Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
I Baybars (19 iyul 1223, Krım – 1 iyul 1277, Dəməşq, Məmlük dövləti) — Məmlük sultanı.
| Rüknəddin Baybars | |
|---|---|
| Əl-Malik Əz-Zahir | |
 | |
| 24 oktyabr 1260 – 1 iyul 1277 | |
| Əvvəlki | Seyfəddin Qutuz |
| Sonrakı | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 19 iyul 1223 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 iyul 1277 (53 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | zəhərlənmə |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | rəhbər[d] |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Bəhrilər |
| Dini | islam, sünni islam |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Onun həyatı Azərbaycanda möhtəşəm Eldənizlər dövlətini quraraq İraqı və İranın böyük hissəsini öz hakimiyyəti altında irləşdirən böyük türk sultanı Atabəy Şəmsəddin Eldənizin ömür yolunu xatırladır. Şəmsəddin Eldəniz də bir vaxtlar türk dünyasının ana yurdu olan və Qara dənizdən Çin səddinə kimi uzanan Dəşti Qıpçaq çöllərində anadan oldu. Sonra əsir alınaraq İraqa aparıldı və adi qulamdan dövlət rəhbəri vəzifəsinə kimi şərəfli bir yol keçdi. Baybars da onun kimi tale yaşadı və Eldənizdən daha irəli gedərək ortaq türk tarixində şərəfli bir iz buraxdı.
Onun haqqında çox yazıblar, yəqin ki, hələ uzun illər də yazacaqlar. Alparslan və Səlahəddin Əyyubidən sonra onun adı islam aləmində ən cəsarətli komandan və dövlət xadimi kimi çəkilir. O, həmin dövrdə çoxlarının bacarmadığı, hətta yuxusunda belə görə bilmədiyi bir vəzifənin öhdəsindən qəhrəmanlıqla gələrək, məğlubedilməz sayılan monqol ordusuna güclü zərbə vurdu və onlara məğlubiyyətin ilk acısını daddırdı. Halbuki onadək monqollara ağır zərbələr vura biləcək bir sərkərdənin olmasına heç kim inanmırdı. Amma o, bu böyük qələbəni qazana və adını dünyanın məşhur sərkərdələri sırasına yazdıra bildi.
Söhbət türk- islam dünyasının fəxri sayılan, Dəşti Qıpçaqda anadan olan, lakin taleyin hökmü ilə qul kimi Misirdə satılan, buna baxmayaraq qeyri-adi sərkərdəlik istedadı sayəsində Misiri idarə edən ən bacarıqlı Məmluk dövlət xadimi zirvəsinə ucalan Baybarsdan gedir. O tarixdə özündən sonra şanlı bir iz qoyaraq qəhrəman kimi bu gün də yaddaşlarda yaşamaqda davam edir.
Onun həyatı Azərbaycanda möhtəşəm Eldənizlər dövlətini quraraq İraqı və İranın böyük hissəsini öz hakimiyyəti altında birləşdirən böyük türk sultanı Atabəy Şəmsəddin Eldənizin ömür yolunu xatırladır. Şəmsəddin Eldəniz də bir vaxtlar türk dünyasının ana yurdu olan və Qara dənizdən Çin səddinə kimi uzanan Dəşti Qıpçaq çöllərində anadan oldu. Sonra əsir alınaraq İraqa aparıldı və adi qulamdan dövlət rəhbəri vəzifəsinə kimi şərəfli bir yol keçdi. Baybars da onun kimi tale yaşadı və Eldənizdən daha irəli gedərək ortaq türk tarixində şərəfli bir iz buraxdı.
