Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Süleyman Azad oğlu Vəzirov (18 noyabr 1910, Şuşa, Yelizavetpol quberniyası – 7 fevral 1973, Bakı, Azərbaycan SSR) — Azərbaycan SSR-in 1-ci neft sənayesi naziri, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1944), Azərbaycan SSR Xalq Təsərrüfatı Şurasının sədri.
| Süleyman Vəzirov | |
|---|---|
 | |
| 23 oktyabr 1965 – 24 noyabr 1970 | |
| 30 avqust 1958 – 16 dekabr 1959 | |
  | |
| 16 dekabr 1959 – 23 oktyabr 1965 | |
| Əvvəlki | Sabit Orucov |
| 30 iyun 1954 – 30 avqust 1958 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | Ənvər Əlixanov |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şuşa, Şuşa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (62 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Dəfn yeri | |
| Partiya |  Sov.İKP |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | Azad bəy Vəzirov |
| Anası | Zəhra xanım Mahmudbəyova |
| Uşağı | |
| | |
| Təltifləri |   |
Həyatı
Süleyman Vəzirov 1910-cu ildə Şuşada ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. Onun atası Azadbəy Vəzirov Peterburqda hərbi təhsil almış və xüsusi tapşırıqlar üzrə polkovnik, anası Zəhra xanım isə dövrünün məşhur həkimi Kərimbəy Mehmandorovun qızı idi. Süleyman Vəzirov 1918-ci ildən Şuşa real məktəbində oxuyur, sonra Bakı sənaye-iqtisad texnikumuna daxil olur. Texnikumda oxumaqla bərabər o, həm də kinomexanik köməkçisi işləyir. Texnikumu bitirdikdən sonra İliç buxtasında – mədəndə "zamerşik" vəzifəsində çalışmağa başlayır.
Neft mədənində çalışmaq və "Azneft" Birliyinin baş mühəndisi olan qohumu Fətulla Rüstəbəyovla olan söhbətlər onun sonrakı sənət seçimini təyin etdi. 1928-ci ildə Süleyman Vəzirov Azərbaycan Politexnik institutunun dağ-mədən fakültəsinə daxil olur və oranı 1932-ci ildə müvəffəqiyyətlə başa vurur. YÜKSƏK İXTİSASLI MÜHƏNDİS Süleyman Vəzirov yüksək ixtisaslı bir mühəndis kimi Pirallahı, Lok-batan, Qaraçuxur kimi neft-qaz yataqlarının işlənilməsində çalışmaqla yetişmişdir. Bir neçə il ərzində o, ixtisasının bütün pillələrini keçərək mühəndis, böyük mühəndis, trestin baş mühəndisi vəzifələrində çalışaraq kamil mütəxəssisə çevrildi.
S.Vəzirov 1935–1937-ci illərdə "Molotovneft" trestində indiki- Əmirov adına Neftqazçıxarma idarəsi mədən müdirinin müavini, 1937–1940-cı illərdə "Kaqanoviçneft" trestinin – indiki Suraxanı Neftqazçıxarma idarəsi baş mühəndisi vəzifələrində çalışmışdır.
Özünə və tabeliyində olanlara qarşı tələbkarlıq, əməksevərlik, insanlarla iş görmək qabiliyyəti onun 1940-cı ildə o vaxt bütün geoloji kəşfiyyat işlərini, qazma, neftçıxarma və emal, habelə iri tikinti təşkilatlarını özündə birləşdirən Azneftkombinata baş mühəndis vəzifəsinə irəli çəkilməsinə səbəb olmuşdur.
Otuz yaşlı S.Vəzirovun tutduğu vəzifənin məsuliyyətini başa düşmək üçün, "Azneftkombinatın" yerinə yetirdiyi işləri bilmək lazımdır: Burada geologiya, quyuların qazılması, neft hasilatı, emal, neft maşınqayırması, neft iqtisadiyyatı yəni indi bir neçə nazirliyin həyata keçirdiyi işlər həyata keçirilirdi. "Azneftkombinat" nəinki Azərbaycanın neft-qaz sənayesində aparıcı rolunu oynayırdı, eləcə də Sovet İttifaqında neft sənayesində həyata keçirilən işlərin 75% bu struktur ilə əlaqədar idi. O illərdə neftçilər çox çətin bir şəraitdə işləyirdilər. İstehsalatdakı istənilən səhv, mütəxəssisin həyatı bahasına başa gələ bilərdi. Amma S.Vəzirov özünü layiqincə göstərə bildi: 1941-ci ildə Azərbaycan maksimum – yəni 23,5 mln.t neft hasil etdi və kombinatın baş mühəndisi kimi S.A.Vəzirov Lenin ordeni ilə təltif olundu.
