Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki və ya bölmədəki məlumatlar köhnədir. |
Müqəddəs Xilaskar Kafedralı (erm: Սուրբ Ամենափրկիչ մայր տաճար /Surb Amenaprkiç mayr taçar/) və ya Qazançetsots Kilsəsi (erm: Ղազանչեցոց Եկեղեցի /Ğazançetsots Yekeğetsi/) və ya bəzən Azərbaycan mənbələrində Qazançı Kilsəsi/Kafedralı adlandırılan, 8 noyabr 2020-ci ilə qədər Erməni Qriqorian Kilsəsinə bağlı fəaliyyət göstərən Qarabağ yeparxiyasının mərkəzi hesab edilən kilsə kompleksi.
| Qazançı kilsəsi | |
|---|---|
| erm. Սուրբ Ամենափրկիչ մայր տաճար | |
 | |
 | |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Şəhər | Şuşa |
| Yerləşir | Şuşa |
| Memar | Simon Ter-Hakopyan |
| Tikilmə tarixi | 1868-1887 |
| Vəziyyəti | zərər görüb (hərbi münaqişə zonasında yerləşir) |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Erməni mənbələrinin verdiyi məlumata görə, kilsənin hazırkı yerində Abidənin 1987-ci ildə hazırlanmış pasportunda "Qazançılar kilsəsi"nin qədim zərdüşt məbədinin üzərində inşa olunduğu qeyd olunub".1722-ci ildən bəri mövcud olmuş başqa bir kilsə yerləşmişdir. Həmin qaynaqlara görə daha köhnə kilsənin zəng qülləsi 1858-ci ildə Xandəmiryants ailəsinin vəsaiti hesabına inşa edilmişdir. Hazırkı kilsə isə, Culfanın Qazançı kəndindən Şuşaya köçmüş ermənilərin vəsaiti hesabına 1868–1887-ci illər arasında tikilmişdir. Bu səbəbdan də kilsəyə Qazançılı mənasına gələn Ğazançetsots (erm. Ղազանչեցոց) kilsəsi deyilməkdədir.
20 sentyabr 1888-ci ildə dualarla rəsmi açılış mərasimi ilə dindarların istifadəsinə verilmişdir.
1920-ci ildə Qarabağda ermənilərin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə qarşı üsyan hərəkatının yatırılması zamanı kilsə ciddi dağıntılara məruz qalmışdır. Sovet hakimiyyətinin Qafqazda bərqərar olmasından sonra, yeni rejimin din və dini obyektlərə münasibəti kəskin olduğundan, kilsə ibadət üçün bağlanmış və 1940-cı ildən etibarən anbar kimi istifadə edilmişdir. 1950-ci illərdə kompleksin ətrafındakı divarlar uçurulmuşdur. 1970-ci illərdən etibarən, Azərbaycan SSR məbədin qorunması məqsədiylə müəyyən addımlar atmağa başlamışdır. 1981–1988-ci illlərdə, Volodya Babayevin başçılığı altında kilsə kompleksində restavrasiya işlərinə başlanılmışdır. Bu dövrlərdə mələkli sütunlardan sadəcə ikisinin bütöv qaldığı bildirilir.
Erməni tərəfinin iddialarına görə Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycan Ordusu kilsəni silah anbarı olaraq istifadə etmişdir. Həmin dövrdə, kilsənin bürünc zənginin çıxarılaraq satıldığı bildirilir. Daha sonra Ukraynanın Donetsk şəhərindən təsadüfən bir erməni zabiti tərəfindən 3 milyon rubla alınaraq kilsəyə hədiyyə edilmişdir.
Şuşanın Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğalından sonra kilsəyə xüsusi diqqət ayrılmışdır. ABŞ başda olmaqla dünyanın bir çox yerlərindəki erməni xeyriyyə təşkilatları, diaspor üzvlərinin aktiv təbliğatı ilə kilsə kompleksinin restavrasiyası üçün yüzminlərlə ABŞ dolları ianə toplanmışdır. 1997-ci ildə Volodya Babayanın başçılığı altında təmir işlərinə başlanılmış və 1998-ci ilin iyun ayında təmir işləri yekunlaşmış, rəsmi açılış mərasimi ilə ibadətə verilmişdir.