Köləlikdən ordu komandanlığınadək keçən yol
Məmlüklərin 4-cü sultanı olan Baybarsın əsl adı Seyfəddindir. Onun, təxminən, 1223-cü ildə Dəşti Qıpçaqda anadan olduğu ehtimal edilir. Uşaqlığı bütün köçəri qıpçaq (indiki qazaxların əcdadları) türklərində olduğu kimi at belində keçmişdir. Hələ uşaq yaşlarında belə at çapmaqda, qılınc oynatmaqda, ox atmaqda onun qarşısına çıxan yox idi. Amma uşaqlığı olduqca ağır dövrə təsadüf etmişdi.
Günlərin birində çöldə o vaxt 14 yaşı ancaq olan Seyfəddinin üzərinə bars (leopard) hücum etdi. Seyfədinin əlində qılıncı və oxu yox idi. Ancaq o, cəsarətlə müdafiə olunmağa başladı və ağır yaralanmasına baxmayraq barsı boğaraq öldürdü. Onun bu cəsarətinə heyran qalan qıpçaqlar Seyfəddini Baybars (barsların bəyi) adı ilə çağırmağa başladılar və o, bu adla da tarixə düşdü.
Həmin dövrdə monqollar Dəşti Qıpçağı işğal edərək əllərinə keçəni əsir götürür və onları kölə kimi bazarlarda satırdılar. Baybars da monqolların kölə siyasətinin qurbanı oldu. Günlərin birində Dəşti Qıpçaqda at oynadan monqollar Baybarsı ələ keçirərək, onu Bizansdan olan tacirlərə satdılar. Bizans tacirləri isə Baybarsı o vaxt Şərqin ən böyük qul bazarlarından biri sayılan Qahirəyə apardılar. O, çox sağlam və qüvvətli gənc olduğundan Qahirədə Əyyubilərin yüksək səviyyəli dövlət məmurlarından birinin diqqətini cəlb etdi və onu satın aldılar. Amma bu qul o qədər zəkalı, ağıllı və cəsur idi ki, dərhal ağalarının diqqətini çəkdi. Onun qabiliyyəti və cəsurluğu tezliklə dillərdə dastan oldu və onu saraya apardılar. Baybars sarayda Əyyubi hökmdarı Məlik Salih tərəfindən köləlikdən azad edildi. Bundan sonra Baybarsı hökmdar sarayındakı mühafizə alayının rəisi vəzifəsinə təyin etdilər. Burada öz vəzifəsinin öhdəsindən bacarıqla gələrək bir neçə dəfə sultanı ona qarşı həyata keçirilən sui-qəsddən xilas etdi. Bu onun sarayda şöhrətini daha da artırdı. Həmin dövrdə Misir yeni təhlükə qarşısında idi. Xaçlıların öhdəsindən isə Baybars kimi bir qəhrəman gələ bilərdi. Bunu nəzərə alan sultan Baybarsı xaçlılara qarşı savaşan ordulardan birinə komandan təyin etdi. Baybars bu vəzifənin öhdəsindən ləyaqətlə gəldi və döyüşlərdə özünü yenilməz bir qəhrəman, eyni zamanda ağıllı və istedadlı komandan kimi göstərdi. Məhz Misir üzərinə yürüşə çıxan xaçlı ordularına komandanlıq edən Fransa kralı Luisin məğlub edilməsində və əsir alınmasında Baybars şəxsən xüsusi şücaət göstərdi. Bu, onun şöhrətini daha da artırdı. Artıq Misir və ətraf dövlətlərdə hamı Baybarsın qəhrəmanlığından, xaçlı ordularının darmadağım edilməsində göstərdiyi igidlikdən danışır, hətta onu məşhur Əyyubi hökmdarı Səlahəddin Əyyubi ilə müqayisə edirdilər.
