Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sandra Rut Lipsitz Bem (ing. Sandra Ruth Lipsitz Bem; 22 iyun 1944, Pitsburq, Pensilvaniya – 20 may 2014, İtaka[d], Nyu-York ştatı) — gender problemləri və psixoloji androqiniya işi ilə tanınan ABŞ psixoloqu. Gender sxemləri nəzəriyyəsinin yaradıcısı, gender rollarının, gender və cinsiyyətin dərk edilməsinə əhəmiyyətli təsir göstərmişdir.
| Sandra Bem | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 22 iyun 1944 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 may 2014 (69 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Elm sahəsi | psixologiya |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
Həyatı
Sandra Rut Lipsitz 22 iyun 1944-cü ildə Pensilvaniya ştatının Pittsburq şəhərində anadan olub. Onun atası Peter Lipsitz poçt işçisi, anası Lillian Lipsitz isə katibə işləyirdi. İbtidai məktəbdə Sandra şalvar geyinməkdə israr edirdi (ortodoksal yəhudi məktəbində oxuyurdu) və yubka geyinməkdən imtina etməsi, az qala onun məktəbdən qovulmasına səbəb olacaqdı. Bu erkən təcrübə, onun bioqraflarına görə, Sandra Bemin gender rolları, seksuallıq və androginiya məsələlərində elmi maraqlarını əvvəlcədən müəyyən etdi.
Sandra 1965-ci ildə Daril Bem adlı gənc professorla tanış olduğu Karnegi Mellon Universitetinə daxil oldu. O, Bemdən müstəqil araşdırmasına nəzarət etməsini istədi və ikisi romantik bir əlaqəyə girdi. 6 iyun 1965-ci ildə evləndilər, Sandranın cəmi 20 yaşı olanda onların Emili və Ceremi adlı iki övladı vardı. Cütlük sonradan ayrıldı, lakin hər ikisi uşaqlarının həyatında yaxından iştirak edərək dost və həmkar olaraq qaldılar.
Altsheymer diaqnozu qoyulduqdan dörd il sonra Sandra Bem intihar etmək qərarına gəldi. Son günlərində 75 yaşlı Daril Bem onun yanında idi. O, 2014-cü il mayın 20-də 69 yaşında Nyu-York ştatının İtaka şəhərindəki evində yuxuda öldü.
Psixologiyaya töhfəsi
Bem psixoloji androginiya və gender problemlərinin öyrənilməsinə verdiyi töhfələrlə tanınır. Əri Daril Bem ilə birlikdə bərabərlikçi evlilik anlayışları ilə diqqəti cəlb etdilər. Onlar gender stereotiplərinin insanlara və bütövlükdə cəmiyyətə mənfi təsirinə həsr olunmuş tədbirlərdə tez-tez çıxış etməyə başladılar, lakin o zaman bu sahə az tədqiq olunduğundan onların fərziyyələrini təsdiqləyən kifayət qədər empirik dəlil yox idi. Buna görə də, Sandra Bem ənənəvi gender rollarının mənfi və məhdudlaşdırıcı təsirlərini sübut etmək üçün kifayət qədər məlumat toplamaqda çox maraqlı idi.
Gender sxemi nəzəriyyəsi və psixoloji androqiniya anlayışı
Bem həmçinin gender sxemləri nəzəriyyəsini və psixoloji androqiniya konsepsiyasını inkişaf etdirdi. Gender sxemləri nəzəriyyəsi fərdlərin cinsi xüsusiyyətlərini ətraf aləm haqqında məlumatların təşkili üsullarının əsası hesab edir. Bemin nəzəriyyəsinə görə, adətən öz cinsinə görə davranan fərdlər müxtəlif növ məlumatların qavranılmasında və təşkilində gender nümunələrindən istifadə edirlər. Həmçinin, gender tipləşdirmənin təsirini yaşamış şəxslər bu mədəni prosesə tabe olmayan şəxslərə nisbətən gender sxemlərindən daha çox istifadə edirlər.