Çətin 1942-ci ildə S.A.Vəzirov "Azneftekombinat"a rəhbər təyin edildi. Suleyman Vəzirov "Azneftkombinatın" ilk azərbaycanlı rəhbəri idi. Bu isə çox şey demək idi. Müharibənin ağır illərində dahi neftçi və təşkilatçı olmaq lazım idi ki, qarşıya çıxan və eləcə də çıxa biləcək çətinliklərin öhdəsindən gələ biləsən. Bu çətin dövrdə cəbhənin və arxanın yanacağa və sürtgü yağlarına olan ehtiyacının ödənilməsi, arxa cəbhədə zavod və fabriklərin istehsal profilinin dəyişdirildiyi səbəbindən vəziyyətdən çıxmaq üçün yeni sahələrin yaradılması, lazım gəldikdə isə kadrların qorunması kimi müxtəlif məsələlərin həll edilməsi lazım gəlirdi. CƏBHƏYƏ NEFT LAZIMDIR Müharibənin alovları içində yanan ölkədə Bakı neftinin cəbhəyə çatdırılması lazım idi. Yanacaq və neft məhsullarının daşındığı yollar düşmənin əlində idi. Neft və neft məhsullarının daşınması üçün yalnız bir yol qalırdı, o da Bakıdan Xəzər dənizi ilə Krasnovodska – indiki Türkmənbaşıya. Lakin Krasnavodskda neftin saxlanılması üçün çənlər yox idi. Süleyman Vəzirov Bakıda mövcud neft cənlərini, dənizdə tankerlərin yedəklərində Krasnovodska aparılması təklifi ilə bu məsələni çox sadə bir yolla həll etdi.
"Azneftekombinat"ın rəisi gecə və gündüz səfərlərdə idi: onu gah neft mədənlərində, gah maşınqayırma zavodlarında, gah da Türkmənistanın Krasnovodsk limanı ilə əsas nəqliyyat dəhlizi olan limanda tapmaq olardı. Amma bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Azərbaycan neftçiləri 1941–1945-ci illərdə 75 mln. ton neft, 22 mln. ton benzin və digər neft məhsulları istehsal edərək, plan tapşırığını xeyli üstələmişdilər.
Bu rəqəmlər indi sadə deyilir. Lakin bu göstəricilərin mütəxəssislərin çatışmadığı, lazımı avadanlığın olmadığı, üstəlik də Stalin – Bağırov rejiminin hökm sürdüyü bir vaxtda əldə edildiyini bildikdə onların mənası dəyişir. Bunun öhdəsində yalnız böyük bilik və təşkilatçılıq bacarığı olan, lazım gəldikdə sərt, lazım gəldikdə isə mülayim olaraq insanların rəğbətini qazanan, mürəkkəb və ekstremal şəraitdə düzgün qərar vermək qabiliyyəti olan şəxs gələ bilərdi ki, bu keyfiyyətlərin hamısı Süleyman Vəzirovda toplanmışdır. Bütün bu keyfiyyətlərin olması onun, dəfələrlə Bağırovdan "Vəzirov, sən ömrünü qazamatda başa vuracaqsan" ifadəsini eşitməsinə mane olmurdu. Çətin müharibə şəraitində neft sənayesinin inkişafı sahəsində göstərdiyi xüsusi xidmətlərinə görə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 24 yanvar 1944 tarixli sərəncamı ilə S.A.Vəzirov Sosialist Əməyi qəhrəmanı, Lenin ordeni və Qızıl "Oraq-Çəkic" medalı ilə təltif olunmuşdu. MİRCƏFƏR BAĞIROVUN HƏDƏSİ S.A.Vəzirov 1945-ci ildə "Azneft" birliyinin rəisi vəzifəsində çalışmışdı. Sülh dövrünün başlanması bir sıra yeni zəngin neft yataqlarının işlənilməsinə imkan yaratdı ki, bunlardan biri də Vəzirovun aktiv əməyi ilə işlənilməyə daxil edilən Buzovna-Maştağa yatağı idi. Lakin Bağırov – Vəzirov münasibətləri mürəkkəbləşməyə başlamışdır. Bağırov heç bir səbəb göstərmədən onu vəzifədən azad edir və sonda "mən öz düşmənlərimə Bakını tərk etməyə 48 saat verirəm, kiməki sənin kimi simpatiyam var, ona 24 saat verirəm" məcazi ifadəsini işlətmişdi. Onu Bakıdan Moskvaya yola salmağa demək olar ki, bütün neftçilər gəlmişdi. 1946-cı ildə Süleyman Vəzirov SSRİ Nazirlər Sovetinin təsdiqi ilə "Ölkənin cənub və qərb rayonlarında neft hasilatı üzrə Baş İdarənin" rəisi vəzifəsinə təyin edilir.
