Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qızılyar (Oset. Хъызлар, qum.Гючюк-юрт,, Бекиш-юрт, Къызлар) kəndi Şimali Osetiyanın Respublikasının Mozdok bölgəsində yerləşir. Bələdiyyənin inzibati mərkəzi " Qızılyar qəsəbəsi"dir.
| Qızılyar | |
|---|---|
| HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1751 |
| Mərkəzin hündürlüyü | 123 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +7 86736 |
| Poçt indeksi | 363711 |
| | |
Coğrafiya
Kənd Mozdok rayonunun mərkəzi hissəsində, Terek çayının sağ (yüksəklikdə) sahilində yerləşir. Regional Mozdok şəhərindən 14 km cənub-qərbdə və Vladiqafqazdan 102 km şimalda yerləşir. P262 Stavropol-Kraynovka avtomobil yolu kənddən keçir.
Kənd yaşayış məntəqəsinin ərazisi, Qızılyar kəndinin tarixən formalaşmış torpaqları, ümumi torpaqlara bitişik ərazilər, qəsəbə əhalisinin ənənəvi təbiət istifadəsi əraziləri, rekreasiya torpaqları, mülkiyyət formasından və məqsədindən asılı olmayaraq qəsəbənin inkişafı üçün torpaqlar və digər torpaqlardır. Kənd qəsəbəsinin torpaqları şimalda Terek çayı və cənubda Nadtereçni kanalı ilə məhdudlaşır. Qəsəbələrin torpaqları ilə həmsərhəddir: qərbdə Razdolnaya, şimal-şərqdə Lukovskaya, şərqdə Kiyev, cənubda Predqornoye və Kiçik Malqobek. Ərazisi əsasən yüksəkdi. Kənddə orta hündürlük dəniz səviyyəsindən 123 metr yüksəkdir. Terek çayı vadisi boyunca, Terek silsiləsinin uçurumları var. Kənd Terek çayı vadisindən 15-20 metr yüksəklikdə Terek silsiləsinin yüksəkliyində yerləşir. Hidroqrafik şəbəkə əsasən Terek çayı ilə təmsil olunur. Malokabardinski kanalı kəndin şərq kənarında, kəndin bir az şimal-şərqində Kiyevski gölünə axır. İqlimi rütubətli və mülayimdir. Orta illik havanın temperaturu + 10,7 ° S-dir. Havanın temperaturu orta hesabla iyulda + 23.5 ° S, yanvarda −2.5 ° S arasında dəyişir. Orta illik yağıntının miqdarı təxminən 550 mm-dir. Ən çox yağış may-iyul ayları arasında olur. Yazın sonunda Xəzər ovalığının ərazisində tez-tez quru küləklə əsir.
Tarix
XV əsrdə, Qızıl Ordanın süqutu ilə Terek çayının orta sağ sahilində, onun parçası olan, VII əsrdə işğal edilmiş Boraqan-Madjara bölgəsindən Terekin sağ sahilinə köçən Tümen, Braqonlar, Ases və Polovtsiya türklərindən ibarət türklər yaşayan Tümen xanlığı meydana gəldi.
1594-cü ildə Tümen xanlığı mövcud olmağı dayandırdı. 15-ci əsrin ortalarında, Terek çayının qərbdən aşağıya doğru hissəsinə Pyatiqorsk Çərkəzləri (Kabardinlər) köç etməyə başladılar və nəticədə müasir Mozdok mahalını daxil edən Terek çayının şərqində Malokabardin Knyazlığını meydana gətirdi. XVIII əsrin sonlarında Rusiya hakimiyyəti qeyd etdi ki, Qumuklar həmin ərazilərdəki torpaqlardan istifadə edərək "burada mal-qaralarını saxlayır və əkin sahələrinə sahibdirlər".
Müasir kəndin rəsmi yaranma tarixi XVIII əsrin rus mənbələrinin ilk qeydində göstərilən 1751-ci il hesab olunur. Kənd, o zamankı qəbul edilmiş ənənələrə görə yaşayış məntəqələrinə son sahiblərinin adları ilə ad vermək ənənəsinə görə, 1823-cü ildən etibarən Bekoviçi olaraq tanınır. 1865-ci il əmlak-torpaq komissiyasının hesabatlarında Bekoviçilərdəki etnik parçalanmanı azaltmaq üçün Malokabardinlərin Kurp çayının sol tərəfinə məcburi köçürüldüyü bildirilir. Bununla yanaşı, Bekoviç kəndində yaşayan Malokabardin sakinləri, ictimai hökmlə məhkum edildikləri kəndlərə köçmək məcburiyyətində qaldılar. Öz növbəsində, Kurp çayının sol sahilində yerləşən Axlovo kəndində yaşayan bir neçə qumuq Bekoviçin ixtiyarına verildi. Sovet dövründə, 1921-ci ildə Kabardin Muxtar Vilayətinin yaranmasından sonra kəndlilərin tələbi ilə knyazlar və zadəganlar sinfi ilə əlaqəli yaşayış məntəqələrinin adlarının dəyişdirilməsi ilə əlaqədar olaraq Yuxarı Bekoviçi Qırmızı Qızılyar adlandırıldı. 1930-cu ildə Qırmızı Qızılyar adlandırıldı və nəhayət kənd müasir Qızılyar adını aldı.