Psixoloji androginiya konsepsiyası 1970-ci illərin əvvəllərində Bem tərəfindən təklif edilmiş və gender rollarının əks, ikiqütblü və bir-birini istisna etdiyinə dair qurulmuş inanclara və fərziyyələrə etiraz etmişdir. Bem, qadınlıq və kişiliyin ölçülməsinin iki sahəyə bölünə biləcəyini təklif etdi: yüksək kişi və aşağı qadın balları olan bir fərd "kişi" olaraq təsnif ediləcək. Yüksək qadın və aşağı kişi balları olan şəxs "qadın" kateqoriyasına aid ediləcək. Hər iki kateqoriyada yüksək bal toplayan insanlar "androgin", eyni dərəcədə aşağı bal toplayanlar isə "fərqlənməmiş" kimi müəyyən ediləcəklər. Onun topladığı məlumatlar, insanın cəmiyyətdə tam işləməsi və uyğunlaşması üçün kişi və qadın xüsusiyyətlərin birləşməsinin zəruriliyini üzə çıxartmış oldu. O vaxtdan bəri çoxsaylı araşdırmalar göstərdi ki, kişilik və qadınlıq bir-birinə zidd deyil və onun cinsinə ciddi şəkildə uyğun gələn xüsusiyyətlərə malik olan insan həyata az uyğunlaşır.
Transgenderliklə bağlı fikirləri
1993-cü ildə o, radikal feminist Cenis Raymondun transseksualizmin sosial patologiya olduğu mövqeyini dəstəklədi.
İstinadlar
- Sandra Bem // SNAC (ing.). 2010.
- Meghan George. "Sandra Bem - Psychology's Feminist Voices". www.feministvoices.com. 2019-12-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-13.
- "Emily Nussbaum: Does the Exotic Become Erotic?". www.emilynussbaum.com. 2011-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-19.
- "Obituary: Sandra Bem / Psychologist, feminist, pioneer in gender roles". Pittsburgh Post-Gazette. 2019-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-19.
- Henig, Robin Marantz. "The Last Day of Her Life". The New York Times. 2015-05-14. 2019-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-19.
- Sandra Lipsitz Bem: Early Career Award. // American Psychologist . 32 (1). doi:10.1037/h0078488.
- Введение в психологию. Прайм-Еврознак.
- Bem, Sandra L. "The measurement of psychological androgyny" (42). Journal of Consulting and Clinical Psychology. 1974. 155–162.
- Schilt K., Lagos D. The development of transgender studies in sociology // Annual Review of Sociology. — 2017. — Т. 43. — С. 425–443.
Bağlantılar
- Anketin mətni və nəticələrin işlənməsinin açarı
- Sandra Bem tərəfindən onlayn sorğu
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sandra Rut Lipsitz Bem ing Sandra Ruth Lipsitz Bem 22 iyun 1944 Pitsburq Pensilvaniya 20 may 2014 Itaka d Nyu York stati gender problemleri ve psixoloji androqiniya isi ile taninan ABS psixoloqu Gender sxemleri nezeriyyesinin yaradicisi gender rollarinin gender ve cinsiyyetin derk edilmesine ehemiyyetli tesir gostermisdir Sandra BemDogum tarixi 22 iyun 1944 1944 06 22 Dogum yeri Pitsburq Allegeni qrafligi Pensilvaniya ABSVefat tarixi 20 may 2014 2014 05 20 69 yasinda Vefat yeri Itaka d Nyu York stati ABSElm sahesi psixologiyaIs yeri Kornell UniversitetiTehsili Miciqan UniversitetiHeyatiSandra Rut Lipsitz 22 iyun 1944 cu ilde Pensilvaniya statinin Pittsburq seherinde anadan olub Onun atasi Peter Lipsitz poct iscisi anasi Lillian Lipsitz ise katibe isleyirdi Ibtidai mektebde Sandra salvar geyinmekde israr edirdi ortodoksal yehudi mektebinde oxuyurdu ve yubka geyinmekden imtina etmesi az qala onun mektebden qovulmasina sebeb olacaqdi Bu erken tecrube onun bioqraflarina gore Sandra Bemin gender rollari seksualliq ve androginiya meselelerinde elmi maraqlarini evvelceden mueyyen etdi Sandra 1965 ci ilde Daril Bem adli genc professorla tanis oldugu Karnegi Mellon Universitetine daxil oldu O Bemden musteqil arasdirmasina nezaret etmesini istedi ve ikisi romantik bir elaqeye girdi 6 iyun 1965 ci ilde evlendiler Sandranin cemi 20 yasi olanda onlarin Emili ve Ceremi adli iki ovladi