Bu təyinatdan sonra SSRİ-nin neft yataqlarının yarısı – Qroznı, Kuban, Ukrayna – onun fəaliyyət sferasına daxil oldu. SSRİ-nin neft sənayesinin məhz bu hissəsi müharibə zamanı tam dağıdılmışdı. S.A. Vəzirovun başçılığı və bilavasitə iştirakı ilə çox qısa müddətdə mədənlər bir-birinin ardınca bərpa edilərək yataqların işlənilməsi davam etdirilməyə başladı.
XX əsrin 40-cı illərində geoloqlar Türkmənistanda Qumdağ yatağını kəşf etmişdilər. Neft sahəsinə nəzarət edən Beriya Nikolay Konstantinoviç Baybakova yeni yatağın işlənilməyə daxil edilməsini tapşırmışdı və çox ciddi nəzarətdə saxlayırdı.
Nikolay Konstantinoviç Baybakov təşkilatçılıq bacarığına və neft sənayesindəki təcrübəsinə bələd olduğu Süleyman Vəzirova Qumdağ yatağının mənimsənilməsini tapşırır. 1949-cu ilin mart ayında şəxsən Stalinin imzaladığı əmrə əsasən Süleyman Vəzirov "Turkmənneft" Birliyinin müdiri təyin edilir.
Qumdağ sahəsi qum barxanları arasında yerləşmişdir və yatağın işlənilməsi üçün burada nə infrastruktura, nə də yol var idi. Vəzirov birinci növbədə Qumdağa Nebitdağdan yolun çəkilməsindən başlayaraq, su, elektrik təchizatını təmin etməklə işçilər üçün yaşayış məntəqəsinin tikintisini həyata keçirdi. İnanmaq çətindir, lakin 1949-cu ilin sonuna Qumdağ sahəsində qazma işlərinə başlandı. Onu da qeyd edim ki, burada qazma işləri müharibə vaxtı köçürülmüş "Əzizbəyovneft" qazma kontorunun işçiləri tərəfindən aparılırdı. "XALQ DÜŞMƏNLƏRİ"NİN XİLASI Onun insani keyfiyyətləri işin ağırlığından, yaşayış şəraitindən və eləcədə idarəetmə sistemindən asılı olmayaraq həmişə özünü ən yüksək şəkildə göstərirdi. Vəzirov Türkmənistana təyin olduğu ilk günlərdə eşidir ki, Nebitdağ lagerində azərbaycanlı keçmiş neftçi-siyasi dustaqlar saxlanılır. O, ixtisaslı kadrların çatışmamazlığını səbəb gətirərək onların azad olunmasına başlayır. Nəhayət onların ailələri ilə birlikdə Nebitdağda yaşamasına icazə alır. O vaxtlar "xalq düşməni" damğası vurulan adamların müdafiəsinə qalxmağın nə qədər təhlükəli olmasını bilən adamlar Vəzirovun bu hərəkətinə qiymət verə bilərlər.
Söz yox ki, qazılan birinci quyunu hamı intizarla gözləyirdi, xüsusilə də Nikolay Konstatinoviç Baybakov. Növbəti zənglərdən birində Türkmənistanda quyunun böyük hasilatla fontan vurduğu xəbəri gəldi.
Nefbitdağ şəhəri uzun müddət "Türkmənneft" birliyinin balansında olduğundan Süleyman Vəzirov bu şəhərin meri sayılırdı və onun yaradıcısı hesab edilməyə tam haqqı var.