Qaçış və qayıdış
Bu arada Misirdə hakimiyyət dəyişikliyi baş verdi və taxta digər bir qıpçaq türkü olan sultan Aybək çıxdı. Aybək də monqollar tərəfindən əsir alınaraq Misirin qul bazarında satılmışdı. O da cəsurluğu sayəsində sarayda böyük hörmət qazanmış və indi də taxta çıxaraq ölkəni idarə etməyə başlamışdı. Amma Aybək hakimiyyəti ələ alandan sonra ətrafındakı soydaşlarından özünə təhlükə gələ biləcəyindən ehtiyat edərək onların daha çox nüfuza mailik olanlarını bir-bir aradan götürməyə başladı. Bunu görən Baybars Aybəkin növbəti qurbanının özü ola biləcəyini anlayaraq ətrafındakı bir qrup soydaşı ilə ölkədən qaçdı. Lakin bir müddət sonra Misir taxtında Aybəki digər bir qıpçaq türkü olan Kutuz əvəz etdi. Kutuzla Baybars arasında xüsusi bir dostluq vardı. Kutuz Baybarsın qəhrəmanlığına bələd idi və onu dərhal saraya dəvət etdi. Baybars saraya gələr-gəlməz Kutuz ona orduya komandanlıq etməyi tapşırdı. O, bu böyük sərkərdənin istedadından istifadə edərək onu özünə düşmən hesab etdiyi ölkələrin üzərinə göndərdi. Tezliklə Baybarsın komandanlığı altında Məmlük əsgərləri qonşu ölkələri ələ keçirərək Suriyaya daxil oldular. Həmin dövrdə Suriya monqollar tərəfindən işğal edilmişdi. Monqol ordusu isə məğlubedilməz bir ordu kimi ad çıxarmışdı və onlarla döyüşə girmək olduqca riskli idi. Çünki bu döyüşün Misir üçün ağır nəticələri ola bilərdi. Buna baxmayaraq Kutuz qəhrəmanlığına yaxşı bələd olduğu Baybarsın monqollar üzərində qələbə çalacağına inanırdı. Ona görə də tərəddüd etmədən onu monqollar üzərinə göndərdi. Monqollarla məmlüklər arasında həlledici döyüş Suriyada deyil, Fələstində baş verdi…
Əyn Cəllud döyüşü
Baybarsın başçılq etdiyi ordudakı əsgərlərin böyük hissəsini qıpçaq və Anadolu türkləri təşkil edirdi. Monqol qoşunlarına Kerboğa Noyon başçılıq edirdi. Bunu Kutuz düşünülmüş şəkildə etmişdi. Belə ki, vaxtı ilə monqollarla qonşuluqda yaşayan və sonralar tədricən Anadoluya köç edən türklər öz qonşularının nəyə qadir olduqlarına bələd idilər və üstəlik onlar Orta Asiyada monqollara məğlub olmalarının qisasını məhz Ayn Calutda almaq niyyətində idlər. Bu arada orduya ruh yüksəkliyi vermək üçüm Kutuz özü də ordu qərargahına gəldi. O, buradan döyüşə rəhbərlik etməyi qərara almış, Baybarsı isə döyüş meydanına göndərmişdi. 1260-cı il sentyabrın 3-də monqollar Baybarsın komandanlıq etdiyi məmlük əsgərləri Fələstindəki Ayn Calut adlı yerdə üz-üzə gəldilər. Monqollar əvvəlki kimi yenə də qalib gələcəklərinə ilə, bütün Fələstini və Misiri ələ keçirəcəklərinə əmin idilər. Ayn Calutda (hazırda bu ərazi Qərbi Şeria adlanır) döyüş olduqca qızğın keçdi. Bu döyüşdə Kutuz və Baybarsın başçılıq etdiyi Məmlük qoşunları Monqol qoşunlarını darmadağın etdi. Bununla da Monqol qoşunlarının şərqə axınının qarşısı alındı. Bu döyüşdə monqol qoşunları ilk dəfə darmadağın edildi.
İstinadlar
- Ərəbcə Vikipediya. 2003.
- Runciman, Steven, A History of The Crusades, Vol. III, The Kingdom of Acre and the Later Crusades, Cambridge University Press, 1995, p.312", 1891 in "Al caffè", by Errico Malatesta, 1922
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- İngilizce Vikipedia "Baibars" maddesi (ing.) (Erişme:1.7.2010) .
