Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qırğızıstanın xarici siyasəti — beynəlxalq məsələlərdə Qırğızıstanın ümumi kursudur. Xarici siyasət Qırğızıstanla digər dövlətlər arasındakı münasibətləri tənzimləyir. Bu siyasət Qırğızıstan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir.
Tarixi
Müstəqillik qazandıqdan sonra Qırğızıstanın xarici siyasəti iki istiqaməti ilə müəyyənləşdirildi: birincisi, ölkənin əhəmiyyətli xarici yardımlar olmadan iqtisadi cəhətdən faydalı ola bilməyəcəyi qədər kiçik və çox kasıb olması, ikincisi, ölkənin planetin qeyri-sabit bir hissəsində və həssas vəziyyətdə olması. Bu iki fikir Qırğızıstanın, xüsusən inkişaf etmiş ölkələrə və ən yaxın qonşularına münasibətdə beynəlxalq mövqeyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdi.
Qırğızıstan prezidenti Əsgər Akayev və ölkənin nazirləri müstəqillik qazandıqdan sonra başqa ölkələrə bir çox rəsmi səfərlər etdilər, əlaqələr qurdular və tərəfdaşlıq etdilər. Müstəqilliyinin ilk dörd ilində Əsgər Akayev Amerika Birləşmiş Ştatları, Türkiyə, İsveçrə, Yaponiya, Sinqapur və İsrailə ziyarət etdi. Qırğızıstan rəsmiləri İran, Livan və CAR, baş nazirləri isə Avropanın çox ölkələrinə səfər edirlər. Bu səfərlərin nəticələrindən biri də Qırğızıstanın 120 ölkə tərəfindən tanınması və dünyanın 61 ölkəsi ilə diplomatik əlaqələr qurmasıdır. ABŞ səfirliyi Bişkekdə 1992-ci ilin fevralında, Qırğızıstan səfirliyi isə həmin il Vaşinqtonda açıldı. Ölkə BMT, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı, Dünya Bankı, Beynəlxalq Valyuta Fondu və AYİB də daxil olmaqla ən böyük beynəlxalq qurumların üzvüdür. Qırğızıstan Asiya İnkişaf Bankına, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına və İslam bankçılığına da qoşulub.
Əsgər Akayev dəfələrlə ölkənin xarici siyasətinin əsas prinsipinin ciddi bitərəflik olduğunu vurğulamışdır. Qırğızıstan kiçik, nisbətən yoxsul, ucqar bir ölkədir, dünya ictimaiyyətinə kömək etməkdən daha çox kömək istəməyə meyillidir. Xüsusilə müstəqilliyin ilk aylarında Əsgər Akayev, Qırğızıstanın intellektual və siyasi potensialını vurğulayaraq, beynəlxalq ictimaiyyəti ölkənin inkişafında iştirak etmək üçün cəlb etməyi ümid edirdi. Əsgər Akayev, Sovet dövründən qalma müdafiə sənayesinin çevrilməsindən sonra gözlədiyi beynəlxalq maliyyə yardımı və yüngül sənaye, əsasən elektronika sayəsində ölkəni "Asiya İsveçrəsinə" çevirmə ehtimalını açıqladı. Əsgər Akayevin nüfuzu və şəxsiyyəti sayəsində Qırğızıstan adambaşına MDB-də ən çox xarici yardım alan ölkəyə çevrildi.
Bununla birlikdə, Qırğızıstan iqtisadiyyatının çökməsi və artan xalq narazılığı, Əsgər Akayev hökumətini güvənə biləcəyi beynəlxalq yardıma daha az nikbin baxmasına səbəb oldu. Eyni zamanda, ölkənin yaxınlığındakı siyasi və sosial hadisələr ölkə rəhbərliyini daxili problemlərdən daha çox xarici siyasət problemlərinə diqqət ayırmağa məcbur etdi.
