Qədim azərbaycanca və ya Qədim Azərbaycan türkcəsi — Azərbaycan dilinin başlanğıc dövrü.
Tarixi
Türkoloq və etnoqraf N. A. Baskakov Azərbaycan ədəbi dilinin inkişaf tarixini üç mərhələyə bölür, XIV–XVI əsrləri ədəbiyyatda fars dilinin istifadə edildiyi və ərəb və fars sözləri ilə zəngin olan qədim Azərbaycan dilinin inkişaf etdiyi dövr hesab edir.Məmməd Arif isə qədim Azərbaycan dilinin inkişafa başlaması dövrünü XIII–XVI əsrlər hesab edir.
Qədim Anadolu türkçəsi adlandırılan dildə yazılmış mətnləri qədim Azərbaycan dilində hesab etmək, həmçinin ilkin azərbaycanca mətnləri erkən Osmanlı ədəbiyyatının bir hissəsi saymaq mümkündür.
Çərkəzi alim Əbu İshaq Sələbinin peyğəmbərlərin tarixinə aid "Ərais əl-məcalis fi qisas əl-ənbiya" əsərini Anadolu türkcəsində yazsa da, əsər qədim Azərbaycan türkcəsinin bəzi xüsusiyyətlərini daşımışdır. Bunlardan biri "-am²" şəkilçisinin istifadə edilməsidir: bu mənaya məmur degüləm; istədügün adəm mənəm; seyir əfal və sıfətundan xoşnudam; bir zülm olmış pir adəməm.
Əlifba
Qorunmuş | Bitiş | Orta | Başlanğıc | Adı | transliterasiyası | İndiki azərbaycanca |
---|---|---|---|---|---|---|
ﺍ | ﺎ | — | əlif | a, â | a, e, ə | |
ﺀ | — | həmzə | ˀ | a, e, i, u, ü | ||
ﺏ | ﺐ | ﺒ | ﺑ | bə | b, p | b |
ﭖ | ﭗ | ﭙ | ﭘ | pə | p | p |
ﺕ | ﺖ | ﺘ | ﺗ | tə | t | t |
ﺙ | ﺚ | ﺜ | ﺛ | sə | s | s |
ﺝ | ﺞ | ﺠ | ﺟ | cim | c, ç | c |
ﭺ | ﭻ | ﭽ | ﭼ | çim | ç | ç |
ﺡ | ﺢ | ﺤ | ﺣ | ha | ḥ | h |
ﺥ | ﺦ | ﺨ | ﺧ | xə | ẖ, x | h |
ﺩ | ﺪ | — | dəl | d | d | |
ﺫ | ﺬ | — | zəl | z | z | |
ﺭ | ﺮ | — | rə | r | r | |
ﺯ | ﺰ | — | zə | z | z | |
ﮊ | ﮋ | — | jə | j | j | |
ﺱ | ﺲ | ﺴ | ﺳ | sin | s | s |
ﺵ | ﺶ | ﺸ | ﺷ | şin | ş | ş |
ﺹ | ﺺ | ﺼ | ﺻ | sad | ṣ | s |
ﺽ | ﺾ | ﻀ | ﺿ | dad | ż, ḍ | d, z |
ﻁ | ﻂ | ﻄ | ﻃ | ta | ṭ | t |
ﻅ | ﻆ | ﻈ | ﻇ | za | ẓ | z |
ﻉ | ﻊ | ﻌ | ﻋ | ayn | ʿ | ', h |
ﻍ | ﻎ | ﻐ | ﻏ | ğayn | ġ | g, ğ |
ﻑ | ﻒ | ﻔ | ﻓ | fə | f | f |
ﻕ | ﻖ | ﻘ | ﻗ | qaf | ḳ, q | k |
ﻙ | ﻚ | ﻜ | ﻛ | kəf | k, g, ñ | k, g, ğ, n |
ﮒ | ﮓ | ﮕ | ﮔ | gəf¹ | g | g, ğ |
ﯓ | ﯔ | ﯖ | ﯕ | nəf, sağır kəf (nq) | ñ | n |
ﻝ | ﻞ | ﻠ | ﻟ | ləm | l | l |
ﻡ | ﻢ | ﻤ | ﻣ | mim | m | m |
ﻥ | ﻦ | ﻨ | ﻧ | nun | n | n |
ﻭ | ﻮ | — | vav | v, w, o, ô, ö, u, û, ü | v, o, ö, u, ü, û | |
ﻩ | ﻪ | ﻬ | ﻫ | hə | h, e, a | h, e, a |
ﻻ | ﻼ | — | ləm+əlif | lâ | lə | |
ﻯ | ﻰ | ﻴ | ﻳ | yə | y, ı, i, î | y, ı, i, î |
Qalareya