Qumdağ yatağının kəşf edilməsinə və mənimsənilməsinə görə Süleyman Vəzirov SSRİ Dövlət mükafatına layiq görüldü. Bu dövr ərzində – onun işlədiyi dörd il yarımda "Türkmənneft" birliyinin neft hasilatı iki dəfə artdı. BİRİNCİ NAZİR 1953-cü ilin yayında Beriya-Bagirov epoxası sona yetdi. Respublika hökumətinin zəmanəti ilə SSRİ Nazirlər Soveti 1954-cü ildə Azərbaycan SSR Neft Sənayesi Nazirliyini yaratdı. Azərbaycan Sov.KP-nin birinci katibi İmam Daşdəmir oğlu Mustafayev onu yenidən respublikaya dəvət etdi və 1954-cü ildə Azərbaycanın birinci neft sənayesi naziri Süleyman Vəzirov oldu.
Vətənə geri qayıdan S.Vəzirov işinə Azərbaycanda kəşfiyyat işlərinin genişləndirilməsindən başladı. O, həm quruda, həm də dənizdə kəşfiyyat işlərinin həcmini artırdı. Çox qısa bir zamanda quruda Qaradağ, Kürovdağ, Mişovdağ, Zirə, Qalmaz və dənizdə Qum adası və Palçıq pilpiləsi yataqları kəşf edildi. İş yalnız yeni yataqların açılmasında və onların abadlaşdırılmasıda deyildi. Süleyman Vəzirov neft sənayesinin inkişafı üçün prinsip etibarı ilə yeni proqram təklif etdi.
Süleyman Vəzirov 1958-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədr müavini vəzifəsinə irəli çəkilmiş, 1959-cu ildə isə Azərbaycan SSR Xalq Təsərrüfatı Şurasının sədri təyin edilir. Bu vəzifədə o, bir çox problemlərlə, ən əsası isə kimya sənayesinin yaradılması problemi ilə qarşılaşdı.
Sumqayıt şəhərinin salınması, burada zavod və fabriklərin tikintisi, orada çalışan əhalinin yaşayış və məişət tələblərinin təmin edilməsi və bu kimi müxtəlif məsələlərin vaxtında və keyfiyyətlə yerinə yetirilməsi lazım gəlirdi.
Tutduğu vəzifə ilə əlaqədar Süleyman Vəzirov respublikada həyata keçirilən bütün işlərlə məşğul olmasına baxmayaraq, o heç bir zaman özünün neftçi olduğunu və neftçiləri unutmurdu. Neft sənayesi ilə bağlı işlərdə, problem məsələlərin həllində bilavasitə iştirak edirdi. NİYOLAY BAYBAKOVUN ETİRAFI Süleyman Vəzirov neft sənayesinin ayrı-ayrı sahələrini – geologiya, qazma, neft yataqlarının işlənilməsi və ya neft işinin digər sahələrini həmin sahələrin mütəxəssislərindən daha yaxşı bilirdi.
Nikolay Baybakovun sözləri ilə desək, keçmiş Sovet İttifaqında Vəzirov bir nömrəli neftçi idi. SSRİ-nin neft sənayesində onu tanımayan yox idi. O, SSRİ-nin neft sənayesi naziri olanda həmişə təkrar edərdi ki, bura Süleyman Vəzirovun yeridir.
Süleyman müəllim barəsində sözümü mən jurnalist Nadejda İsmayılovanın bu görkəmli neftçiyə və unudulmaz insana həsr olunmuş "Suleyman Vezirov. Portiret na fone veka" ("Süleyman Vəzirov. Əsrin fonunda portiret") kitabında demişəm və indi də bir daha vurğulamaq istəyirəm ki, istər Azərbaycanda, istərsə Türkmənistanda və Moskvada işləyərkən o, özünün fenomenal qabiliyyətinə və çox səmərəli fəaliyyətinə görə həmişə birincilər sırasında olmuş, başçılıq etdiyi kollektivin mənafeyini qorumuş, işçilərə atalıq və müəllimlik etmişdir. Süleyman Vəzirovun əziz xatirəsi onu tanıyanların ürəyində həmişə əziz olaraq qalacaq, keçdiyi şərəfli əmək yolu isə gələcək nəsillərə örnək olacaqdır.
Neft və qaz kəmərlərinin sualtı hissəsinin çəkilişində istifadə olunan borudüzən gəmilərdən biri "Süleyman Vəzirov"-un adını daşıyır
İstinadlar
- "Везиров Сулейман Азадович". 2021-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-08-20.
