Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antoniu di Oliveyra Salazar (port. António de Oliveira Salazar; 28 aprel 1889 — 27 iyul 1970) — portuqal dövlət və siyasi xadimi, 1932-1968-ci illərdə Portuqaliyanın diktatoru.
| Antoniu di Oliveyra Salazar | |
|---|---|
| António de Oliveira Salazar | |
 | |
 | |
| 5 iyul 1932 – 25 sentyabr 1968 | |
| Prezident | Antonio Oskar Karmona (5 iyul 1932–18 aprel 1951) özü (müvəqqəti) (18 aprel 1951–9 avqust 1951) Fransisko Kraveyro Lopez (9 avqust 1951–9 avqust 1958) Ameriku Tomaş (9 avqust 1958–25 sentyabr 1968) |
| Əvvəlki | Dominqas Oliveyra |
| Sonrakı | Marselu Kaetanu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Vimieyru, Santa-Komba-Dan, Beyra-Alta, Portuqaliya |
| Vəfat tarixi | (81 yaşında) |
| Vəfat yeri | Lissabon, Portuqaliya |
| Vəfat səbəbi | ağciyər arteriyasının tromboembolizmi |
| Dəfn yeri | Santa-Komba-Dan |
| Partiya | 1) Mərkəzçi Xristian Demokratlar 2) (sonradan) Milli birlik |
| Təhsili | Koimbra Universiteti |
| İxtisası | hüquqşünas |
| Fəaliyyəti | iqtisadçı, siyasətçi, pedaqoq, universitet müəllimi[d] |
| Atası | Antonio di Oleveyra |
| Həyat yoldaşı | evlənməyib |
| Uşağı | yoxdur |
| Dini | Katolik |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elmi dərəcəsi | professor (İqtisadiyyat/Siyasi-iqtisad) |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hakimiyyətə yüksəlişi
1917-ci ildən Salazar Koimbra Universitetinin siyasi-iqtisad üzrə professoru, 1928-ci ildən 1932-ci ilədək Portuqaliyanın maliyyə naziri olmuşdur. 1932-ci ildə o, baş nazir vəzifəsini tutur. Əksər tarixçilər onun hakimiyyət müddətini diktatura kimi xarakterizə edirlər. 1933-cü ildə o, ölkədə yeni konstitusiya tətbiq edir. Bu konstitusiya Salazara hədsiz hakimiyyət hüququ verməklə yanaşı, həm də ölkədə avtoritar faşist rejimini bərqərar edir.
"Estado Novo"
Salazara baş nazir postunu prezident Oskar Karmona cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinin dəstəyi ilə vermişdi. Anarxiyanın hökm sürdüyü respublika dövrü elə vəziyyət yaratmışdı ki, ordu, kilsə, monarxistlər, orta təbəqə, aristokratlar və sağçılar - hamı Salazar rejimini əvvəlki xuntalardan üstün tuturdu.
Salazar doktrinası üzərində qurulmuş "Yeni dövlət" (Estado Novo) konsepsiyasını irəli sürdü və sabitliyi öz hakimiyyətinin məqsədi elan etdi. Salazarın həyata keçirdiyi islahatlar cəmiyyətin yüksək təbəqələri üçün əlverişli olsa da, aşağı təbəqələrin vəziyyəti pisləşirdi. Onun özünə tabe olan və dissidentləri təqib edən gizli polis xidməti (PIDE) var idi. Lakin, digər müasir diktaturalardan fərqli olaraq Portuqaliyada ölüm cəzası tətbiq olunmadığı üçün Salazar rejimi digərlərinə nəzərən daha az qan axıtmışdı.
İkinci dünya müharibəsi dövründə
İkinci dünya müharibəsi dövründə Salazar orta xətti tutdu. O, diktator olmasına və respublikaçılarla mübarizə dövründə Franko İspaniyasını dəstəkləməsinə baxmayaraq, heç vaxt alman nasistləri ilə əlaqəyə girməmişdi. 1939-cu ildə o, Frankoya İberiya neytralitet Paktını imzalamağı təklif etdi. Lakin, müharibə dövründə o, müttəfiqlərin Portuqaliyaya məxsus olan Azor adalarından hərbi məqsədlərlə istifadə etməsinə icazə vermişdi. Almaniyanı dəstəkləmək Portuqaliyanın Britaniyaya qarşı müharibə elan etməsi kimi qəbul oluna bilərdi ki, bu da portuqal müstəmləkələri üçün təhlükəli idi.
Müharibədən sonra
1945-ci ildə Portuqaliya Azor adaları, Madeyra, Afrikada Kabo-Verde, San-Tome və Prinsipi, Anqola, Qvineya-Bisau, və Mozambik, Hindistanda Diu, Daman və Qoa, Çində Makao və Cənub-şərqi Asiyada Şərqi Timor üzərində nəzarətini saxlayırdı.
Salazar ölkəsinin beynəlxalq aləmdəki nüfuzunu artırmaq istəyirdi və çoxsaylı koloniyalarının olması ona bu imkanı yaradırdı, lakin, eyni zamanda Portuqaliya qapalı dövlət olaraq qalırdı. 1949-cu ildə Portuqaliya NATO-ya qəbul olunur.
1961-ci ildə Hindistanın öz ərazisindəki portuqal müstəmləkələrini ələ keçirməsindən sonra, Salazarın ölümünədək koloniyalar, xüsusilə Afrikada apardığı müharibələr Portuqaliya üçün başağrısına çevrilir.