- Azərbaycandilli klassik əsəbiyyatın ilk nümunəsi olan, İzzəddin Həsənoğlunun "Apardı könlümü" qəzəlinin 1391-ci ildə Seyfi Sarayı tərəfindən tərtib edilmiş "Kitabi-Gülüstan bil-Türki" adlı antologiyaya daxil olan nüsxəsi. "Or. 1553" kodlu əlyazma hazırda Leyden Universiteti Kitabxanasında saxlanılır.[6]
- Qazi Bürhanəddinin divanı
- Şeyx Əlvan Şirazinin tərcüməsi
İstinadlar
- Баскаков Н. А. Тюркские языки. — М.: Издательство восточной литературы, 1960. — С. 140.
- The Modern Encyclopedia of East Slavic, Baltic, and Eurasian Literatures (англ.) / Edited by Harry Weber. — Gulf Breeze: Academic International Press, 1978. — Vol. II. — P. 13. — 246 p.
- G. Doerfer. "AZERBAIJAN viii. Azeri Turkish". Iranica. December 15, 1988. 2019-10-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-07-20.
- Lars Johanson, Éva Ágnes Csató Johanson, "The Turkic Languages", p. 248
- Bayraktar, N. (2014). On Çerkezī’s Translation of Tha‘labī’s Qiṣaṣ al-Anbiyā’. Iran and the Caucasus, 18(3), 275–288. https://doi-org.wikipedialibrary.idm.oclc.org/10.1163/1573384X-20140304
- Flemming, 2018. səh. 73, "The Turkish poem bearing the taḫalluṣ Ḥasan oġlï, which according to general consensus belongs to Şayḫ ʿIzzed-dīn Asfarāʾinī, has been preserved in an appendix to Sayf-i Sarāyī’s Turkish translation of Saʿdī’s Gulistān, which was completed in Egypt in 1391 and has survived in a single manuscript written in that country"
Ədəbiyyat
- Flemming, Barbara. Essays on Turkish Literature and History. Brill. 2018. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qedim azeri dili ile sehv salmayin Qedim azerbaycanca ve ya Qedim Azerbaycan turkcesi Azerbaycan dilinin baslangic dovru TarixiTurkoloq ve etnoqraf N A Baskakov Azerbaycan edebi dilinin inkisaf tarixini uc merheleye bolur XIV XVI esrleri edebiyyatda fars dilinin istifade edildiyi ve ereb ve fars sozleri ile zengin olan qedim Azerbaycan dilinin inkisaf etdiyi dovr hesab edir Memmed Arif ise qedim Azerbaycan dilinin inkisafa baslamasi dovrunu XIII XVI esrler hesab edir Qedim Anadolu turkcesi adlandirilan dilde yazilmis metnleri qedim Azerbaycan dilinde hesab etmek hemcinin ilkin azerbaycanca metnleri erken Osmanli edebiyyatinin bir hissesi saymaq mumkundur Cerkezi alim Ebu Ishaq Selebinin peygemberlerin tarixine aid Erais el mecalis fi qisas el enbiya eserini Anadolu