- Clot, André
- (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları .
- (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250–1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin (fr.)
- Türk Ansiklopedisi, Baybars maddesi.
- Türk Ansiklopedisi, Memluklar maddesi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanila bilmesi ucun elave menbelere ehtiyac var Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek onu tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz I Baybars 19 iyul 1223 Krim 1 iyul 1277 Demesq Memluk dovleti Memluk sultani Rukneddin BaybarsEl Malik Ez ZahirMemluk sultani24 oktyabr 1260 1 iyul 1277EvvelkiSeyfeddin QutuzSonrakiSexsi melumatlarDogum tarixi 19 iyul 1223 1223 07 19 Dogum yeri KrimVefat tarixi 1 iyul 1277 53 yasinda Vefat yeri Demesq Memluk dovleti MisirVefat sebebi zeherlenmeDefn yeri Zehiriyye KitabxanasiFealiyyeti rehber d Usaqlari SulemisAilesi BehrilerDini islam sunni islamHerbi xidmetDoyusler Eyn Calut doyusu Elbistan doyusu Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMemluk piyada doyuscusu Onun heyati Azerbaycanda mohtesem Eldenizler dovletini quraraq Iraqi ve Iranin boyuk hissesini oz hakimiyyeti altinda irlesdiren boyuk turk sultani Atabey Semseddin Eldenizin omur yolunu xatirladir Semseddin Eldeniz de bir vaxtlar turk dunyasinin ana yurdu olan ve Qara denizden Cin seddine kimi uzanan Desti Qipcaq collerinde anadan oldu Sonra esir alinaraq Iraqa aparildi ve adi qulamdan dovlet rehberi vezifesine kimi serefli bir yol kecdi Baybars da onun kimi tale yasadi ve Eldenizden daha ireli gederek ortaq turk tarixinde serefli bir iz buraxdi Onun haqqinda cox yaziblar yeqin ki hele uzun iller de yazacaqlar Alparslan ve Selaheddin Eyyubiden sonra onun adi islam aleminde en cesaretli komandan ve dovlet xadimi kimi cekilir O hemin dovrde coxlarinin bacarmadigi hetta yuxusunda bele gore bilmediyi bir vezifenin ohdesinden qehremanliqla gelerek meglubedilmez sayilan monqol ordusuna guclu zerbe vurdu ve onlara meglubiyyetin ilk acisini daddirdi Halbuki onadek monqollara agir zerbeler vura bilecek bir serkerdenin olmasina hec kim inanmirdi Amma o bu boyuk qelebeni qazana ve adini dunyanin meshur serkerdeleri sirasina yazdira bildi Sohbet turk islam dunyasinin fexri sayilan Desti Qipcaqda anadan olan lakin taleyin hokmu ile qul kimi Misirde satilan buna baxmayaraq qeyri adi serkerdelik istedadi sayesinde Misiri idare eden en bacariqli Memluk dovlet xadimi zirvesine ucalan Baybarsdan gedir O tarixde ozunden sonra sanli bir iz qoyaraq qehreman kimi bu gun de yaddaslarda yasamaqda davam edir Onun heyati Azerbaycanda mohtesem Eldenizler dovletini quraraq Iraqi ve Iranin boyuk hissesini oz hakimiyyeti altinda birlesdiren boyuk turk sultani Atabey Semseddin Eldenizin omur yolunu xatirladir Semseddin Eldeniz de bir vaxtlar turk dunyasinin ana yurdu olan ve Qara denizden Cin seddine kimi uzanan Desti Qipcaq collerinde anadan oldu Sonra esir alinaraq Iraqa aparildi ve adi qulamdan dovlet rehberi vezifesine kimi serefli bir yol kecdi Baybars