Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rəqəmsal kriminalistika — tez-tez mobil cihazlar və kompüter cinayətləri haqqında rəqəmsal cihazlarda tapılan materialın bərpasını, təhqiqatını, araşdırılmasını və təhlilini əhatə edən kriminalistika sahəsi. "Rəqəmsal kriminalistika" termini əvvəlcə kompüter kriminalistikası üçün sinonim kimi istifadə edilmişdir, lakin rəqəmsal məlumatları saxlaya bilən bütün cihazların tədqiqini əhatə etmək üçün genişlənmişdir. Kökləri 1970-ci illərin sonu və 1980-ci illərin əvvəllərindəki şəxsi kompüter inqilabında olan intizam 1990-cı illərdə təsadüfi olaraq inkişaf etdi və milli siyasətlər yalnız XXI əsrin əvvəllərində ortaya çıxdı.
Rəqəmsal kriminalistikanın müxtəlif tətbiqləri var. Ən çox yayılmış olan, cinayət və ya mülki məhkəmələr qarşısında bir fərziyyəni dəstəkləmək və ya təkzib etməkdir. Cinayət işləri qanunvericiliklə müəyyən edilmiş və polis tərəfindən icra edilən və dövlət tərəfindən mühakimə olunan, məsələn, adam öldürmə, oğurluq və şəxsə qarşı hücum kimi qanunların pozulması iddiasını əhatə edir. Mülki işlər, digər tərəfdən, fiziki şəxslərin hüquqlarının və əmlakının qorunması ilə məşğul olur (çox vaxt ailə mübahisələri ilə bağlıdır), lakin elektron kəşf kimi adlandırılan rəqəmsal kriminalistika formasının cəlb oluna biləcəyi kommersiya qurumları arasında müqavilə mübahisələrinə də aid edilə bilər.
Kriminalistika həmçinin özəl sektorda, məsələn, daxili korporativ araşdırmalar və ya müdaxilə araşdırmaları (icazəsiz şəbəkə müdaxiləsinin təbiəti və miqyası ilə bağlı xüsusi araşdırma) kimi fəaliyyət göstərə bilər.
İstintaqın texniki aspekti cəlb olunan rəqəmsal cihazların növü ilə bağlı bir neçə alt sahəyə bölünür: , , kriminalistika məlumatlarının təhlili və . Tipik kriminalistika prosesi toplanmış sübutların hesabatının hazırlanmasından sonra rəqəmsal medianın ələ keçirilməsini, kriminalistik görüntülənməsini (alınmasını) və təhlilini əhatə edir.
Cinayətin birbaşa sübutlarını müəyyən etməklə yanaşı, rəqəmsal kriminalistika sübutları konkret şübhəli şəxslərə aid etmək, və ya ifadələri təsdiqləmək, niyyəti müəyyən etmək, mənbələri müəyyən etmək (məsələn, müəllif hüquqları ilə bağlı işlərdə) və ya sənədlərin həqiqiliyini yoxlamaq üçün istifadə edilə bilər. Təhqiqatlar, çox vaxt mürəkkəb zaman xətləri və ya fərziyyələri əhatə edən kriminalistika analizinin digər sahələrindən (burada adi məqsəd bir sıra daha sadə suallara cavab verməkdən ibarətdir) əhatə dairəsinə görə daha genişdir.
Tarixi
1970-ci illərdən əvvəl kompüterlərlə bağlı cinayətlər mövcud qanunlardan istifadə etməklə həll edilirdi. İlk kompüter cinayətləri 1978-ci ildə kompüter sistemindəki məlumatların icazəsiz dəyişdirilməsi və ya silinməsinə qarşı qanunvericiliyi özündə əks etdirən Florida Kompüter Cinayətləri Qanununda tanındı. Sonrakı bir neçə il ərzində kompüter cinayətlərinin sayı artdı və müəllif hüququ, məxfilik/təqib (məsələn, kiberzorakılıq, kibertəqib və onlayn yırtıcılar) və uşaq pornoqrafiyası məsələləri ilə məşğul olmaq üçün qanunlar qəbul edildi. Yalnız 1980-ci illərə qədər federal qanunlar kompüter cinayətlərini özündə birləşdirməyə başladı. Kanada 1983-cü ildə qanun qəbul edən ilk ölkə oldu. Bunun ardınca 1986-cı ildə ABŞ Federal Kompüter Fırıldaqçılığı və Sui-istifadə Aktı, 1989-cu ildə Avstraliyanın Cinayətlər Qanununa düzəlişlər və 1990-cı ildə Britaniya Kompüterdən Sui-istifadə Aktı qəbul edildi.
İstinadlar
- M Reith; C Carr; G Gunsch. "An examination of digital forensic models". International Journal of Digital Evidence. 2002. CiteSeerX 10.1.1.13.9683.