Vəfatı
1968-ci ildə öz yay evində stuldan yıxılması nəticəsində keçirdiyi insultdan sonra səhhəti kəskin pisləşən Salazar sentyabrın 27-də prezident Ameriku Tomaş tərəfindən baş nazir vəzifəsindən kənarlaşdırılır. Antoniu Salazar 1970-ci il iyulun 27-də Lissabonda vəfat edir. O, doğulduğu Santa-Komba-Danda dəfn olunmuşdur.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Antoniu di Oliveyra Salazar port Antonio de Oliveira Salazar 28 aprel 1889 27 iyul 1970 portuqal dovlet ve siyasi xadimi 1932 1968 ci illerde Portuqaliyanin diktatoru Antoniu di Oliveyra SalazarAntonio de Oliveira SalazarPortuqaliyanin 101 ci bas naziri5 iyul 1932 25 sentyabr 1968PrezidentAntonio Oskar Karmona 5 iyul 1932 18 aprel 1951 ozu muveqqeti 18 aprel 1951 9 avqust 1951 Fransisko Kraveyro Lopez 9 avqust 1951 9 avqust 1958 Ameriku Tomas 9 avqust 1958 25 sentyabr 1968 EvvelkiDominqas OliveyraSonrakiMarselu KaetanuSexsi melumatlarDogum tarixi 28 aprel 1889Dogum yeri Vimieyru Santa Komba Dan Beyra Alta PortuqaliyaVefat tarixi 27 iyul 1970 81 yasinda Vefat yeri Lissabon PortuqaliyaVefat sebebi agciyer arteriyasinin tromboembolizmiDefn yeri Santa Komba DanPartiya 1 Merkezci Xristian Demokratlar 2 sonradan Milli birlikTehsili Koimbra UniversitetiIxtisasi huquqsunasFealiyyeti iqtisadci siyasetci pedaqoq universitet muellimi d Atasi Antonio di OleveyraHeyat yoldasi evlenmeyibUsagi yoxdurDini KatolikElmi fealiyyetiElmi derecesi professor Iqtisadiyyat Siyasi iqtisad Vikianbarda elaqeli mediafayllarHakimiyyete yukselisi1917 ci ilden Salazar Koimbra Universitetinin siyasi iqtisad uzre professoru 1928 ci ilden 1932 ci iledek Portuqaliyanin maliyye naziri olmusdur 1932 ci ilde o bas nazir vezifesini tutur Ekser tarixciler onun hakimiyyet muddetini diktatura kimi xarakterize edirler 1933 cu ilde o olkede yeni konstitusiya tetbiq edir Bu konstitusiya Salazara hedsiz hakimiyyet huququ vermekle yanasi hem de olkede avtoritar fasist rejimini berqerar edir Estado Novo Salazara bas nazir postunu prezident Oskar Karmona cemiyyetin muxtelif tebeqelerinin desteyi ile vermisdi Anarxiyanin hokm surduyu respublika dovru ele veziyyet yaratmisdi ki ordu kilse monarxistler orta tebeqe aristokratlar ve sagcilar hami Salazar rejimini evvelki xuntalardan ustun tuturdu Salazar doktrinasi uzerinde qurulmus Yeni dovlet Estado Novo konsepsiyasini ireli surdu ve sabitliyi oz hakimiyyetinin meqsedi elan etdi Salazarin heyata kecirdiyi islahatlar cemiyyetin yuksek tebeqeleri ucun elverisli olsa da asagi tebeqelerin veziyyeti pislesirdi Onun ozune tabe olan ve dissidentleri teqib eden gizli polis xidmeti PIDE var idi Lakin diger muasir diktaturalardan ferqli olaraq Portuqaliyada olum cezasi tetbiq olunmadigi ucun Salazar rejimi digerlerine nezeren daha az qan axitmisdi Ikinci dunya muharibesi dovrundeIkinci dunya muharibesi dovrunde Salazar orta xetti tutdu O diktator olmasina ve respublikacilarla mubarize dovrunde Franko Ispaniyasini desteklemesine baxmayaraq hec vaxt alman nasistleri ile elaqeye girmemisdi 1939 cu ilde o Frankoya Iberiya neytralitet Paktini imzalamagi teklif etdi Lakin muharibe dovrunde o muttefiqlerin Portuqaliyaya mexsus olan Azor adalarindan herbi meqsedlerle istifade etmesine icaze vermisdi Almaniyani desteklemek Portuqaliyanin Britaniyaya qarsi muharibe elan etmesi kimi qebul oluna bilerdi ki bu da portuqal mustemlekeleri ucun tehlukeli idi Muharibeden sonra1945 ci ilde Portuqaliya Azor adalari Madeyra Afrikada Kabo Verde San Tome ve Prinsipi Anqola Qvineya Bisau ve Mozambik Hindistanda Diu Daman ve Qoa Cinde Makao ve Cenub serqi Asiyada Serqi Timor uzerinde nezaretini saxlayirdi Salazar olkesinin beynelxalq alemdeki nufuzunu artirmaq isteyirdi ve coxsayli koloniyalarinin olmasi ona bu imkani yaradirdi lakin eyni zamanda Portuqaliya qapali dovlet olaraq qalirdi 1949 cu ilde Portuqaliya NATO ya qebul olunur 1961 ci ilde Hindistanin oz erazisindeki portuqal mustemlekelerini ele kecirmesinden sonra Salazarin olumunedek koloniyalar xususile Afrikada apardigi muharibeler Portuqaliya ucun basagrisina cevrilir Vefati1968 ci ilde oz yay evinde stuldan yixilmasi neticesinde kecirdiyi insultdan sonra sehheti keskin pislesen Salazar sentyabrin 27 de prezident Ameriku Tomas terefinden bas nazir vezifesinden kenarlasdirilir Antoniu Salazar 1970 ci il iyulun 27 de Lissabonda vefat edir O doguldugu Santa Komba Danda defn olunmusdur