Qonşu dövlətlərlə münasibətlər
Azərbaycan–Qırğızıstan münasibətləri
Azərbaycan ilə Qırğızıstan münasibətləri qədim tarixə malikdir. Belə ki, azərbaycanlılar və qırğızlar eyni kökə, mədəniyyətə, qədim tarixi münasibətlərə və ənənələrə malikdirlər. Bundan başqa bu xalqları dil və din eyniliyi də birləşdirir.
İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1993-cü ilin yanvar ayının 19-da qurulmuşdur.1996-cı ilin ortalarında Azərbaycan Respublikasının Özbəkistan Respublikasında, 1998-ci ilin may ayında Özbəkistan Respublikasının Azərbaycan Respublikasında səfirlikləri fəaliyyətə başlayıb.
Azərbaycan Respublikasının 2 oktyabr 2006-cı il tarixli Qanunu ilə Azərbaycan Respublikasının Qırğız Respublikasında (Bişkek şəhərində) Səfirliyi təsis edilmiş, fəaliyyətə bundan 1 il sonra – 2007-ci ilin sentyabr ayında başlamışdır.
Qazaxıstan–Qırğızıstan münasibətləri
Hər iki ölkə Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB), İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) və Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının (ATƏT) üzvüdür. 2012-ci il nəticələrinə görə Qazaxıəstan Qırğızıstanın Rusiya və Çindən sonra ən böyük iqtisadi tərəfdaşıdır. Ticarət dövriyəsinin 12,7 % Qazaxıstanın payına düşür.
12 avqust 2015-ci ildə Qırğızıstan Avrasiya İqtisadi Birliyinin tam hüquqlu üzvü olmuşdur. AİB üzv olduqdan sonra Qırğızıstan sərhəddində gömrük nəzarəti ləğv edilmişdir.
Çin–Qırğızıstan münasibətləri
Çin Xalq Respublikası və Qırğızıstan arasında mövcüd ikitərəfli əlaqələr. İki ölkə arasında ilk diplomatik əlaqələr 1992-ci ildə qurulmuşdur. İki ölkə arasında dövlət sərhəddi 858 km km təşkil edir. 2011-cio ildə Qırğızıstanın ümümdaxili məhsulunun 15,57 % Çin tərəfindən alınmışdır.
1999–2012-ci illərdə Çin Bişkekə 11 mln dollar dəyərində hərbi texnika ixrac etmişdir. 2013-cü ildə isə Pekindən gələn hərbi yardım 17,5 mln dollar dəyərində olmuşdur. zanbaq inqilabı zamanı Çin ordusu iki ölkə arasında sərhədə toplanılır. 2010-cu uildə isə Çin Xarici İşlər Naziri "Qırğızıstandakı vəziyyətlə bağlı dərin narahatlıq keçirdiklərini və ölkədə tezliklə asayışın və stabilliyin bərpa olunacağına ümid bəslədiyini" bildirmişdir. 2010-cu ilin payızında hər iki ölkənin 1000 nəfərlik anti-terror qrupları arasında təlimlər keçirilmişdir.
İstinadlar
- "Kyrgyzstan — Foreign Relations". 2021-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-11.
- Azərbaycan — Qırğızıstan münasibətləri Arxivləşdirilib 2021-07-14 at the Wayback Machine. aliyevheritage.org (az.)
- Azərbaycan Respublikası ilə diplomatik əlaqələr qurmuş dövlətlərin siyahısı Arxivləşdirilib 2012-09-20 at the Wayback Machine. mfa.gov.az (az.)
- Azərbaycan Respublikasının Qırğız Respublikasında (Bişkek şəhərində) səfirliyinin təsis edilməsi haqqında Arxivləşdirilib 2018-10-29 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikasının 2 oktyabr 2006-cı il tarixli, 129-IIIQ nömrəli Qanunu. e-qanun.az (az.)
- Azərbaycan Respublikası — Qırğız Respublikası münasibətləri Arxivləşdirilib 2015-04-26 at the Wayback Machine. mfa.gov.az, 18.09.2014 (az.)
- "Киргизия стала полноправным членом ЕАЭС". RT. 2015-08-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 ноября 2017.
- "The World Factbook". 2016-10-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-11.
- "China, US, Russia eye Bishkek". 2012-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-11.