1944-cü ilə qədər kənd Kabarda-Balkarya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Kurp rayonunun tərkibində idi. 7 mart 1944-cü ildə Kabarda-Balkariya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Kurp rayonu ləğv edildi və Kurp çayının şərqində yerləşən bütün ərazisi Şimali Osetiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasına verildi.
Əhali
2010-cu il Ümumrusiya Əhali Siyahısına görə kəndin əhalisinin milli tərkibini 98,3 % qumuqlar, 0,5 % çeçenlər, 0,2 % kabardalılar və 1,0 % digərləri təşkil edir.
İstinadlar
- GEOnet Names Server. 2018.
- https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 (rus.). Росстат, 2023.
- «Карта страны Шамиля на 27 мухаррама 1273 г.» Хаджжи Йусуфа Сафар-заде // Вестник института истории, археологии и этнографии Дагестанского научного центра РАН, № 2. 2013
- К истории кумыкского этноса на Северо-Восточном Кавказе: Северная Осетия и Ингушетия. Г.-Р. А.-К. Гусейнов Абас Дациев. Кизляр-наме. — Махачкала, 2004. — С. Глава Кизляр в 13 лицах.
- Г.-Р. А.К. Гусейнов. Кумыки-брагунцы: история и современность.
- «История народов Северного Кавказа с древнейших времен до конца XVIII века» / Академия наук СССР. — Москва: Наука, 1988.
- «История народов Северного Кавказа с древнейших времен до конца XVIII века» / Академия наук СССР. — Москва: Наука, 1988.
- Архив внешней политики России. Ф. 103. Оп. 1. Д. 14. Л. 9. XVIII в. О кумыкских пастбищах по правый берег Терека напротив Моздока
- Блиев М.М. Русско-осетинские отношения в XVIII веке (Сборник документов в 2-х томах)..
- "Доклад комиссии по правам личным и поземельным туземного населения Терской области". 2018-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- "Малая Родина. Село Кизляр". 2013-08-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- "Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года". 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Qizilyar deqiqlesdirme Qizilyar Oset Hyzlar qum Gyuchyuk yurt Bekish yurt Kyzlar kendi Simali Osetiyanin Respublikasinin Mozdok bolgesinde yerlesir Belediyyenin inzibati merkezi Qizilyar qesebesi dir Qizilyar43 42 17 sm e 44 35 07 s u H G Y OOlke RusiyaTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1751Merkezin hundurluyu 123 mEhalisiEhalisi 10 970 nef 2023 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 7 86736Poct indeksi 363711Xeriteni goster gizle QizilyarCografiyaKend Mozdok rayonunun merkezi hissesinde Terek cayinin sag yukseklikde sahilinde yerlesir Regional Mozdok seherinden 14 km cenub qerbde ve Vladiqafqazdan 102 km simalda yerlesir P262 Stavropol Kraynovka avtomobil yolu kendden kecir Kend yasayis menteqesinin erazisi Qizilyar kendinin tarixen formalasmis torpaqlari umumi torpaqlara bitisik eraziler qesebe ehalisinin enenevi tebiet istifadesi erazileri rekreasiya torpaqlari mulkiyyet formasindan ve meqsedinden asili olmayaraq qesebenin inkisafi ucun torpaqlar ve diger torpaqlardir Kend qesebesinin torpaqlari simalda Terek cayi ve cenubda Nadterecni kanali ile mehdudlasir Qesebelerin torpaqlari ile hemserheddir qerbde Razdolnaya simal serqde Lukovskaya serqde Kiyev cenubda Predqornoye ve Kicik Malqobek Erazisi esasen yuksekdi Kendde orta hundurluk deniz seviyyesinden 123 metr yuksekdir Terek cayi vadisi boyunca Terek silsilesinin ucurumlari var Kend Terek cayi vadisinden 15 20 metr yukseklikde Terek silsilesinin yuksekliyinde yerlesir Hidroqrafik sebeke esasen Terek cayi ile temsil olunur Malokabardinski kanali kendin serq kenarinda kendin bir az simal serqinde Kiyevski golune axir Iqlimi rutubetli ve mulayimdir Orta illik havanin temperaturu 10 7 S dir Havanin temperaturu orta hesabla iyulda 23 5 S yanvarda 2 5 S arasinda deyisir Orta illik yagintinin miqdari texminen 550 mm dir En