turkcesinde yazsa da eser qedim Azerbaycan turkcesinin bezi xususiyyetlerini dasimisdir Bunlardan biri am sekilcisinin istifade edilmesidir bu menaya memur degulem istedugun adem menem seyir efal ve sifetundan xosnudam bir zulm olmis pir ademem ElifbaEsas meqale Osmanli elifbasiQorunmus Bitis Orta Baslangic Adi transliterasiyasi Indiki azerbaycancaﺍ ﺎ elif a a a e eﺀ hemze ˀ a e i u uﺏ ﺐ ﺒ ﺑ be b p bﭖ ﭗ ﭙ ﭘ pe p pﺕ ﺖ ﺘ ﺗ te t tﺙ ﺚ ﺜ ﺛ se s sﺝ ﺞ ﺠ ﺟ cim c c cﭺ ﭻ ﭽ ﭼ cim c cﺡ ﺢ ﺤ ﺣ ha ḥ hﺥ ﺦ ﺨ ﺧ xe ẖ x hﺩ ﺪ del d dﺫ ﺬ zel z zﺭ ﺮ re r rﺯ ﺰ ze z zﮊ ﮋ je j jﺱ ﺲ ﺴ ﺳ sin s sﺵ ﺶ ﺸ ﺷ sin s sﺹ ﺺ ﺼ ﺻ sad ṣ sﺽ ﺾ ﻀ ﺿ dad z ḍ d zﻁ ﻂ ﻄ ﻃ ta ṭ tﻅ ﻆ ﻈ ﻇ za ẓ zﻉ ﻊ ﻌ ﻋ ayn ʿ hﻍ ﻎ ﻐ ﻏ gayn ġ g gﻑ ﻒ ﻔ ﻓ fe f fﻕ ﻖ ﻘ ﻗ qaf ḳ q kﻙ ﻚ ﻜ ﻛ kef k g n k g g nﮒ ﮓ ﮕ ﮔ gef g g gﯓ ﯔ ﯖ ﯕ nef sagir kef nq n nﻝ ﻞ ﻠ ﻟ lem l lﻡ ﻢ ﻤ ﻣ mim m mﻥ ﻦ ﻨ ﻧ nun n nﻭ ﻮ vav v w o o o u u u v o o u u uﻩ ﻪ ﻬ ﻫ he h e a h e aﻻ ﻼ lem elif la leﻯ ﻰ ﻴ ﻳ ye y i i i y i i iQalareyaAzerbaycandilli klassik esebiyyatin ilk numunesi olan Izzeddin Hesenoglunun Apardi konlumu qezelinin 1391 ci ilde Seyfi Sarayi terefinden tertib edilmis Kitabi Gulustan bil Turki adli antologiyaya daxil olan nusxesi Or 1553 kodlu elyazma hazirda Leyden Universiteti Kitabxanasinda saxlanilir 6 Qazi Burhaneddinin divani Seyx Elvan Sirazinin tercumesiIstinadlarBaskakov N A Tyurkskie yazyki M Izdatelstvo vostochnoj literatury 1960 S 140 The Modern Encyclopedia of East Slavic Baltic and Eurasian Literatures angl Edited by Harry Weber Gulf Breeze Academic International Press 1978 Vol II P 13 246 p G Doerfer AZERBAIJAN viii Azeri Turkish Iranica December 15 1988 2019 10 23 tarixinde Istifade tarixi 2017 07 20 Lars Johanson Eva Agnes Csato Johanson The Turkic Languages p 248 Bayraktar N 2014 On Cerkezi s Translation of Tha labi s Qiṣaṣ al Anbiya Iran and the Caucasus 18 3 275 288 https doi org wikipedialibrary idm oclc org 10 1163 1573384X 20140304 Flemming 2018 seh 73 The Turkish poem bearing the taḫalluṣ Ḥasan oġli which according to general consensus belongs to Sayḫ ʿIzzed din Asfaraʾini has been preserved in an appendix to Sayf i Sarayi s Turkish translation of Saʿdi s Gulistan which was completed in Egypt in 1391 and has survived in a single manuscript written in that country EdebiyyatFlemming Barbara Essays on Turkish Literature and History Brill 2018 ISBN 9789004355767