8 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.
Memarlığı
Kilsə 4 apsisdən ibarətdir. Maksimal hündürlüyü 35 metr, uzunluğu 34,7 metr və eni 23 metr olmaqla, ölçülərinə görə ən geniş erməni kilsələrindən biridir. Qülləsinin hündürlüyü 17 metrdir. Bəzi mənbələrə görə qüllə orijinala uyğun şəkildə restavrasiya edilməyib. Kilsə üç girişdən, qərb, şimal və cənub qapılarından ibarətdir. Girişlərdə və pəncərələrdə müxtəlif ornament işləmələr var. Kilsənin döşəməsi Eçmiadzin Kafedralının eynisidir. Ümumən kilsə müasir və klassik erməni memarlıq üslubunu özündə ehtiva edir.
Kilsə və zəng qülləsinin hər ikisi əhəng daşından inşa edilmişdir. Zəng qülləsi üç mərtəbədən ibarətdir və iki zəngi var. Daha böyük olan zəng, 1857-ci ildə Rusiyanın Tula şəhərində hazırlanmışdır. Qüllənin ilk mərtəbəsində truba çalan mələk heykəlləri var.
Digər məlumatlar
16 oktyabr 2008-ci ildə erməni iş adamı Levon Hayrapetyanın sponsorluğu ilə təşkil edilmiş toplu nikah zamanı 500 cütlüyün nikah mərasimi Qazançetsots Kafedralında təşkil edilmişdir.
Aprel döyüşlərindən sonra, atəşkəsdən bəri ən çox ölüm hadisənin yaşandığını nəzərə alaraq, katolikos II Qareqin Qarabağda sülh və təhlükəsizlik üçün dua etmişdir.
Aprel döyüşlərinin ildönümü ərəfəsində, 6 aprel 2017-ci ildə məşhur rok qrupu "System of a Down"-un solisti Serj Tankyan kafedralda erməni dilində "" (Tanrı, mərhəmət et) liturgiyasını oxumuşdur.
Qarabağ ermənilərinə görə Şuşadakı Qazançetsots Kafedrası tarixi və erməni kimliyinin simvoludur. Separatizm hərəkatı zamanı Zori Balayan başda olmaqla, hərəkatın bir çox öncülləri kafedrala simvolik mənalar yükləyən çıxışlar etmişdir. Şuşa şəhərinin ermənilər tərəfindən işğalından sonra müharibədən zərər görmüş binada dini mərasim keçirməklə ermənilər öz mübarizələrinə dini motivlər də qatmışdır. Diaspora ermənilərinin turist marşrutuna salınmaqla kafedralın simvolik mənası dünya ermənilərinə də çatıdırılmağa çalışılır. Katolikos II Qaregin 2016-cı ildəki bir çıxışında kafedralın Qarabağdakı erməni azadlıq hərəkatının bir simvolu olduğunu vurğulamışdır.
Hal-hazırda, kafedralda br çox dini əlyazmalar saxlanılmaqdadır. Bunlardan ən qədim olanı 1612-ci ildə yazılmışdır. Bundan başqa ("İluminatiae") nəvəsi Qriqorinin sağ qolu da burada saxlanılmaqdadır.
Qazançetsots kafedralı eyni zamanda Erməni Qriqorian Kilsəsinin Dağlıq Qarabağ üzrə arxiyepiskopu, 1989-cu ildən etibarən Erməni Qriqorian Kilsəsinin Qarabağ yeparxiyasının rəhbəri, Qarabağdakı erməni icmasının əsas din xadimi Pargev Martirosyanın iqamətgahı sayılır.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Vardanyan, Mariam. . (erməni). 54 (7). 1998: 113–120. 2018-11-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-04.