- Gomez, Christian. "China Set to Exert Its Military Influence Abroad". New American. 2013-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirgizistanin xarici siyaseti beynelxalq meselelerde Qirgizistanin umumi kursudur Xarici siyaset Qirgizistanla diger dovletler arasindaki munasibetleri tenzimleyir Bu siyaset Qirgizistan Respublikasinin Xarici Isler Nazirliyi terefinden heyata kecirilir Qirgizistan Respublikasinin emblemi TarixiMusteqillik qazandiqdan sonra Qirgizistanin xarici siyaseti iki istiqameti ile mueyyenlesdirildi birincisi olkenin ehemiyyetli xarici yardimlar olmadan iqtisadi cehetden faydali ola bilmeyeceyi qeder kicik ve cox kasib olmasi ikincisi olkenin planetin qeyri sabit bir hissesinde ve hessas veziyyetde olmasi Bu iki fikir Qirgizistanin xususen inkisaf etmis olkelere ve en yaxin qonsularina munasibetde beynelxalq movqeyine ehemiyyetli derecede tesir etdi Qirgizistan prezidenti Esger Akayev ve olkenin nazirleri musteqillik qazandiqdan sonra basqa olkelere bir cox resmi seferler etdiler elaqeler qurdular ve terefdasliq etdiler Musteqilliyinin ilk dord ilinde Esger Akayev Amerika Birlesmis Statlari Turkiye Isvecre Yaponiya Sinqapur ve Israile ziyaret etdi Qirgizistan resmileri Iran Livan ve CAR bas nazirleri ise Avropanin cox olkelerine sefer edirler Bu seferlerin neticelerinden biri de Qirgizistanin 120 olke terefinden taninmasi ve dunyanin 61 olkesi ile diplomatik elaqeler qurmasidir ABS sefirliyi Biskekde 1992 ci ilin fevralinda Qirgizistan sefirliyi ise hemin il Vasinqtonda acildi Olke BMT Avropada Tehlukesizlik ve Emekdasliq Teskilati Dunya Banki Beynelxalq Valyuta Fondu ve AYIB de daxil olmaqla en boyuk beynelxalq qurumlarin uzvudur Qirgizistan Asiya Inkisaf Bankina Iqtisadi Emekdasliq Teskilatina ve Islam bankciligina da qosulub Esger Akayev defelerle olkenin xarici siyasetinin esas prinsipinin ciddi bitereflik oldugunu vurgulamisdir Qirgizistan kicik nisbeten yoxsul ucqar bir olkedir dunya ictimaiyyetine komek etmekden daha cox komek istemeye meyillidir Xususile musteqilliyin ilk aylarinda Esger Akayev Qirgizistanin intellektual ve siyasi potensialini vurgulayaraq beynelxalq ictimaiyyeti olkenin inkisafinda istirak etmek ucun celb etmeyi umid edirdi Esger Akayev Sovet dovrunden qalma mudafie senayesinin cevrilmesinden sonra gozlediyi beynelxalq maliyye yardimi ve yungul senaye esasen elektronika sayesinde olkeni Asiya Isvecresine cevirme ehtimalini aciqladi Esger Akayevin nufuzu ve sexsiyyeti sayesinde Qirgizistan adambasina MDB de en cox xarici yardim alan olkeye cevrildi Bununla birlikde Qirgizistan iqtisadiyyatinin cokmesi ve artan xalq naraziligi Esger Akayev hokumetini guvene bileceyi beynelxalq yardima daha az nikbin baxmasina sebeb oldu Eyni zamanda olkenin yaxinligindaki siyasi ve sosial hadiseler olke rehberliyini daxili problemlerden daha cox xarici siyaset problemlerine diqqet ayirmaga mecbur etdi Qonsu dovletlerle munasibetlerAzerbaycan Qirgizistan munasibetleri Esas meqale Azerbaycan Qirgizistan munasibetleri Azerbaycan ile Qirgizistan munasibetleri qedim tarixe malikdir Bele ki azerbaycanlilar ve qirgizlar eyni koke medeniyyete qedim tarixi munasibetlere ve enenelere malikdirler