Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dielektriklər — elektrik cərəyanını keçirməyən maddələrdir. Dielektriklərin qaz, maye və bərk növləri var. Dielektriklər neytral atom və ya molekullardan təşkil olunmuşdur. Dielektriklərin iki növü vardır: polyar və qeyri-polyar. Onlar molekulların quruluşuna görə bir-birindən fərqlənirlər. Elektrik sahəsində dielektrikin bağlı yükləri əks istiqamətlərdə yerini dəyişir; dielektrik polyarlaşır. Polyarlaşmış dielektrik özü elektrik sahəsi yaradır. Bu sahə dielektrikin daxilində xarici elektrik sahəsini zəiflədir.
Dielektriklər
- Dielektrikin polyarizasiyası-xarici elektrik sahəsində dielektrikin qarşı üzlərində əks işarəli bağlı elektrik yüklərinin yaranmasıdır.
- Dielektrik nüfuzluğu-dielektrik daxilində sahə intensivliyinin vakuumdakı sahə intensivliyindən neçə dəfə kiçik olduğunu göstərən fiziki kəmiyyətdir: ε=E0/E. Dielektrik nüfuzluğu adsız kəmiyyətdir və maddənin növündən asılıdır.
- İzolyatorlar-dielektriklərin izolyasiya məqsədilə işlədilən bir qrupudur.
- Seqnetoelektriklərxarici elektrik sahəsi olmadıqda belə spontan(özbaşına) polyarizasiya kəsb edən dielektriklərdir. Onlar digər dielektriklərdən dielektrik nüfuzluğunun böyük olmasına və qalıq polyarizasiyaya malik olmalarına görə fərqlənirlər. Seqnetoelektriklərə misal olaraq seqnet duzunu,barium titanatı,qurğuşun titanatı və onun əsasında hazırlanmış bərk məhlulları göstərmək olar.
- Pyezoelektriklər-mexaniki gərginliyin təsiri ilə qarşı üzlərində əks işarəli yüklər yaranan kristallardır.
- Piroelektriklər-temperaturun və istilik şüalanmasının təsiri ilə qarşı üzlərində əks işarəli elektrik yükləri yaranan kristallardır.
Aktiv dielektriklər
Aktiv dielektriklər xassələri xarici energetik faktorların təsiri ilə idarə olunan materiallardır. Xarici energetik təsirlərdən istifadə etməklə elektronikanın funksional elementlərini yaratmaq mümkündür. Aktiv dielektriklər elektrik və optik siqnalların generasiyasının modulyasiyasını təmin edir, informasiyanın yadda saxlanılmasına və çevrilməsinə imkan yaradır. merəkkəbliyinin artması və funksional elektronikaya keçidlə əlaqədar bir çox vacib texniki və elmi məsələlərin həllində aktiv dielektriklərin rolu böyük əhəmiyyət kəsb edir. Lakin son dövrdə yeni hadisələrin-elektet, pyezoeffektlər, qeyri-xətti optik effektlər, seqnetoelektriklərin, və s. kəşfi dielektriklərin aktiv rol oynadığı qurğuların layihələndirilməsinə təkan verir. Hazırda dielektrik cihazları yarımkeçirici cihazlar qədər perspektivli və bir sıra hallarda əvəz olunmazdır. Aktiv dielektriklərə seqnetolektriklər, pyezoelektriklər, piroelektriklər, elektretlər, kvant elektronikasının materialları, maye kristalları, maqnito və akustikooptik materiallar, qeyri-xətti optik xassələrə malik dielektrik kristalları və s. aiddir. Nəinki bərk dielektriklər, həmçinin mayelər və hətta bəzi şəraitdə qazlarda aktiv dielektrik xassələrinə malik ola bilərlər. Kimyəvi tərkibinə görə aktiv üzvi və qeyri-üzvi materiallar sinfinə daxil edilir. Quruluşuna və xassələrinə görə isə kristallik və amorf polyar və qeyri-polyar olur. Belə materiallar aktivlik xassələrini yalnız spontan və ya dayanıqlı qalıq polyarlaşma müşahidə olunduqda büruzə verir. Lakin xarici faktorla təsir etdikdə materialın aktivlik nümayiş etdirməsi üçün onun