- Thomas de Waal, Black Garden, 2003, NY University Press
- Mkrtchyan, Shahen (1988). "Церковь Казанчецоц [Ghazanchetsots Church]". Историко-архитектурные памятники Нагорного Карабаха [Historical and architectural monuments of Nagorno-Karabakh]. Yerevan: Hayastan Publishing. pp. 183–184.
- Chorbajian, Levon; Mutafian, Claude; Donabedian, Patrick (1994). The Caucasian Knot: The History and Geopolitics of Nagorno-Karabagh. London: Zed Books. p. 84. ISBN 978-1-85649-287-4.
- Hasratyan, Murad (2002). "Շուշիի Ղազանչեցոց Ս. Ամենափրկիչ Եկեղեցի [Ghazanchetsots S. All-Savior Church of Shushi]". In Ayvazyan, Hovhannes (ed.). "Քրիստոնյա Հայաստան" հանրագիտարան ["
- Vardanyan, Mariam (1998). "Օծվեց Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին [Consecration of the Ghazanchetsots Holy Savior Cathedral of Shushi]". Etchmiadzin (Ermənicə). 54 (7): 113–120
- "Karabakh's Big Wedding Day 2018-04-06 at the Wayback Machine". Institute for War and Peace Reporting. 31 October 2008.
The couples were married in the churches of Gandzasar and Kazanchetsots in Shushi.
- Azadlıq Radiosu 2018-04-06 at the Wayback Machine (Ermənicə). 14 aprel 2016.
- Corley, Felix (1998). "The Armenian Church under the Soviet and independent regimes, part 3: The leadership of Vazgen". Religion, State and Society. 26(3–4): 291–355. doi:10.1080/09637499808431832.
- "Shushi City of Artsakh attracts tourists from Armenia and Diaspora 2017-12-14 at the Wayback Machine". news.am. 7 November 2014.
The rebuilt Temple St. Kazanchetsots is a popular place of pilgrimage for tourists from Armenia and the Diaspora.
- (Ermənicə) 9 sentyabr 2016.
…ազատագրական մեր պայքարի խորհրդանիշը հանդիսացող Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցում… 2022-06-12 at the Wayback Machine
- Mkrtchian, Shahen; Davtian, Schors. // (redaktor). Shushi: The City of Tragic Fate. Yerevan: Amaras Publishing House. 1999. ISBN . 2018-01-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-07.
Həmçinin bax
- Müqəddəs Qriqori kilsəsi (Bakı) — Azərbaycan yeparxiyasının mərkəzi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki ve ya bolmedeki melumatlar kohnedir Sehifeye yenilenmis melumatlar elave etmekle Vikipediyani zenginlesdirmeye komek ede bilersiniz Muqeddes Xilaskar Kafedrali erm Սուրբ Ամենափրկիչ մայր տաճար Surb Amenaprkic mayr tacar ve ya Qazancetsots Kilsesi erm Ղազանչեցոց Եկեղեցի Gazancetsots Yekegetsi ve ya bezen Azerbaycan menbelerinde Qazanci Kilsesi Kafedrali adlandirilan 8 noyabr 2020 ci ile qeder Ermeni Qriqorian Kilsesine bagli fealiyyet gosteren Qarabag yeparxiyasinin merkezi hesab edilen kilse kompleksi Qazanci kilsesierm Սուրբ Ամենափրկիչ մայր տաճար39 45 32 sm e 46 44 50 s u Olke AzerbaycanSeher SusaYerlesir SusaMemar Simon Ter HakopyanTikilme tarixi 1868 1887Veziyyeti zerer gorub herbi munaqise zonasinda yerlesir Qazanci kilsesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiErmeni menbelerinin verdiyi melumata gore kilsenin hazirki yerinde Abidenin 1987 ci ilde hazirlanmis pasportunda Qazancilar kilsesi nin qedim zerdust mebedinin uzerinde insa olundugu qeyd olunub 1722 ci ilden beri movcud olmus basqa bir kilse yerlesmisdir Hemin qaynaqlara gore daha kohne kilsenin zeng qullesi 1858 ci ilde Xandemiryants ailesinin vesaiti hesabina insa edilmisdir