cox yagis may iyul aylari arasinda olur Yazin sonunda Xezer ovaliginin erazisinde tez tez quru kulekle esir TarixXV esrde Qizil Ordanin suqutu ile Terek cayinin orta sag sahilinde onun parcasi olan VII esrde isgal edilmis Boraqan Madjara bolgesinden Terekin sag sahiline kocen Tumen Braqonlar Ases ve Polovtsiya turklerinden ibaret turkler yasayan Tumen xanligi meydana geldi 1594 cu ilde Tumen xanligi movcud olmagi dayandirdi 15 ci esrin ortalarinda Terek cayinin qerbden asagiya dogru hissesine Pyatiqorsk Cerkezleri Kabardinler koc etmeye basladilar ve neticede muasir Mozdok mahalini daxil eden Terek cayinin serqinde Malokabardin Knyazligini meydana getirdi XVIII esrin sonlarinda Rusiya hakimiyyeti qeyd etdi ki Qumuklar hemin erazilerdeki torpaqlardan istifade ederek burada mal qaralarini saxlayir ve ekin sahelerine sahibdirler Muasir kendin resmi yaranma tarixi XVIII esrin rus menbelerinin ilk qeydinde gosterilen 1751 ci il hesab olunur Kend o zamanki qebul edilmis enenelere gore yasayis menteqelerine son sahiblerinin adlari ile ad vermek enenesine gore 1823 cu ilden etibaren Bekovici olaraq taninir 1865 ci il emlak torpaq komissiyasinin hesabatlarinda Bekovicilerdeki etnik parcalanmani azaltmaq ucun Malokabardinlerin Kurp cayinin sol terefine mecburi kocurulduyu bildirilir Bununla yanasi Bekovic kendinde yasayan Malokabardin sakinleri ictimai hokmle mehkum edildikleri kendlere kocmek mecburiyyetinde qaldilar Oz novbesinde Kurp cayinin sol sahilinde yerlesen Axlovo kendinde yasayan bir nece qumuq Bekovicin ixtiyarina verildi Sovet dovrunde 1921 ci ilde Kabardin Muxtar Vilayetinin yaranmasindan sonra kendlilerin telebi ile knyazlar ve zadeganlar sinfi ile elaqeli yasayis menteqelerinin adlarinin deyisdirilmesi ile elaqedar olaraq Yuxari Bekovici Qirmizi Qizilyar adlandirildi 1930 cu ilde Qirmizi Qizilyar adlandirildi ve nehayet kend muasir Qizilyar adini aldi 1944 cu ile qeder kend Kabarda Balkarya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin Kurp rayonunun terkibinde idi 7 mart 1944 cu ilde Kabarda Balkariya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin Kurp rayonu legv edildi ve Kurp cayinin serqinde yerlesen butun erazisi Simali Osetiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasina verildi Ehali2010 cu il Umumrusiya Ehali Siyahisina gore kendin ehalisinin milli terkibini 98 3 qumuqlar 0 5 cecenler 0 2 kabardalilar ve 1 0 digerleri teskil edir IstinadlarGEOnet Names Server 2018 https rosstat gov ru compendium document 13282 rus Rosstat 2023 Karta strany Shamilya na 27 muharrama 1273 g Hadzhzhi Jusufa Safar zade Vestnik instituta istorii arheologii i etnografii Dagestanskogo nauchnogo centra RAN 2 2013 K istorii kumykskogo etnosa na Severo Vostochnom Kavkaze Severnaya Osetiya i Ingushetiya G R A K Gusejnov Abas Daciev Kizlyar name Mahachkala 2004 S Glava Kizlyar v 13 licah G R A K Gusejnov Kumyki braguncy istoriya i sovremennost Istoriya narodov Severnogo Kavkaza s drevnejshih vremen do konca XVIII veka Akademiya nauk SSSR Moskva Nauka 1988 Istoriya narodov Severnogo Kavkaza s drevnejshih vremen do konca XVIII veka Akademiya nauk SSSR Moskva Nauka 1988 Arhiv vneshnej politiki Rossii F 103 Op 1 D 14 L 9 XVIII v O kumykskih pastbishah po pravyj bereg Tereka naprotiv Mozdoka Bliev M M Russko osetinskie otnosheniya v XVIII veke Sbornik dokumentov v 2 h tomah Doklad komissii po pravam lichnym i pozemelnym tuzemnogo naseleniya Terskoj oblasti 2018 10 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 31 Malaya Rodina Selo Kizlyar 2013 08 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 31 Tom4 Tablica 4 Nacionalnyj sostav RSOA po municipalnym obrazovaniyam po perepisi 2010 goda 2016 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 01 22