ilkin polyarlıq halında olması mütləq şərt deyil. Bütün xarakterik xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla aktiv dielektriklərin ümumi təsnifatını müəyyənləşdirmək çox çətindir. Müxtəlif istismar şərtində eyni bir material ya izolyator, ya da kondensatorun passiv dielektriki, ya da idarə edici, çevirici elementlərin aktiv funksiyasını yerinə yetirə bilər. Texniki təyinatdan asılı olaraq materiallara qoyulan tələbat da fərqlidir. Belə ki, passiv dielektriklərlə olan başlıca tələblərdən biri xarici faktorların təsirindən xassələrinin sabit qalmasıdr. Aktiv dielektriklərdə isə tamamilə bunun əksinədir-xaricdən həyəcanlanma nəticəsində xassələri nə qədər güclü dəyişərsə də aktiv element enerjinin idarə olunması və ya daxil olan informasiyanın çevrilməsi funksiyası bir o qədər yaxşı yerinə yetirilir. Əksər hallarda aktiv dielektriklər materiallarının xassələrinin idarə olunmasında istifadə olunan fiziki effektlərin növünə görə təsnif olunur. Bu növ təsnifat məntiqli və əsaslandırılmış olsa da bir qrup materialı digər qrupdan aydın fərqləndirmək üçün kifayət etmir.
İstinadlar
- M. Abbasov, S. Məşədibəyova, R. İbadov. Təbiət elmləri lüğəti, Bakı 2006, səh. 90
Mənbə
- Elektriçestvo.1956
- M. Murquzov və b. Fizika. IX Sinif üçün dərslik Bakınəşr 2005.
- Рез И. С., Поплавко Ю. М. Диэлектрики. Основные свойства и применения в электронике. М.: Радио и связь, 1989, 288 с.
- Kerimov M. K., Kurbanov M. A., Bayramov A. A., Mamedov A. I. Matrix Active Micro and Nanocomposites Based on the Polymer, Semiconductive and Ferropiezoceramic Materials. Nanocomposites and Polymers with Analytical Methods/Book 3. Book ed. By: John Cuppoletti, 2011, INTECH Open Access Publisher. pp. 375 – 404.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dielektrikler elektrik cereyanini kecirmeyen maddelerdir Dielektriklerin qaz maye ve berk novleri var Dielektrikler neytral atom ve ya molekullardan teskil olunmusdur Dielektriklerin iki novu vardir polyar ve qeyri polyar Onlar molekullarin qurulusuna gore bir birinden ferqlenirler Elektrik sahesinde dielektrikin bagli yukleri eks istiqametlerde yerini deyisir dielektrik polyarlasir Polyarlasmis dielektrik ozu elektrik sahesi yaradir Bu sahe dielektrikin daxilinde xarici elektrik sahesini zeifledir DielektriklerDielektrikin polyarizasiyasi xarici elektrik sahesinde dielektrikin qarsi uzlerinde eks isareli bagli elektrik yuklerinin yaranmasidir Dielektrik nufuzlugu dielektrik daxilinde sahe intensivliyinin vakuumdaki sahe intensivliyinden nece defe kicik oldugunu gosteren fiziki kemiyyetdir e E0 E Dielektrik nufuzlugu adsiz kemiyyetdir ve maddenin novunden asilidir Izolyatorlar dielektriklerin izolyasiya meqsedile isledilen bir qrupudur Seqnetoelektriklerxarici elektrik sahesi olmadiqda bele spontan ozbasina polyarizasiya kesb eden dielektriklerdir Onlar diger dielektriklerden dielektrik nufuzlugunun boyuk olmasina ve qaliq polyarizasiyaya malik olmalarina gore ferqlenirler Seqnetoelektriklere misal olaraq seqnet duzunu barium titanati qurgusun titanati ve onun esasinda hazirlanmis berk mehlullari gostermek olar Pyezoelektrikler mexaniki gerginliyin tesiri ile qarsi uzlerinde eks isareli yukler yaranan kristallardir Piroelektrikler temperaturun ve istilik sualanmasinin tesiri ile qarsi