- Указ Президиума Верховного Совета СССР "О присвоении звания Героя Социалистического Труда работникам нефтяной промышленности" от 24 января 1944 года 2022-01-13 at the Wayback Machine // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1944. — 3 февраля (№ 6 (266)). — С. 1
- "Süleyman Vəzirov" borudüzən gəmisi Bahar-Hövsan-Suraxanı qaz kəmərinin sualtı hissəsinin çəkilişinə başlayıb 18.09.2008.[ölü keçid]
Mənbə
- Xoşbəxt Yusifzadə – ARDNŞ-nin birinci vitse-prezidenti, akademik
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Vezirov Suleyman Azad oglu Vezirov 18 noyabr 1910 Susa Yelizavetpol quberniyasi 7 fevral 1973 Baki Azerbaycan SSR Azerbaycan SSR in 1 ci neft senayesi naziri Sosialist Emeyi Qehremani 1944 Azerbaycan SSR Xalq Teserrufati Surasinin sedri Suleyman VezirovAzerbaycan SSR Nazirler Soveti sedrinin muavini23 oktyabr 1965 24 noyabr 197030 avqust 1958 16 dekabr 1959Azerbaycan SSR iqtisadi inzibati rayonu Xalq Teserrufati Surasinin sedri Azerbaycan SSR naziri16 dekabr 1959 23 oktyabr 1965EvvelkiSabit OrucovAzerbaycan SSR neft senayesi naziri30 iyun 1954 30 avqust 1958Evvelkivezife tesis edilibSonrakiEnver ElixanovSexsi melumatlarDogum tarixi 18 noyabr 1910Dogum yeri Susa Susa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 7 fevral 1973 62 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri Fexri XiyabanPartiya Sov IKPTehsili Azerbaycan Texniki UniversitetiFealiyyeti siyasetciAtasi Azad bey VezirovAnasi Zehra xanim MahmudbeyovaUsagi Samil VezirovTeltifleri 1944 1940HeyatiSuleyman Vezirov 1910 cu ilde Susada ziyali ailesinde dunyaya gelib Onun atasi Azadbey Vezirov Peterburqda herbi tehsil almis ve xususi tapsiriqlar uzre polkovnik anasi Zehra xanim ise dovrunun meshur hekimi Kerimbey Mehmandorovun qizi idi Suleyman Vezirov 1918 ci ilden Susa real mektebinde oxuyur sonra Baki senaye iqtisad texnikumuna daxil olur Texnikumda oxumaqla beraber o hem de kinomexanik komekcisi isleyir Texnikumu bitirdikden sonra Ilic buxtasinda medende zamersik vezifesinde calismaga baslayir Neft medeninde calismaq ve Azneft Birliyinin bas muhendisi olan qohumu Fetulla Rustebeyovla olan sohbetler onun sonraki senet secimini teyin etdi 1928 ci ilde Suleyman Vezirov Azerbaycan Politexnik institutunun dag meden fakultesine daxil olur ve orani 1932 ci ilde muveffeqiyyetle basa vurur YUKSEK IXTISASLI MUHENDIS Suleyman Vezirov yuksek ixtisasli bir muhendis kimi Pirallahi Lok batan Qaracuxur kimi neft qaz yataqlarinin islenilmesinde calismaqla yetismisdir Bir nece il erzinde o ixtisasinin butun pillelerini kecerek muhendis boyuk muhendis trestin bas muhendisi vezifelerinde calisaraq kamil mutexessise cevrildi S Vezirov 1935 1937 ci illerde Molotovneft trestinde indiki Emirov adina Neftqazcixarma idaresi meden mudirinin muavini 1937 1940 ci illerde Kaqanovicneft trestinin indiki Suraxani Neftqazcixarma idaresi bas muhendisi vezifelerinde calismisdir Ozune ve tabeliyinde olanlara qarsi telebkarliq emekseverlik insanlarla is gormek qabiliyyeti onun 1940 ci ilde o vaxt butun geoloji kesfiyyat islerini qazma neftcixarma ve emal habele iri tikinti teskilatlarini ozunde birlesdiren Azneftkombinata bas muhendis vezifesine ireli cekilmesine sebeb olmusdur Otuz yasli S Vezirovun tutdugu vezifenin mesuliyyetini basa dusmek ucun Azneftkombinatin yerine yetirdiyi isleri bilmek