Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Samux xalçaları — Gəncə xalçaçılıq məktəbinin Gəncə qrupuna daxil olan xovlu Azərbaycan xalçalarıdır. Xalçalar adını Gəncə şəhərindəb 35 km şimalda yerləşən Samux yaşayış məntəqəsinin adından almışdır. Samux xalçaları Gəncə xalçaçılıq məktəbinin yüksək keyfiyyətli xalçalar kateqoriyasına aiddir. Samux xalçaları Gəncə qrupunda ən qədim və ən məşhur xalçalar hesab olunur.
| Xalça | |
| Samux xalçaları | |
|---|---|
    | |
 Azərbaycan Xalça Muzeyi | |
| Xalça haqqında məlumatlar | |
| Məktəbi | Gəncə xalçaçılıq məktəbi |
| Növü | Xovlu |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Şəhər | Gəncə |
| Bölgə | Samux |
| Toxunması haqqında məlumatlar | |
| Üslubu | Gəncə xalçaçılıq məktəbi |
| Digər məlumatlar | |
| Material | ipək/yun |
Tarixi
Samux xalçaları adını Gəncədən 35 km şimalda yerləşən Samux yaşayış məntəqəsinin adından götürülmüşdür. Belə xalçalar Samux rayonunun şimal — qərb hissəsindəki xalçaçılıq məntəqələrində — Kəsəmən, Salahlı, Poylu, Qazaxlı və başqa kəndlərdə də istehsal olunur. Bəzi sənətşünaslar səhvən xalçaya adı çəkilən kəndlərin adlarını verirlər. Samux xalçaları Gəncə qrupunda ən qədim və ən məşhur xalçalar hesab olunur.
Bədii xüsusiyyətləri
Xalçanın sadə, lakin orijinal kompozisiyası Gəncə qrupundan olan digər xalçaların kompozisiyasından fərqlənir. Ara sahənin mərkəzində kvadrat formada göl yerləşir. Həm göllə bağlı müxtəlf etnoqrafi məlumatlar vardır.
Bəzi yaşlı xalçaçılar belə hesab edirlər ki, həmin göl manqalı simvolizə edir. Digərləri isə onu "kürsü" adlandırsalar da, həmin sözün müasir Azərbaycan dilindəki anlamı ilə əlaqələndirmirlər. Belə ki, müasir dövrə kimi, Yaxın və Orta Asiya, İran və Azərbaycanda yaşayan xalqlar, qışda qızınmaq üçün kürsü adlanan ocaqlardan istifadə edirdilər.
Lətif Kərimov qeyd edir ki, "Xalq ustalarının fikirlərinə əsaslanaraq deyə bilərik ki, xalçanın mərkəzindəki göl təsviri atəşpərəstlərin dini mərasimləriylə bağlı olmaqla müəyyən əşyanı simvolizə edir."
Kvadrat gölün içində bir neçə uzun üfiqi zolaq var. Bu zolaqlar içəriyə əyilən iri formalı qarmaqşəkilli elementlə tamamlanır. Gölün yuxarı və aşağı hissələrində orta ölçülü ulduz şəkilli medalyonlar yerləşir. Bu medalyonlar daha çox Şirvan və Quba xalçaları, xüsusən Zeyvə xalçaları üçün xarakterikdir.
Ara sahənin sərbəst yerlərini Gəncə və Qarabağ xalçaları üçün xarakterik olan dairə formasında nəbati bəzəklər doldurur. Bundan başqa ara sahənin aşağı və yuxarı hissəsində Samux xalçasının əsas elementləri — vəl və quş təsvir olunmuşdur. Lətif Kərimovun fikrincə xalçada vəl təsvirinə yer verilməsi xalçanın aid olduğu ərazidə əkinçiliyin inkişafı ilə əlaqədardır. Samux xalçasının köbə zolağı və onu təşkil edən haşiyələr (iki kiçik haşiyə və ara haşiyə) orijinal quruluşa malikdir. Qocaman xalq sənətkarları ara haşiyənin ardıcıl təkrarlanan elementlərini qar, kiçik haşiyəni təşkil edən elementləri isə çaxmaq adlandırırdılar. Çaxmaq elementi "S" latın hərfini xatırladır. Bu işarə hələ qədim zamanlardan suyun simvolu hesab olunur.
Texniki xüsusiyyətləri
Samux xalçaları 150x250 sm ölçüdə və ya uzunsov formada olur. İlmələrin sıxlığı: hər kvadrat desimetrdə 32x32 ilmədən 38x38 ilməyə qədər yerləşir (hər bir kvadrat metrdə 102 min ilmədən 144 min ilməyə qədər). Xovun hündürlüyü 6–8 mm-dir.