Hazirki kilse ise Culfanin Qazanci kendinden Susaya kocmus ermenilerin vesaiti hesabina 1868 1887 ci iller arasinda tikilmisdir Bu sebebdan de kilseye Qazancili menasina gelen Gazancetsots erm Ղազանչեցոց kilsesi deyilmekdedir Susa seherinin umumi fonunda Qazancetsots kafedrali gorunusu XX esrin evveleri 20 sentyabr 1888 ci ilde dualarla resmi acilis merasimi ile dindarlarin istifadesine verilmisdir 1920 ci ilde Qarabagda ermenilerin Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetine qarsi usyan herekatinin yatirilmasi zamani kilse ciddi dagintilara meruz qalmisdir Sovet hakimiyyetinin Qafqazda berqerar olmasindan sonra yeni rejimin din ve dini obyektlere munasibeti keskin oldugundan kilse ibadet ucun baglanmis ve 1940 ci ilden etibaren anbar kimi istifade edilmisdir 1950 ci illerde kompleksin etrafindaki divarlar ucurulmusdur 1970 ci illerden etibaren Azerbaycan SSR mebedin qorunmasi meqsediyle mueyyen addimlar atmaga baslamisdir 1981 1988 ci illlerde Volodya Babayevin basciligi altinda kilse kompleksinde restavrasiya islerine baslanilmisdir Bu dovrlerde melekli sutunlardan sadece ikisinin butov qaldigi bildirilir Ermeni terefinin iddialarina gore Qarabag muharibesi zamani Azerbaycan Ordusu kilseni silah anbari olaraq istifade etmisdir Hemin dovrde kilsenin burunc zenginin cixarilaraq satildigi bildirilir Daha sonra Ukraynanin Donetsk seherinden tesadufen bir ermeni zabiti terefinden 3 milyon rubla alinaraq kilseye hediyye edilmisdir Susanin Ermenistan Silahli Quvveleri terefinden isgalindan sonra kilseye xususi diqqet ayrilmisdir ABS basda olmaqla dunyanin bir cox yerlerindeki ermeni xeyriyye teskilatlari diaspor uzvlerinin aktiv tebligati ile kilse kompleksinin restavrasiyasi ucun yuzminlerle ABS dollari iane toplanmisdir 1997 ci ilde Volodya Babayanin basciligi altinda temir islerine baslanilmis ve 1998 ci ilin iyun ayinda temir isleri yekunlasmis resmi acilis merasimi ile ibadete verilmisdir 8 noyabr 2020 ci ilde Azerbaycan Silahli Quvveleri terefinden isgaldan azad edilmisdir MemarligiKilse 4 apsisden ibaretdir Maksimal hundurluyu 35 metr uzunlugu 34 7 metr ve eni 23 metr olmaqla olculerine gore en genis ermeni kilselerinden biridir Qullesinin hundurluyu 17 metrdir Bezi menbelere gore qulle orijinala uygun sekilde restavrasiya edilmeyib Kilse uc girisden qerb simal ve cenub qapilarindan ibaretdir Girislerde ve pencerelerde muxtelif ornament islemeler var Kilsenin dosemesi Ecmiadzin Kafedralinin eynisidir Umumen kilse muasir ve klassik ermeni memarliq uslubunu ozunde ehtiva edir Kilse ve zeng qullesinin her ikisi eheng dasindan insa edilmisdir Zeng qullesi uc mertebeden ibaretdir ve iki zengi var Daha boyuk olan zeng 1857 ci ilde Rusiyanin Tula seherinde hazirlanmisdir Qullenin ilk mertebesinde truba calan melek heykelleri var Diger melumatlar16 oktyabr 2008 ci ilde ermeni is adami Levon Hayrapetyanin sponsorlugu ile teskil edilmis toplu nikah zamani 500 cutluyun nikah merasimi Qazancetsots Kafedralinda teskil edilmisdir Aprel doyuslerinden sonra ateskesden beri en cox olum hadisenin yasandigini nezere alaraq katolikos II Qareqin Qarabagda sulh ve tehlukesizlik ucun dua etmisdir Aprel doyuslerinin ildonumu erefesinde 6 aprel 2017 ci ilde meshur rok qrupu System of a Down un solisti Serj Tankyan kafedralda