soto Diaoyu adalari uzerinde Yaponiyanin sahiblik iddiasini ne Cin ne de Tayvan qebul edir Bundan elave onlar Yaponiyanin Serqi Cin denizinde birterefli sekilde teyin etdiyi mesafe xettini de redd edirler Cin Yaponiya munasibetlerine menfi tesir eden adalar meselesinin hell edilmemesi baslica problemlerden biridir TarixiTokionun resmi tesdiqine gore hele 1885 ci ilde Yaponiya hokumeti Senkaku adalarinin tedqiqine baslamis ve hemin vaxt tesdiq olunmusdur ki adalar sakinsiz olub ve onlarin Cinin nezareti altinda olmasina dair her hansi bir iz olmayib Bunun esasinda 1895 ci il yanvar ayinin 14 de olke idareciliyi resmi olaraq Senkaku adalarini Yaponiya erazisinin terkibine daxil etmisdir Bu birlesdirme beynelxalq huquqda terra nulliusa hec kimin torpagi qaydasina muvafiq olaraq heyata kecirilib Senkaku adalari ne Tayvan adalarinin ne de Peskador adlarinin bir hissesi olmayib 1895 ci ilin aprelinde neticesi kimi imzalanan Simonoseki muqavilesine esasen bu arxipleaqin Cin terefinden Yaponiyaya guzeste gedilmesi oz tesdiqini tapmisdir 1900 1940 ci illerde Kubadzima ve Uotsuridzima adalarinda yapon baliqcilarinin iki meskeni movcud olmusdur ve adalarda cemisi 248 sakin qeyde alinmisdir Uotsuridzima adasinda bonita baliq novu tekrar istehsali uzre zavod fealiyyet gostermisdir Yaponiyanin baliq senayesinin bohran yasamasi ile elaqedar zavod baglanib ve yasayis meskenleri 1941 ci ilin evvellerinde terk edilib 1945 ci ilde Yaponiya muharibeden meglub cixandan sonra XIX esrin sonlarinda elde etdiyi butun erazileri itirdi Senkaku Okinava ile birlikde ABS nin nezareti altina dusdu Lakin ABS 1970 ci ilin evvellerinde Senkaku ile birlikde Okinavani da Yaponiyaya qaytardi 20 ilden sonra Cin Xalq Respublikasi bu qerarla razilasmadigini beyan etdi ve 1992 ci ilde bu erazini heqiqi Cin erazisi elan etdi Bildirildi ki bu adalar Cin denizcilerine coxdan melumdur ve XV esrden baslayaraq derc edilen gemi qeydleri ile oz tesdiqini tapir Cin terefinin fikrince 1943 cu il Qahire beyannamesine esasen adalari Cine qaytarmaq lazimdir Cunki bu beyannameye gore Yaponiya isgal etdiyi butun erazilerden mehrum olurdu Cin ve Tayvan hokumetlerinin iddialarina cavab olaraq Yaponiya hokumeti yaranan mubahiselere sebeb kimi 1968 ci ilde Senkaku adalarinda BMT terefinden aparilan tedqiqatlar zamani neft ve qaz yataqlarinin askar edilmesini gosterdi Yaponiya hokumeti hem de beyan edirdi ki hemin vaxta qeder Senkaku adalari etrafinda her hansi bir problem yasanmamisdir Hemcinin baxLiankurXarici kecidlerVoprosy i otvety ob ostrovah SenkakuIstinadlar Senkaku adalari 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 16