da onun kimi tale yasadi ve Eldenizden daha ireli gederek ortaq turk tarixinde serefli bir iz buraxdi Kolelikden ordu komandanliginadek kecen yolMemluklerin 4 cu sultani olan Baybarsin esl adi Seyfeddindir Onun texminen 1223 cu ilde Desti Qipcaqda anadan oldugu ehtimal edilir Usaqligi butun koceri qipcaq indiki qazaxlarin ecdadlari turklerinde oldugu kimi at belinde kecmisdir Hele usaq yaslarinda bele at capmaqda qilinc oynatmaqda ox atmaqda onun qarsisina cixan yox idi Amma usaqligi olduqca agir dovre tesaduf etmisdi Gunlerin birinde colde o vaxt 14 yasi ancaq olan Seyfeddinin uzerine bars leopard hucum etdi Seyfedinin elinde qilinci ve oxu yox idi Ancaq o cesaretle mudafie olunmaga basladi ve agir yaralanmasina baxmayraq barsi bogaraq oldurdu Onun bu cesaretine heyran qalan qipcaqlar Seyfeddini Baybars barslarin beyi adi ile cagirmaga basladilar ve o bu adla da tarixe dusdu Hemin dovrde monqollar Desti Qipcagi isgal ederek ellerine keceni esir goturur ve onlari kole kimi bazarlarda satirdilar Baybars da monqollarin kole siyasetinin qurbani oldu Gunlerin birinde Desti Qipcaqda at oynadan monqollar Baybarsi ele kecirerek onu Bizansdan olan tacirlere satdilar Bizans tacirleri ise Baybarsi o vaxt Serqin en boyuk qul bazarlarindan biri sayilan Qahireye apardilar O cox saglam ve quvvetli genc oldugundan Qahirede Eyyubilerin yuksek seviyyeli dovlet memurlarindan birinin diqqetini celb etdi ve onu satin aldilar Amma bu qul o qeder zekali agilli ve cesur idi ki derhal agalarinin diqqetini cekdi Onun qabiliyyeti ve cesurlugu tezlikle dillerde dastan oldu ve onu saraya apardilar Baybars sarayda Eyyubi hokmdari Melik Salih terefinden kolelikden azad edildi Bundan sonra Baybarsi hokmdar sarayindaki muhafize alayinin reisi vezifesine teyin etdiler Burada oz vezifesinin ohdesinden bacariqla gelerek bir nece defe sultani ona qarsi heyata kecirilen sui qesdden xilas etdi Bu onun sarayda sohretini daha da artirdi Hemin dovrde Misir yeni tehluke qarsisinda idi Xaclilarin ohdesinden ise Baybars kimi bir qehreman gele bilerdi Bunu nezere alan sultan Baybarsi xaclilara qarsi savasan ordulardan birine komandan teyin etdi Baybars bu vezifenin ohdesinden leyaqetle geldi ve doyuslerde ozunu yenilmez bir qehreman eyni zamanda agilli ve istedadli komandan kimi gosterdi Mehz Misir uzerine yuruse cixan xacli ordularina komandanliq eden Fransa krali Luisin meglub edilmesinde ve esir alinmasinda Baybars sexsen xususi sucaet gosterdi Bu onun sohretini daha da artirdi Artiq Misir ve etraf dovletlerde hami Baybarsin qehremanligindan xacli ordularinin darmadagim edilmesinde gosterdiyi igidlikden danisir hetta onu meshur Eyyubi hokmdari Selaheddin Eyyubi ile muqayise edirdiler Qacis ve qayidisBu arada Misirde hakimiyyet deyisikliyi bas verdi ve taxta diger bir qipcaq turku olan sultan Aybek cixdi Aybek de monqollar terefinden esir alinaraq Misirin qul bazarinda satilmisdi O da cesurlugu sayesinde sarayda boyuk hormet qazanmis ve indi de taxta cixaraq olkeni idare etmeye baslamisdi Amma Aybek hakimiyyeti ele alandan