- Carrier, B. "Defining digital forensic examination and analysis tools". International Journal of Digital Evidence. 1. 2001: 2003. CiteSeerX 10.1.1.14.8953.
- "The Different Branches of Digital Forensics". BlueVoyant. 2022-03-08. 2023-10-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-10.
- Various. Eoghan Casey (redaktor). Handbook of Digital Forensics and Investigation. Academic Press. 2009. səh. 567. ISBN .
- Carrier, Brian D. "Basic Digital Forensic Investigation Concepts". 7 June 2006. 26 February 2010 tarixində arxivləşdirilib.
- "The Florida Computer Crimes Act, Probably the First U. S. Legislation against Computer Crimes, Becomes Law". History of Information. 1978. 2010-06-12 tarixində arxivləşdirilib.
- Casey, Eoghan. Digital Evidence and Computer Crime, Second Edition. Elsevier. 2004. ISBN . 2023-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-10.
- Aaron Phillip; David Cowen; Chris Davis. Hacking Exposed: Computer Forensics. McGraw Hill Professional. 2009. səh. 544. ISBN . 22 June 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 August 2010.
- M, M. E. "A Brief History of Computer Crime: A" (PDF). . 21 August 2010 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 30 August 2010.
Əlavə ədəbiyyat
- Årnes, André. Digital Forensics. Wiley et al. 2018. ISBN .
- Carrier, Brian D. "Risks of live digital forensic analysis". Communications of the ACM. 49 (2). February 2006: 56–61. doi:10.1145/1113034.1113069. ISSN 0001-0782.
- Crowley, Paul. CD and DVD Forensics. Rockland, MA: Syngress. ISBN .
- Kanellis, Panagiotis. Digital crime and forensic science in cyberspace. IGI Publishing. 1 January 2006. səh. 357. ISBN .
- Jones, Andrew. Building a Digital Forensic Laboratory. Butterworth-Heinemann. 2008. səh. 312. ISBN .
- Marshell, Angus M. Digital forensics: digital evidence in criminal investigation. Wiley-Blackwell. 2008. səh. 148. ISBN .
- Sammons, John. The basics of digital forensics: the primer for getting started in digital forensics. Syngress. 2012. ISBN .
Əlaqəli jurnallar
- Journal of Digital Forensics, Security and Law
- International Journal of Digital Crime and Forensics
- Journal of Digital Investigation
- International Journal of Digital Evidence
- International Journal of Forensic Computer Science
- Journal of Digital Forensic Practice
- Small Scale Digital Device Forensic Journal
Xarici keçidlər
- Scientific Working Group on Digital Evidence
- Digital Forensics Case Studies
- Digital Forensic Workstation
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Reqemsal kriminalistika tez tez mobil cihazlar ve komputer cinayetleri haqqinda reqemsal cihazlarda tapilan materialin berpasini tehqiqatini arasdirilmasini ve tehlilini ehate eden kriminalistika sahesi Reqemsal kriminalistika termini evvelce komputer kriminalistikasi ucun sinonim kimi istifade edilmisdir lakin reqemsal melumatlari saxlaya bilen butun cihazlarin tedqiqini ehate etmek ucun genislenmisdir Kokleri 1970 ci illerin sonu ve 1980 ci illerin evvellerindeki sexsi komputer inqilabinda olan intizam 1990 ci illerde tesadufi olaraq inkisaf etdi ve milli siyasetler yalniz XXI esrin evvellerinde ortaya cixdi Cib telefonunun yaddasinin berpa edilmesi Reqemsal kriminalistikanin muxtelif tetbiqleri var En cox yayilmis olan cinayet ve ya mulki mehkemeler qarsisinda bir ferziyyeni desteklemek ve ya tekzib etmekdir Cinayet isleri qanunvericilikle mueyyen edilmis ve polis terefinden icra edilen ve dovlet terefinden muhakime olunan meselen adam oldurme ogurluq ve sexse qarsi hucum kimi qanunlarin pozulmasi iddiasini ehate edir Mulki isler diger terefden fiziki sexslerin huquqlarinin ve emlakinin qorunmasi ile mesgul olur cox vaxt aile mubahiseleri ile baglidir lakin elektron kesf kimi adlandirilan reqemsal kriminalistika formasinin celb oluna bileceyi kommersiya qurumlari arasinda muqavile mubahiselerine de aid edile biler Kriminalistika hemcinin ozel sektorda meselen daxili korporativ arasdirmalar ve ya mudaxile arasdirmalari icazesiz sebeke mudaxilesinin tebieti ve miqyasi ile bagli xususi arasdirma kimi fealiyyet gostere biler Istintaqin texniki aspekti celb olunan reqemsal cihazlarin novu ile bagli bir nece alt saheye bolunur kriminalistika melumatlarinin tehlili ve Tipik