Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qırmızı Körpü və ya Sınıq körpü, (gürc. წითელი ხიდი, Tsiteli Khidi) — Qazax rayonunda Gürcüstan ilə sərhədə olan və Ehram çayı üzərindən keçən körpü. Azərbaycanın orta əsrə aid olan nadir memarlıq incilərindən biridir. Xüsusi ad tikintidə istifadə olunmuş qırmızı daş üçün verilib. "Sınıq körpü" adı isə çay axınının 95 m aşağıda daha qədim körpünün xarabalarından gəlir.
| Sınıq körpü | |
|---|---|
| წითელი ხიდი | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan Gürcüstan |
| Şəhər | Qazax |
| Yerləşir | Azərbaycan-Gürcüstan sərhəddi |
| Tikilmə tarixi | XII əsr |
| Uzunluğu |
|
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərmir |
| İstinad nöm. | 7 |
| Kateqoriya | körpü |
| Əhəmiyyəti | Dünya əhəmiyyətli |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qırmızı körpü XII əsr Azərbaycan memarları tərəfindən salınmışdır. Körpün uzunluğu 175 m və 4 aşırımlarda ibarətdir: 26,1 — 8,0 — 16,1 — 8,2. Tağtavanlar 22x22x4 sm kərpiçlərdən yığılıb. İşlək yolun eni 4,3 m, çıxışlarda isə 12,4 m.
Tarixi
Arran ərazisində ilkin quruluşunu saxlamış yeganə çoxaşırımlı körpü Qırmızı körpüdür. Əski karvan yolunda Xramçayın üstündən atılmış bu möhtəşəm abidə el arasında "Sınıq körpü" adıyla da tanınmış və XII yüzilin abidəsi kimi geniş tədqiq edilmişdir.
Sahil bölümlərinin içərisində iri karvansaraların olması körpünün karvan marşrutunda böyük əhəmiyyət daşıdığını və onun həm də öz ətrafında mühüm ticarət qovşaqlarından birini təşkil etdiyini göstərir. Ümumiyyətlə körpü – karvansara birliyi Azərbaycan və qonşu İslam ölkələrinin uğurlu tikinti gələnəklərindən biri olmuşdur. Bütün göstəricilərinə – məkan quruluşu, tikinti texnikası, bədii memarlıq üslubu və s. görə Qırmızı körpü Azərbaycan memarlığının ən qiymətli abidələrindəndir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Qırmızı körpü uzun olsa da (uzunluğu 175 m-ə yaxın) cəmi dörd aşırımlıdır (aşırımların ölçüsü ardıcıl olaraq 8,2 m; 16,1 m; 8 m; 26,1 m) Belə aşırım azlığının bir səbəbi körpünün sahil bölümlərinin içərisində geniş yerləşgələrin (sol sahildə 166 kv. m. sağ saildə 116 kv. m.) qurulması, o biri səbəbi isə tağ aşırımlarından ikisinin xeyli böyüklüyüdür. Ikinci səbəb görünür, çay yatağının geoloji quruluşu ilə bağlıdır. Belə ki, Azərbaycanın körpütikmə təcrübəsində aşırımların dayağı üçün bir qayda olaraq çay yatağında olan möhkəm qayalıqlar özül kimi seçilirdi.
Qırmızı körpünün böyük aşırımı (26,1 m) Azərbaycan inşaat texnikası içərisində ən iri tağ aşırımlarından biridir. Bu da Qazaxdakı bu tarixi memarlıq abidəsini nadir mühəndis qurğuları sırasına salmağa imkan vermişdir. Başdan-başa bişmiş kərpiclə üzənmiş və buna görə də "Qırmızı körpü" adlandırılan abidə, iri və saya biçimlərlə işlənmişdir. Qazax körpüsü şəhər memarlığına xas incə üslubu olan miqyas iriliyi və tutum monumentallığı ilə seçilir.
Qırmızı körpünün yüksək mühəndis həlli özünü sivri tağbənd aşırımlarının bişmiş kərpicdən tağparasız qurulmasında, içərisində üç uzununa dəhlizlər sisteminin hesabına onun tağlarüstü kütləsinin yüngülləşdirilməsində, bütövlükdə su səthi üzərində hörgü işlərinin texniki baxımdan çox səmərəli təşkilində və s. göstərir. Sahildə körpünün eno 12, 4 m olduğu halda, keçid hissəsində 4,3 m-dir.
Mədəniyyətdə
2008-ci ildə birinci gürcü-azəri birgə "Qırmızı Körpü" şerlər məcmuəsi çıxıb. O, "Şüar" Azərbaycan Mədəniyyət Xadimləri İttifaqı tərəfindən planlaşdırılan "Ədəbiyyat Körpüləri" seriyasına daxildir.