lazimdir Burada geologiya quyularin qazilmasi neft hasilati emal neft masinqayirmasi neft iqtisadiyyati yeni indi bir nece nazirliyin heyata kecirdiyi isler heyata kecirilirdi Azneftkombinat neinki Azerbaycanin neft qaz senayesinde aparici rolunu oynayirdi elece de Sovet Ittifaqinda neft senayesinde heyata kecirilen islerin 75 bu struktur ile elaqedar idi O illerde neftciler cox cetin bir seraitde isleyirdiler Istehsalatdaki istenilen sehv mutexessisin heyati bahasina basa gele bilerdi Amma S Vezirov ozunu layiqince gostere bildi 1941 ci ilde Azerbaycan maksimum yeni 23 5 mln t neft hasil etdi ve kombinatin bas muhendisi kimi S A Vezirov Lenin ordeni ile teltif olundu Cetin 1942 ci ilde S A Vezirov Azneftekombinat a rehber teyin edildi Suleyman Vezirov Azneftkombinatin ilk azerbaycanli rehberi idi Bu ise cox sey demek idi Muharibenin agir illerinde dahi neftci ve teskilatci olmaq lazim idi ki qarsiya cixan ve elece de cixa bilecek cetinliklerin ohdesinden gele bilesen Bu cetin dovrde cebhenin ve arxanin yanacaga ve surtgu yaglarina olan ehtiyacinin odenilmesi arxa cebhede zavod ve fabriklerin istehsal profilinin deyisdirildiyi sebebinden veziyyetden cixmaq ucun yeni sahelerin yaradilmasi lazim geldikde ise kadrlarin qorunmasi kimi muxtelif meselelerin hell edilmesi lazim gelirdi CEBHEYE NEFT LAZIMDIR Muharibenin alovlari icinde yanan olkede Baki neftinin cebheye catdirilmasi lazim idi Yanacaq ve neft mehsullarinin dasindigi yollar dusmenin elinde idi Neft ve neft mehsullarinin dasinmasi ucun yalniz bir yol qalirdi o da Bakidan Xezer denizi ile Krasnovodska indiki Turkmenbasiya Lakin Krasnavodskda neftin saxlanilmasi ucun cenler yox idi Suleyman Vezirov Bakida movcud neft cenlerini denizde tankerlerin yedeklerinde Krasnovodska aparilmasi teklifi ile bu meseleni cox sade bir yolla hell etdi Azneftekombinat in reisi gece ve gunduz seferlerde idi onu gah neft medenlerinde gah masinqayirma zavodlarinda gah da Turkmenistanin Krasnovodsk limani ile esas neqliyyat dehlizi olan limanda tapmaq olardi Amma butun bu cetinliklere baxmayaraq Azerbaycan neftcileri 1941 1945 ci illerde 75 mln ton neft 22 mln ton benzin ve diger neft mehsullari istehsal ederek plan tapsirigini xeyli ustelemisdiler Bu reqemler indi sade deyilir Lakin bu gostericilerin mutexessislerin catismadigi lazimi avadanligin olmadigi ustelik de Stalin Bagirov rejiminin hokm surduyu bir vaxtda elde edildiyini bildikde onlarin menasi deyisir Bunun ohdesinde yalniz boyuk bilik ve teskilatciliq bacarigi olan lazim geldikde sert lazim geldikde ise mulayim olaraq insanlarin regbetini qazanan murekkeb ve ekstremal seraitde duzgun qerar vermek qabiliyyeti olan sexs gele bilerdi ki bu keyfiyyetlerin hamisi Suleyman Vezirovda toplanmisdir Butun bu keyfiyyetlerin olmasi onun defelerle Bagirovdan Vezirov sen omrunu qazamatda basa vuracaqsan ifadesini esitmesine mane olmurdu Cetin muharibe seraitinde neft senayesinin inkisafi sahesinde gosterdiyi xususi xidmetlerine gore SSRI Ali Soveti Reyaset Heyetinin 24 yanvar 1944 tarixli serencami ile S A Vezirov Sosialist Emeyi qehremani Lenin ordeni ve Qizil Oraq Cekic medali ile teltif olunmusdu MIRCEFER BAGIROVUN HEDESI S A Vezirov 1945 ci ilde Azneft birliyinin reisi vezifesinde calismisdi Sulh dovrunun baslanmasi bir sira yeni zengin neft yataqlarinin islenilmesine imkan