ermeni dilinde Tanri merhemet et liturgiyasini oxumusdur Qarabag ermenilerine gore Susadaki Qazancetsots Kafedrasi tarixi ve ermeni kimliyinin simvoludur Separatizm herekati zamani Zori Balayan basda olmaqla herekatin bir cox onculleri kafedrala simvolik menalar yukleyen cixislar etmisdir Susa seherinin ermeniler terefinden isgalindan sonra muharibeden zerer gormus binada dini merasim kecirmekle ermeniler oz mubarizelerine dini motivler de qatmisdir Diaspora ermenilerinin turist marsrutuna salinmaqla kafedralin simvolik menasi dunya ermenilerine de catidirilmaga calisilir Katolikos II Qaregin 2016 ci ildeki bir cixisinda kafedralin Qarabagdaki ermeni azadliq herekatinin bir simvolu oldugunu vurgulamisdir Hal hazirda kafedralda br cox dini elyazmalar saxlanilmaqdadir Bunlardan en qedim olani 1612 ci ilde yazilmisdir Bundan basqa Iluminatiae nevesi Qriqorinin sag qolu da burada saxlanilmaqdadir Qazancetsots kafedrali eyni zamanda Ermeni Qriqorian Kilsesinin Dagliq Qarabag uzre arxiyepiskopu 1989 cu ilden etibaren Ermeni Qriqorian Kilsesinin Qarabag yeparxiyasinin rehberi Qarabagdaki ermeni icmasinin esas din xadimi Pargev Martirosyanin iqametgahi sayilir IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Vardanyan Mariam ermeni 54 7 1998 113 120 2018 11 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 07 04 Thomas de Waal Black Garden 2003 NY University Press Mkrtchyan Shahen 1988 Cerkov Kazanchecoc Ghazanchetsots Church Istoriko arhitekturnye pamyatniki Nagornogo Karabaha Historical and architectural monuments of Nagorno Karabakh Yerevan Hayastan Publishing pp 183 184 Chorbajian Levon Mutafian Claude Donabedian Patrick 1994 The Caucasian Knot The History and Geopolitics of Nagorno Karabagh London Zed Books p 84 ISBN 978 1 85649 287 4 Hasratyan Murad 2002 Շուշիի Ղազանչեցոց Ս Ամենափրկիչ Եկեղեցի Ghazanchetsots S All Savior Church of Shushi In Ayvazyan Hovhannes ed Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան Vardanyan Mariam 1998 Օծվեց Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին Consecration of the Ghazanchetsots Holy Savior Cathedral of Shushi Etchmiadzin Ermenice 54 7 113 120 Karabakh s Big Wedding Day 2018 04 06 at the Wayback Machine Institute for War and Peace Reporting 31 October 2008 The couples were married in the churches of Gandzasar and Kazanchetsots in Shushi Azadliq Radiosu 2018 04 06 at the Wayback Machine Ermenice 14 aprel 2016 Corley Felix 1998 The Armenian Church under the Soviet and independent regimes part 3 The leadership of Vazgen Religion State and Society 26 3 4 291 355 doi 10 1080 09637499808431832 Shushi City of Artsakh attracts tourists from Armenia and Diaspora 2017 12 14 at the Wayback Machine news am 7 November 2014 The rebuilt Temple St Kazanchetsots is a popular place of pilgrimage for tourists from Armenia and the Diaspora Ermenice 9 sentyabr 2016 ազատագրական մեր պայքարի խորհրդանիշը հանդիսացող Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցում 2022 06 12 at the Wayback Machine Mkrtchian Shahen Davtian Schors redaktor Shushi The City of Tragic Fate Yerevan Amaras Publishing House 1999 ISBN 9789993010050 2018 01 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 07 07 Hemcinin baxMuqeddes Qriqori kilsesi Baki Azerbaycan yeparxiyasinin merkezi