Bundan basqa bu xalqlari dil ve din eyniliyi de birlesdirir Iki olke arasinda diplomatik elaqeler 1993 cu ilin yanvar ayinin 19 da qurulmusdur 1996 ci ilin ortalarinda Azerbaycan Respublikasinin Ozbekistan Respublikasinda 1998 ci ilin may ayinda Ozbekistan Respublikasinin Azerbaycan Respublikasinda sefirlikleri fealiyyete baslayib Azerbaycan Respublikasinin 2 oktyabr 2006 ci il tarixli Qanunu ile Azerbaycan Respublikasinin Qirgiz Respublikasinda Biskek seherinde Sefirliyi tesis edilmis fealiyyete bundan 1 il sonra 2007 ci ilin sentyabr ayinda baslamisdir Qazaxistan Qirgizistan munasibetleri Esas meqale Qazaxistan Qirgizistan munasibetleri Her iki olke Musteqil Dovletler Birliyi MDB Iqtisadi Emekdasliq Teskilati IET ve Avropada Tehlukesizlik ve Emekdasliq Teskilatinin ATET uzvudur 2012 ci il neticelerine gore Qazaxiestan Qirgizistanin Rusiya ve Cinden sonra en boyuk iqtisadi terefdasidir Ticaret dovriyesinin 12 7 Qazaxistanin payina dusur 12 avqust 2015 ci ilde Qirgizistan Avrasiya Iqtisadi Birliyinin tam huquqlu uzvu olmusdur AIB uzv olduqdan sonra Qirgizistan serheddinde gomruk nezareti legv edilmisdir Cin Qirgizistan munasibetleri Esas meqale Cin Qirgizistan munasibetleri Cin Xalq Respublikasi ve Qirgizistan arasinda movcud ikiterefli elaqeler Iki olke arasinda ilk diplomatik elaqeler 1992 ci ilde qurulmusdur Iki olke arasinda dovlet serheddi 858 km km teskil edir 2011 cio ilde Qirgizistanin umumdaxili mehsulunun 15 57 Cin terefinden alinmisdir 1999 2012 ci illerde Cin Biskeke 11 mln dollar deyerinde herbi texnika ixrac etmisdir 2013 cu ilde ise Pekinden gelen herbi yardim 17 5 mln dollar deyerinde olmusdur zanbaq inqilabi zamani Cin ordusu iki olke arasinda serhede toplanilir 2010 cu uilde ise Cin Xarici Isler Naziri Qirgizistandaki veziyyetle bagli derin narahatliq kecirdiklerini ve olkede tezlikle asayisin ve stabilliyin berpa olunacagina umid beslediyini bildirmisdir 2010 cu ilin payizinda her iki olkenin 1000 neferlik anti terror qruplari arasinda telimler kecirilmisdir Istinadlar Kyrgyzstan Foreign Relations 2021 05 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 11 Azerbaycan Qirgizistan munasibetleri Arxivlesdirilib 2021 07 14 at the Wayback Machine aliyevheritage org az Azerbaycan Respublikasi ile diplomatik elaqeler qurmus dovletlerin siyahisi Arxivlesdirilib 2012 09 20 at the Wayback Machine mfa gov az az Azerbaycan Respublikasinin Qirgiz Respublikasinda Biskek seherinde sefirliyinin tesis edilmesi haqqinda Arxivlesdirilib 2018 10 29 at the Wayback Machine Azerbaycan Respublikasinin 2 oktyabr 2006 ci il tarixli 129 IIIQ nomreli Qanunu e qanun az az Azerbaycan Respublikasi Qirgiz Respublikasi munasibetleri Arxivlesdirilib 2015 04 26 at the Wayback Machine mfa gov az 18 09 2014 az Kirgiziya stala polnopravnym chlenom EAES RT 2015 08 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 noyabrya 2017 The World Factbook 2016 10 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 11 China US Russia eye Bishkek 2012 04 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 11 Gomez Christian China Set to Exert Its Military Influence Abroad New American 2013 05 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 11