yaratdi ki bunlardan biri de Vezirovun aktiv emeyi ile islenilmeye daxil edilen Buzovna Mastaga yatagi idi Lakin Bagirov Vezirov munasibetleri murekkeblesmeye baslamisdir Bagirov hec bir sebeb gostermeden onu vezifeden azad edir ve sonda men oz dusmenlerime Bakini terk etmeye 48 saat verirem kimeki senin kimi simpatiyam var ona 24 saat verirem mecazi ifadesini isletmisdi Onu Bakidan Moskvaya yola salmaga demek olar ki butun neftciler gelmisdi 1946 ci ilde Suleyman Vezirov SSRI Nazirler Sovetinin tesdiqi ile Olkenin cenub ve qerb rayonlarinda neft hasilati uzre Bas Idarenin reisi vezifesine teyin edilir Bu teyinatdan sonra SSRI nin neft yataqlarinin yarisi Qrozni Kuban Ukrayna onun fealiyyet sferasina daxil oldu SSRI nin neft senayesinin mehz bu hissesi muharibe zamani tam dagidilmisdi S A Vezirovun basciligi ve bilavasite istiraki ile cox qisa muddetde medenler bir birinin ardinca berpa edilerek yataqlarin islenilmesi davam etdirilmeye basladi XX esrin 40 ci illerinde geoloqlar Turkmenistanda Qumdag yatagini kesf etmisdiler Neft sahesine nezaret eden Beriya Nikolay Konstantinovic Baybakova yeni yatagin islenilmeye daxil edilmesini tapsirmisdi ve cox ciddi nezaretde saxlayirdi Nikolay Konstantinovic Baybakov teskilatciliq bacarigina ve neft senayesindeki tecrubesine beled oldugu Suleyman Vezirova Qumdag yataginin menimsenilmesini tapsirir 1949 cu ilin mart ayinda sexsen Stalinin imzaladigi emre esasen Suleyman Vezirov Turkmenneft Birliyinin mudiri teyin edilir Qumdag sahesi qum barxanlari arasinda yerlesmisdir ve yatagin islenilmesi ucun burada ne infrastruktura ne de yol var idi Vezirov birinci novbede Qumdaga Nebitdagdan yolun cekilmesinden baslayaraq su elektrik techizatini temin etmekle isciler ucun yasayis menteqesinin tikintisini heyata kecirdi Inanmaq cetindir lakin 1949 cu ilin sonuna Qumdag sahesinde qazma islerine baslandi Onu da qeyd edim ki burada qazma isleri muharibe vaxti kocurulmus Ezizbeyovneft qazma kontorunun iscileri terefinden aparilirdi XALQ DUSMENLERI NIN XILASI Onun insani keyfiyyetleri isin agirligindan yasayis seraitinden ve elecede idareetme sisteminden asili olmayaraq hemise ozunu en yuksek sekilde gosterirdi Vezirov Turkmenistana teyin oldugu ilk gunlerde esidir ki Nebitdag lagerinde azerbaycanli kecmis neftci siyasi dustaqlar saxlanilir O ixtisasli kadrlarin catismamazligini sebeb getirerek onlarin azad olunmasina baslayir Nehayet onlarin aileleri ile birlikde Nebitdagda yasamasina icaze alir O vaxtlar xalq dusmeni damgasi vurulan adamlarin mudafiesine qalxmagin ne qeder tehlukeli olmasini bilen adamlar Vezirovun bu hereketine qiymet vere bilerler Soz yox ki qazilan birinci quyunu hami intizarla gozleyirdi xususile de Nikolay Konstatinovic Baybakov Novbeti zenglerden birinde Turkmenistanda quyunun boyuk hasilatla fontan vurdugu xeberi geldi Nefbitdag seheri uzun muddet Turkmenneft birliyinin balansinda oldugundan Suleyman Vezirov bu seherin meri sayilirdi ve onun yaradicisi hesab edilmeye tam haqqi var Qumdag yataginin kesf edilmesine ve menimsenilmesine gore Suleyman Vezirov SSRI Dovlet mukafatina layiq goruldu Bu dovr erzinde onun islediyi dord il yarimda Turkmenneft birliyinin neft hasilati iki defe artdi BIRINCI NAZIR 1953 cu ilin yayinda Beriya Bagirov epoxasi sona yetdi Respublika hokumetinin zemaneti ile SSRI Nazirler Soveti 1954 