kriminalistika prosesi toplanmis subutlarin hesabatinin hazirlanmasindan sonra reqemsal medianin ele kecirilmesini kriminalistik goruntulenmesini alinmasini ve tehlilini ehate edir Cinayetin birbasa subutlarini mueyyen etmekle yanasi reqemsal kriminalistika subutlari konkret subheli sexslere aid etmek ve ya ifadeleri tesdiqlemek niyyeti mueyyen etmek menbeleri mueyyen etmek meselen muellif huquqlari ile bagli islerde ve ya senedlerin heqiqiliyini yoxlamaq ucun istifade edile biler Tehqiqatlar cox vaxt murekkeb zaman xetleri ve ya ferziyyeleri ehate eden kriminalistika analizinin diger sahelerinden burada adi meqsed bir sira daha sade suallara cavab vermekden ibaretdir ehate dairesine gore daha genisdir Tarixi1970 ci illerden evvel komputerlerle bagli cinayetler movcud qanunlardan istifade etmekle hell edilirdi Ilk komputer cinayetleri 1978 ci ilde komputer sistemindeki melumatlarin icazesiz deyisdirilmesi ve ya silinmesine qarsi qanunvericiliyi ozunde eks etdiren Florida Komputer Cinayetleri Qanununda tanindi Sonraki bir nece il erzinde komputer cinayetlerinin sayi artdi ve muellif huququ mexfilik teqib meselen kiberzorakiliq kiberteqib ve onlayn yirticilar ve usaq pornoqrafiyasi meseleleri ile mesgul olmaq ucun qanunlar qebul edildi Yalniz 1980 ci illere qeder federal qanunlar komputer cinayetlerini ozunde birlesdirmeye basladi Kanada 1983 cu ilde qanun qebul eden ilk olke oldu Bunun ardinca 1986 ci ilde ABS Federal Komputer Firildaqciligi ve Sui istifade Akti 1989 cu ilde Avstraliyanin Cinayetler Qanununa duzelisler ve 1990 ci ilde Britaniya Komputerden Sui istifade Akti qebul edildi IstinadlarM Reith C Carr G Gunsch An examination of digital forensic models International Journal of Digital Evidence 2002 CiteSeerX 10 1 1 13 9683 Carrier B Defining digital forensic examination and analysis tools International Journal of Digital Evidence 1 2001 2003 CiteSeerX 10 1 1 14 8953 The Different Branches of Digital Forensics BlueVoyant 2022 03 08 2023 10 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 01 10 Various Eoghan Casey redaktor Handbook of Digital Forensics and Investigation Academic Press 2009 seh 567 ISBN 978 0 12 374267 4 Carrier Brian D Basic Digital Forensic Investigation Concepts 7 June 2006 26 February 2010 tarixinde arxivlesdirilib The Florida Computer Crimes Act Probably the First U S Legislation against Computer Crimes Becomes Law History of Information 1978 2010 06 12 tarixinde arxivlesdirilib Casey Eoghan Digital Evidence and Computer Crime Second Edition Elsevier 2004 ISBN 978 0 12 163104 8 2023 07 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 01 10 Aaron Phillip David Cowen Chris Davis Hacking Exposed Computer Forensics McGraw Hill Professional 2009 seh 544 ISBN 978 0 07 162677 4 22 June 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 August 2010 M M E A Brief History of Computer Crime A PDF 21 August 2010 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 30 August 2010 Elave edebiyyatArnes Andre Digital Forensics Wiley et al 2018 ISBN 978 1 119 26238 1 Carrier Brian D Risks of live digital forensic analysis Communications of the ACM 49 2 February 2006 56 61 doi 10 1145 1113034 1113069 ISSN 0001 0782 Crowley Paul CD and DVD Forensics Rockland MA Syngress ISBN 978 1597491280 Kanellis Panagiotis Digital crime and forensic science in cyberspace IGI Publishing 1 January 2006 seh 357 ISBN 978 1 59140 873 4 Jones Andrew Building a Digital Forensic Laboratory Butterworth Heinemann 2008 seh 312 ISBN 978 1 85617 510 4 Marshell Angus M Digital forensics digital evidence in criminal investigation Wiley Blackwell 2008 seh 148 ISBN 978 0 470 51775 8 Sammons John The basics of digital forensics the primer for getting started in digital forensics Syngress 2012 ISBN 978 1597496612 Elaqeli jurnallar Journal of Digital Forensics Security and Law International Journal of Digital Crime and Forensics Journal of Digital Investigation International Journal of Digital Evidence International Journal of Forensic Computer Science Journal of Digital Forensic Practice Small Scale Digital Device Forensic JournalXarici kecidlerVikianbarda elaqeli media fayllar Scientific Working Group on Digital Evidence Digital Forensics Case Studies Digital Forensic Workstation