uzlerinde eks isareli elektrik yukleri yaranan kristallardir Aktiv dielektriklerAktiv dielektrikler xasseleri xarici energetik faktorlarin tesiri ile idare olunan materiallardir Xarici energetik tesirlerden istifade etmekle elektronikanin funksional elementlerini yaratmaq mumkundur Aktiv dielektrikler elektrik ve optik siqnallarin generasiyasinin modulyasiyasini temin edir informasiyanin yadda saxlanilmasina ve cevrilmesine imkan yaradir merekkebliyinin artmasi ve funksional elektronikaya kecidle elaqedar bir cox vacib texniki ve elmi meselelerin hellinde aktiv dielektriklerin rolu boyuk ehemiyyet kesb edir Lakin son dovrde yeni hadiselerin elektet pyezoeffektler qeyri xetti optik effektler seqnetoelektriklerin ve s kesfi dielektriklerin aktiv rol oynadigi qurgularin layihelendirilmesine tekan verir Hazirda dielektrik cihazlari yarimkecirici cihazlar qeder perspektivli ve bir sira hallarda evez olunmazdir Aktiv dielektriklere seqnetolektrikler pyezoelektrikler piroelektrikler elektretler kvant elektronikasinin materiallari maye kristallari maqnito ve akustikooptik materiallar qeyri xetti optik xasselere malik dielektrik kristallari ve s aiddir Neinki berk dielektrikler hemcinin mayeler ve hetta bezi seraitde qazlarda aktiv dielektrik xasselerine malik ola bilerler Kimyevi terkibine gore aktiv uzvi ve qeyri uzvi materiallar sinfine daxil edilir Qurulusuna ve xasselerine gore ise kristallik ve amorf polyar ve qeyri polyar olur Bele materiallar aktivlik xasselerini yalniz spontan ve ya dayaniqli qaliq polyarlasma musahide olunduqda buruze verir Lakin xarici faktorla tesir etdikde materialin aktivlik numayis etdirmesi ucun onun ilkin polyarliq halinda olmasi mutleq sert deyil Butun xarakterik xususiyyetlerini nezere almaqla aktiv dielektriklerin umumi tesnifatini mueyyenlesdirmek cox cetindir Muxtelif istismar sertinde eyni bir material ya izolyator ya da kondensatorun passiv dielektriki ya da idare edici cevirici elementlerin aktiv funksiyasini yerine yetire biler Texniki teyinatdan asili olaraq materiallara qoyulan telebat da ferqlidir Bele ki passiv dielektriklerle olan baslica teleblerden biri xarici faktorlarin tesirinden xasselerinin sabit qalmasidr Aktiv dielektriklerde ise tamamile bunun eksinedir xaricden heyecanlanma neticesinde xasseleri ne qeder guclu deyiserse de aktiv element enerjinin idare olunmasi ve ya daxil olan informasiyanin cevrilmesi funksiyasi bir o qeder yaxsi yerine yetirilir Ekser hallarda aktiv dielektrikler materiallarinin xasselerinin idare olunmasinda istifade olunan fiziki effektlerin novune gore tesnif olunur Bu nov tesnifat mentiqli ve esaslandirilmis olsa da bir qrup materiali diger qrupdan aydin ferqlendirmek ucun kifayet etmir IstinadlarM Abbasov S Mesedibeyova R Ibadov Tebiet elmleri lugeti Baki 2006 seh 90MenbeElektricestvo 1956 M Murquzov ve b Fizika IX Sinif ucun derslik Bakinesr 2005 Rez I S Poplavko Yu M Dielektriki Osnovnye svojstva i primeneniya v elektronike M Radio i svyaz 1989 288 s Kerimov M K Kurbanov M A Bayramov A A Mamedov A I Matrix Active Micro and Nanocomposites Based on the Polymer Semiconductive and Ferropiezoceramic Materials Nanocomposites and Polymers with Analytical Methods Book 3 Book ed By John Cuppoletti 2011 INTECH Open Access Publisher pp 375 404 Xarici kecidler