cu ilde Azerbaycan SSR Neft Senayesi Nazirliyini yaratdi Azerbaycan Sov KP nin birinci katibi Imam Dasdemir oglu Mustafayev onu yeniden respublikaya devet etdi ve 1954 cu ilde Azerbaycanin birinci neft senayesi naziri Suleyman Vezirov oldu Vetene geri qayidan S Vezirov isine Azerbaycanda kesfiyyat islerinin genislendirilmesinden basladi O hem quruda hem de denizde kesfiyyat islerinin hecmini artirdi Cox qisa bir zamanda quruda Qaradag Kurovdag Misovdag Zire Qalmaz ve denizde Qum adasi ve Palciq pilpilesi yataqlari kesf edildi Is yalniz yeni yataqlarin acilmasinda ve onlarin abadlasdirilmasida deyildi Suleyman Vezirov neft senayesinin inkisafi ucun prinsip etibari ile yeni proqram teklif etdi Suleyman Vezirov 1958 ci ilde Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin sedr muavini vezifesine ireli cekilmis 1959 cu ilde ise Azerbaycan SSR Xalq Teserrufati Surasinin sedri teyin edilir Bu vezifede o bir cox problemlerle en esasi ise kimya senayesinin yaradilmasi problemi ile qarsilasdi Sumqayit seherinin salinmasi burada zavod ve fabriklerin tikintisi orada calisan ehalinin yasayis ve meiset teleblerinin temin edilmesi ve bu kimi muxtelif meselelerin vaxtinda ve keyfiyyetle yerine yetirilmesi lazim gelirdi Tutdugu vezife ile elaqedar Suleyman Vezirov respublikada heyata kecirilen butun islerle mesgul olmasina baxmayaraq o hec bir zaman ozunun neftci oldugunu ve neftcileri unutmurdu Neft senayesi ile bagli islerde problem meselelerin hellinde bilavasite istirak edirdi NIYOLAY BAYBAKOVUN ETIRAFI Suleyman Vezirov neft senayesinin ayri ayri sahelerini geologiya qazma neft yataqlarinin islenilmesi ve ya neft isinin diger sahelerini hemin sahelerin mutexessislerinden daha yaxsi bilirdi Nikolay Baybakovun sozleri ile desek kecmis Sovet Ittifaqinda Vezirov bir nomreli neftci idi SSRI nin neft senayesinde onu tanimayan yox idi O SSRI nin neft senayesi naziri olanda hemise tekrar ederdi ki bura Suleyman Vezirovun yeridir Suleyman muellim baresinde sozumu men jurnalist Nadejda Ismayilovanin bu gorkemli neftciye ve unudulmaz insana hesr olunmus Suleyman Vezirov Portiret na fone veka Suleyman Vezirov Esrin fonunda portiret kitabinda demisem ve indi de bir daha vurgulamaq isteyirem ki ister Azerbaycanda isterse Turkmenistanda ve Moskvada isleyerken o ozunun fenomenal qabiliyyetine ve cox semereli fealiyyetine gore hemise birinciler sirasinda olmus basciliq etdiyi kollektivin menafeyini qorumus iscilere ataliq ve muellimlik etmisdir Suleyman Vezirovun eziz xatiresi onu taniyanlarin ureyinde hemise eziz olaraq qalacaq kecdiyi serefli emek yolu ise gelecek nesillere ornek olacaqdir Neft ve qaz kemerlerinin sualti hissesinin cekilisinde istifade olunan boruduzen gemilerden biri Suleyman Vezirov un adini dasiyirIstinadlar Vezirov Sulejman Azadovich 2021 07 09 tarixinde Istifade tarixi 2013 08 20 Ukaz Prezidiuma Verhovnogo Soveta SSSR O prisvoenii zvaniya Geroya Socialisticheskogo Truda rabotnikam neftyanoj promyshlennosti ot 24 yanvarya 1944 goda 2022 01 13 at the Wayback Machine Vedomosti Verhovnogo Soveta Soyuza Sovetskih Socialisticheskih Respublik gazeta 1944 3 fevralya 6 266 S 1 Suleyman Vezirov boruduzen gemisi Bahar Hovsan Suraxani qaz kemerinin sualti hissesinin cekilisine baslayib 18 09 2008 olu kecid MenbeXosbext Yusifzade ARDNS nin birinci vitse prezidenti akademik