vardi Cutluk sonradan ayrildi lakin her ikisi usaqlarinin heyatinda yaxindan istirak ederek dost ve hemkar olaraq qaldilar Altsheymer diaqnozu qoyulduqdan dord il sonra Sandra Bem intihar etmek qerarina geldi Son gunlerinde 75 yasli Daril Bem onun yaninda idi O 2014 cu il mayin 20 de 69 yasinda Nyu York statinin Itaka seherindeki evinde yuxuda oldu Psixologiyaya tohfesiBem psixoloji androginiya ve gender problemlerinin oyrenilmesine verdiyi tohfelerle taninir Eri Daril Bem ile birlikde beraberlikci evlilik anlayislari ile diqqeti celb etdiler Onlar gender stereotiplerinin insanlara ve butovlukde cemiyyete menfi tesirine hesr olunmus tedbirlerde tez tez cixis etmeye basladilar lakin o zaman bu sahe az tedqiq olundugundan onlarin ferziyyelerini tesdiqleyen kifayet qeder empirik delil yox idi Buna gore de Sandra Bem enenevi gender rollarinin menfi ve mehdudlasdirici tesirlerini subut etmek ucun kifayet qeder melumat toplamaqda cox maraqli idi Gender sxemi nezeriyyesi ve psixoloji androqiniya anlayisiBem hemcinin gender sxemleri nezeriyyesini ve psixoloji androqiniya konsepsiyasini inkisaf etdirdi Gender sxemleri nezeriyyesi ferdlerin cinsi xususiyyetlerini etraf alem haqqinda melumatlarin teskili usullarinin esasi hesab edir Bemin nezeriyyesine gore adeten oz cinsine gore davranan ferdler muxtelif nov melumatlarin qavranilmasinda ve teskilinde gender numunelerinden istifade edirler Hemcinin gender tiplesdirmenin tesirini yasamis sexsler bu medeni prosese tabe olmayan sexslere nisbeten gender sxemlerinden daha cox istifade edirler Psixoloji androginiya konsepsiyasi 1970 ci illerin evvellerinde Bem terefinden teklif edilmis ve gender rollarinin eks ikiqutblu ve bir birini istisna etdiyine dair qurulmus inanclara ve ferziyyelere etiraz etmisdir Bem qadinliq ve kisiliyin olculmesinin iki saheye bolune bileceyini teklif etdi yuksek kisi ve asagi qadin ballari olan bir ferd kisi olaraq tesnif edilecek Yuksek qadin ve asagi kisi ballari olan sexs qadin kateqoriyasina aid edilecek Her iki kateqoriyada yuksek bal toplayan insanlar androgin eyni derecede asagi bal toplayanlar ise ferqlenmemis kimi mueyyen edilecekler Onun topladigi melumatlar insanin cemiyyetde tam islemesi ve uygunlasmasi ucun kisi ve qadin xususiyyetlerin birlesmesinin zeruriliyini uze cixartmis oldu O vaxtdan beri coxsayli arasdirmalar gosterdi ki kisilik ve qadinliq bir birine zidd deyil ve onun cinsine ciddi sekilde uygun gelen xususiyyetlere malik olan insan heyata az uygunlasir Transgenderlikle bagli fikirleri1993 cu ilde o radikal feminist Cenis Raymondun transseksualizmin sosial patologiya oldugu movqeyini destekledi IstinadlarSandra Bem SNAC ing 2010 Meghan George Sandra Bem Psychology s Feminist Voices www feministvoices com 2019 12 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 05 13 Emily Nussbaum Does the Exotic Become Erotic www emilynussbaum com 2011 07 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 05 19 Obituary Sandra Bem Psychologist feminist pioneer in gender roles Pittsburgh Post Gazette 2019 04 15 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 05 19 Henig Robin Marantz The Last Day of Her Life The New York Times 2015 05 14 2019 10 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 05 19 Sandra Lipsitz Bem Early Career Award American Psychologist 32 1 doi 10 1037 h0078488 Vvedenie v psihologiyu Prajm Evroznak Bem Sandra L The measurement of psychological androgyny 42 Journal of Consulting and Clinical Psychology 1974 155 162 Schilt K Lagos D The development of transgender studies in sociology Annual Review of Sociology 2017 T 43 S 425 443 BaglantilarAnketin metni ve neticelerin islenmesinin acari Sandra Bem terefinden onlayn sorgu