sonra etrafindaki soydaslarindan ozune tehluke gele bileceyinden ehtiyat ederek onlarin daha cox nufuza mailik olanlarini bir bir aradan goturmeye basladi Bunu goren Baybars Aybekin novbeti qurbaninin ozu ola bileceyini anlayaraq etrafindaki bir qrup soydasi ile olkeden qacdi Lakin bir muddet sonra Misir taxtinda Aybeki diger bir qipcaq turku olan Kutuz evez etdi Kutuzla Baybars arasinda xususi bir dostluq vardi Kutuz Baybarsin qehremanligina beled idi ve onu derhal saraya devet etdi Baybars saraya geler gelmez Kutuz ona orduya komandanliq etmeyi tapsirdi O bu boyuk serkerdenin istedadindan istifade ederek onu ozune dusmen hesab etdiyi olkelerin uzerine gonderdi Tezlikle Baybarsin komandanligi altinda Memluk esgerleri qonsu olkeleri ele kecirerek Suriyaya daxil oldular Hemin dovrde Suriya monqollar terefinden isgal edilmisdi Monqol ordusu ise meglubedilmez bir ordu kimi ad cixarmisdi ve onlarla doyuse girmek olduqca riskli idi Cunki bu doyusun Misir ucun agir neticeleri ola bilerdi Buna baxmayaraq Kutuz qehremanligina yaxsi beled oldugu Baybarsin monqollar uzerinde qelebe calacagina inanirdi Ona gore de tereddud etmeden onu monqollar uzerine gonderdi Monqollarla memlukler arasinda helledici doyus Suriyada deyil Felestinde bas verdi Eyn Cellud doyusuEsas meqale Eyn Cellud doyusu Baybarsin bascilq etdiyi ordudaki esgerlerin boyuk hissesini qipcaq ve Anadolu turkleri teskil edirdi Monqol qosunlarina Kerboga Noyon basciliq edirdi Bunu Kutuz dusunulmus sekilde etmisdi Bele ki vaxti ile monqollarla qonsuluqda yasayan ve sonralar tedricen Anadoluya koc eden turkler oz qonsularinin neye qadir olduqlarina beled idiler ve ustelik onlar Orta Asiyada monqollara meglub olmalarinin qisasini mehz Ayn Calutda almaq niyyetinde idler Bu arada orduya ruh yuksekliyi vermek ucum Kutuz ozu de ordu qerargahina geldi O buradan doyuse rehberlik etmeyi qerara almis Baybarsi ise doyus meydanina gondermisdi 1260 ci il sentyabrin 3 de monqollar Baybarsin komandanliq etdiyi memluk esgerleri Felestindeki Ayn Calut adli yerde uz uze geldiler Monqollar evvelki kimi yene de qalib geleceklerine ile butun Felestini ve Misiri ele kecireceklerine emin idiler Ayn Calutda hazirda bu erazi Qerbi Seria adlanir doyus olduqca qizgin kecdi Bu doyusde Kutuz ve Baybarsin basciliq etdiyi Memluk qosunlari Monqol qosunlarini darmadagin etdi Bununla da Monqol qosunlarinin serqe axininin qarsisi alindi Bu doyusde monqol qosunlari ilk defe darmadagin edildi IstinadlarErebce Vikipediya 2003 Runciman Steven A History of The Crusades Vol III The Kingdom of Acre and the Later Crusades Cambridge University Press 1995 p 312 1891 in Al caffe by Errico Malatesta 1922Hemcinin baxXarici kecidlerIngilizce Vikipedia Baibars maddesi ing Erisme 1 7 2010 Clot Andre cev Turhan Ilgaz 2005 Kolelerin Imparatorlugu Memluklerin Misir i Istanbul Epsilon Yayinlari ISBN 975 331 772 7 2009 L Egypte des Mamelouks 1250 1517 L empire des esclaves Paris Perrin ISBN 978 2 262 03045 2 fr Turk Ansiklopedisi Baybars maddesi Turk Ansiklopedisi Memluklar maddesi