İstinadlar
- Nasirova S. Gəncə-Qazax xalçaları (ing.). 2002. P. 6–7.
- Лятиф Керимов. Азербайджанский ковёр. Том III. II. Б.: "Гянджлик", 1983. səh. 114
- Лятиф Керимов. Азербайджанский ковёр. Том III. II., Б.: "Гянджлик", 1983. səh. 115
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Samux xalcalari Gence xalcaciliq mektebinin Gence qrupuna daxil olan xovlu Azerbaycan xalcalaridir Xalcalar adini Gence seherindeb 35 km simalda yerlesen Samux yasayis menteqesinin adindan almisdir Samux xalcalari Gence xalcaciliq mektebinin yuksek keyfiyyetli xalcalar kateqoriyasina aiddir Samux xalcalari Gence qrupunda en qedim ve en meshur xalcalar hesab olunur XalcaSamux xalcalariSamux xalcasi Azerbaycan Xalca MuzeyiXalca haqqinda melumatlarMektebi Gence xalcaciliq mektebiNovu XovluOlke AzerbaycanSeher GenceBolge SamuxToxunmasi haqqinda melumatlarUslubu Gence xalcaciliq mektebiDiger melumatlarMaterial ipek yunTarixiSamux xalcalari adini Genceden 35 km simalda yerlesen Samux yasayis menteqesinin adindan goturulmusdur Bele xalcalar Samux rayonunun simal qerb hissesindeki xalcaciliq menteqelerinde Kesemen Salahli Poylu Qazaxli ve basqa kendlerde de istehsal olunur Bezi senetsunaslar sehven xalcaya adi cekilen kendlerin adlarini verirler Samux xalcalari Gence qrupunda en qedim ve en meshur xalcalar hesab olunur Bedii xususiyyetleriXalcanin sade lakin orijinal kompozisiyasi Gence qrupundan olan diger xalcalarin kompozisiyasindan ferqlenir Ara sahenin merkezinde kvadrat formada gol yerlesir Hem golle bagli muxtelf etnoqrafi melumatlar vardir Bezi yasli xalcacilar bele hesab edirler ki hemin gol manqali simvolize edir Digerleri ise onu kursu adlandirsalar da hemin sozun muasir Azerbaycan dilindeki anlami ile elaqelendirmirler Bele ki muasir dovre kimi Yaxin ve Orta Asiya Iran ve Azerbaycanda yasayan xalqlar qisda qizinmaq ucun kursu adlanan ocaqlardan istifade edirdiler Letif Kerimov qeyd edir ki Xalq ustalarinin fikirlerine esaslanaraq deye bilerik ki xalcanin merkezindeki gol tesviri atesperestlerin dini merasimleriyle bagli olmaqla mueyyen esyani simvolize edir Kvadrat golun icinde bir nece uzun ufiqi zolaq var Bu zolaqlar iceriye eyilen iri formali qarmaqsekilli elementle tamamlanir Golun yuxari ve asagi hisselerinde orta olculu ulduz sekilli medalyonlar yerlesir Bu medalyonlar daha cox Sirvan ve Quba xalcalari xususen Zeyve xalcalari ucun xarakterikdir Ara sahenin serbest yerlerini Gence ve Qarabag xalcalari ucun xarakterik olan daire formasinda nebati bezekler doldurur Bundan basqa ara sahenin asagi ve yuxari hissesinde Samux xalcasinin esas elementleri vel ve qus tesvir olunmusdur Letif Kerimovun fikrince xalcada vel tesvirine yer verilmesi xalcanin aid oldugu erazide ekinciliyin inkisafi ile elaqedardir Samux xalcasinin kobe zolagi ve onu teskil eden hasiyeler iki kicik hasiye ve ara hasiye orijinal qurulusa malikdir Qocaman xalq senetkarlari ara hasiyenin ardicil tekrarlanan elementlerini qar kicik hasiyeni teskil eden elementleri ise caxmaq adlandirirdilar Caxmaq elementi S latin herfini xatirladir Bu isare hele qedim zamanlardan suyun simvolu hesab olunur Texniki xususiyyetleriSamux xalcalari 150x250 sm olcude ve ya uzunsov formada olur Ilmelerin sixligi her kvadrat desimetrde 32x32 ilmeden 38x38 ilmeye qeder yerlesir her bir kvadrat metrde 102 min ilmeden 144 min ilmeye qeder Xovun hundurluyu 6 8 mm dir IstinadlarNasirova S Gence Qazax xalcalari ing 2002 P 6 7 Lyatif Kerimov Azerbajdzhanskij kovyor Tom III II B Gyandzhlik 1983 seh 114 Lyatif Kerimov Azerbajdzhanskij kovyor Tom III II B Gyandzhlik 1983 seh 115