İstinadlar
- Чудеса Азербайджана 2022-03-26 at the Wayback Machine, Красный мост
- К.М. Мамед-Заде, Строительное Искусство Азерабайджана (С древнейших времен до XIX века), стр. 47, изд. "ЕЛМ", Баку 1983
- C. Qurbanov, H. İsgəndər, "Körpü sənət abidəsi", Nurlan nəş., Bakı, 2006
- C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh 178
- C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh 177
- "Красный мост" 2011-01-31 at the Wayback Machine из серии "Литературные мосты", М.НОВА, 19 мая 2008
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirmizi Korpu ve ya Siniq korpu gurc წითელი ხიდი Tsiteli Khidi Qazax rayonunda Gurcustan ile serhede olan ve Ehram cayi uzerinden kecen korpu Azerbaycanin orta esre aid olan nadir memarliq incilerinden biridir Xususi ad tikintide istifade olunmus qirmizi das ucun verilib Siniq korpu adi ise cay axininin 95 m asagida daha qedim korpunun xarabalarindan gelir Siniq korpuწითელი ხიდი41 19 45 sm e 45 04 23 s u Olke Azerbaycan GurcustanSeher QazaxYerlesir Azerbaycan Gurcustan serheddiTikilme tarixi XII esrUzunlugu 175 mVeziyyeti fealiyyet gostermirAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 7KateqoriyakorpuEhemiyyetiDunya ehemiyyetliSiniq korpu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Qirmizi korpu XII esr Azerbaycan memarlari terefinden salinmisdir Korpun uzunlugu 175 m ve 4 asirimlarda ibaretdir 26 1 8 0 16 1 8 2 Tagtavanlar 22x22x4 sm kerpiclerden yigilib Islek yolun eni 4 3 m cixislarda ise 12 4 m TarixiArran erazisinde ilkin qurulusunu saxlamis yegane coxasirimli korpu Qirmizi korpudur Eski karvan yolunda Xramcayin ustunden atilmis bu mohtesem abide el arasinda Siniq korpu adiyla da taninmis ve XII yuzilin abidesi kimi genis tedqiq edilmisdir Sahil bolumlerinin icerisinde iri karvansaralarin olmasi korpunun karvan marsrutunda boyuk ehemiyyet dasidigini ve onun hem de oz etrafinda muhum ticaret qovsaqlarindan birini teskil etdiyini gosterir Umumiyyetle korpu karvansara birliyi Azerbaycan ve qonsu Islam olkelerinin ugurlu tikinti geleneklerinden biri olmusdur Butun gostericilerine mekan qurulusu tikinti texnikasi bedii memarliq uslubu ve s gore Qirmizi korpu Azerbaycan memarliginin en qiymetli abidelerindendir Memarliq xususiyyetleriQirmizi korpu uzun olsa da uzunlugu 175 m e yaxin cemi dord asirimlidir asirimlarin olcusu ardicil olaraq 8 2 m 16 1 m 8 m 26 1 m Bele asirim azliginin bir sebebi korpunun sahil bolumlerinin icerisinde genis yerlesgelerin sol sahilde 166 kv m sag sailde 116 kv m qurulmasi o biri sebebi ise tag asirimlarindan ikisinin xeyli boyukluyudur Ikinci sebeb gorunur cay yataginin geoloji qurulusu ile baglidir Bele ki Azerbaycanin korputikme tecrubesinde asirimlarin dayagi ucun bir qayda olaraq cay yataginda olan mohkem qayaliqlar ozul kimi secilirdi Qirmizi korpunun boyuk asirimi 26 1 m Azerbaycan insaat texnikasi icerisinde en iri tag asirimlarindan biridir Bu da Qazaxdaki bu tarixi memarliq abidesini nadir muhendis qurgulari sirasina salmaga imkan vermisdir Basdan basa bismis kerpicle uzenmis ve buna gore de Qirmizi korpu adlandirilan abide iri ve saya bicimlerle islenmisdir Qazax korpusu seher memarligina xas ince uslubu olan miqyas iriliyi ve tutum monumentalligi ile secilir Qirmizi korpunun yuksek muhendis helli ozunu sivri tagbend asirimlarinin bismis kerpicden tagparasiz qurulmasinda icerisinde uc uzununa dehlizler sisteminin hesabina onun taglarustu kutlesinin yungullesdirilmesinde butovlukde su sethi uzerinde horgu islerinin texniki baximdan cox semereli teskilinde ve s gosterir Sahilde korpunun eno 12 4 m oldugu halda kecid hissesinde 4 3 m dir Medeniyyetde2008 ci ilde birinci gurcu azeri birge Qirmizi Korpu serler mecmuesi cixib O Suar Azerbaycan Medeniyyet Xadimleri Ittifaqi terefinden planlasdirilan Edebiyyat Korpuleri seriyasina daxildir IstinadlarChudesa Azerbajdzhana 2022 03 26 at the Wayback Machine Krasnyj most K M Mamed Zade Stroitelnoe Iskusstvo Azerabajdzhana S drevnejshih vremen do XIX veka str 47 izd ELM Baku 1983 C Qurbanov H Isgender Korpu senet abidesi Nurlan nes Baki 2006 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 178 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 177 Krasnyj most 2011 01 31 at the Wayback Machine iz serii Literaturnye mosty M NOVA 19 maya 2008Hemcinin baxAzerbaycan memarligi