Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qarğabazar — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdur. 20 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.
| Qarğabazar | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Region | Füzuli rayonu |
| Rayon | Füzuli rayonu |
| Başçı | Alı Alıyev |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +994 |
| Nəqliyyat kodu | 19 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Orta çağlara bağlı qaynaqlarda kəndin adı Qarğabazarı yazılıb. 1727-ci ildə Osmanlı qaynağında Qarğabazarı kəndinə aid bilgi var. Həmin bilgiyə görə kənddə dövlətə vergi ödəyən 9 ailə yaşayırmış. Qarğabazarı kəndi Xırdapara-Dizaq mahalına bağlı idi. Qarğabazar kəndi öncə İbrahimxəlil xanın böyük oğlu Məhəmmədhəsən ağa Cavanşirin idi. Sonra onun oğlu Cəfərqulu xan idarə etməyə başladı. Mehdiqulu xan Irandan dönəndən sonra bu kəndin xəzinəyə bağlı rəiyyətlərindən böl-bölüş edib Qasım bəy Məhəmmədxan bəy oğlu Hacılı-Cavanşirə, Əli bəy Mirzalı bəy oğlu Kəbirliyə və V. Q. Madatova verdi. 1823-cü ilə bağlı rus qaynağında kənd Haqqında bilgi var. Orda yazılır: "Qarğabazarı kəndi—9 tüstü vergi ödəyirdi. Vergi ödəməyənlər: Əbdürrəhman kovxa 1 tüstü, onun rəncbəri 1 tüstü, molla 1 tüstü, kasıb 1 tüstü. 2 tüstü Cəfərqulu xana vergi ödəyirdi". 1842-ci ildə polkovnik Cəfərqulu xana, Qasım bəy Vəzirova, knyaz Madatova və Əli bəy Mirzalı bəy oğluna bağlı rəiyyətlərin siyahısıi verilib. Həmin siyahıda mülkədarlara məxsus 9 tüstü qeydə alınıb. 16 tüstü isə dövlət kəndlisi qeydiyyatında idi. Qarğabazar kənd adının mənşəyi ilə bağlı bəzi rəvayətlər mövcuddur. Deyilənə görə, burada böyük bir bazar olmuşdur. Bu bazar Həddən artıq səs-küylü imiş. Elə bu səbəbdən də buraya gəlmiş tacirlər kəndin adını "qarğalıbazar" qoymuşlar (yəni buradakı qarışıq səslər qarğa-quş səs-küyünə bənzədilib). Sonralar isə "qarğalı" sözündəki "lı" şəkilçisi düşmüş və sadəcə olaraq elə "Qarğabazarı" ifadəsində işlədilmişdir. Yaxşı, deyək ki, kəndin adı ilə bağlı bu rəvayət doğrudur. Onda təbii bir sual meydana çıxır ki, bəs "Qarğabazarı" adından öncə bu kəndin adı necə olmuşdur? Axı məlumdur ki, bir yerdə bazar olmazdan ən əvvəl orada adı bəlli olan bir kənd və ya el-oba olmalıdır. Elə bu baxımdan da yuxarıdakı rəvayətlə razılaşmaq mümkün deyil. "Qarğabazarı" kəndinin isə ikinci bir adına rast gəlmirik. Bu barədə Füzuli arxivində də tutarlı bir məlumat əldə edə bilmədik. Ona görə də Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlardan bəhs edən mənbələrə müraciət etməyə məcbur olduq: "Qarğabazarı" adını 1724-cü ildə Türkiyə dövlətinin göstərişi ilə tərtib olunmuş, Dağlıq Qarabağın Xəmsə adı ilə məşhur olan beş mahalından (1. Talış, 2. Gülüstan mahalı, 3. Xaçın mahalı, 4. Çiləbörd mahalı, 5. Dizaq mahalı) birində Dizaq mahalına mənsub olan kənd adlarını göstərən siyaHıda oxuduq. Eyni zamanda buradakı "Xaçın" mahalına mənsub olan kəndlər sırasında "Qarqar" kənd adına da rast gəlirik. Bu da təbiidir. Çənki mənbələrdən bizə məlumdur ki, Qarqar tayfaları (Alban dövründə) indiki Mil düzündən tutmuş Qarabağın bütün bölgələrində yaşamışlar. Haqqında söhbət apardığımız "Qarğabazarı" kəndinin bu siyaHıda məhz "Qarqar" deyil, "Qarğabazarı" kimi verilməsi əlbəttə, burada bazarın olmasına işarədir. Kənd Xudafərin körpüsündən keçən Şəki-Qarabağ-Təbriz-Hindistan və s. istiqamətli, ipək ticarəti üçün çox əhəmiyyətli olan qədim karvan yolu üzərində yerləşir. Heç də təsadüfi deyildir ki, ölkələrarası iqtisadi əlaqələrin tənzimlənməsində mühümi əhəmiyyəti olan belə karvan yolları üzərində (bir günlük məsafələrdə) insanların raHatlığı üçün karvansaraylar, Hamamlar, kəhrizlər, məscidlər və s. binalar inşaa olunurdu (Xatırladaq ki, belə binaların hamısından qarğabazar kəndində var). Belə ictimai binaların mövcudluğu bir növ böyük bazarların yaranmasına səbəb olurdu. Bu baxımdan kəndin adı ilə bağlı yuxarıda qeyd etdiyimiz rəvayətdəki "bazar" fikri ilə razılaşmaq olar. Lakin qədim tariximizin qaynaqlarından xəbər verən qaynaqlar, indiki Qarğabazarı kəndində Qarqar tayfalarının yaşaması və kəndin ilk adının məhz "Qarqar" və ya "Qarqarlar" olmasını söyləməyə bizə imkan verir. Söz yox ki, burada bazarın olması ilə əlaqədar olaraq sonralar kəndin adı "Qarqar bazarı" və ya "Qarqarlar bazarı" olmuşdur. Lakin zaman keçdikcə "Qarqar" və ya "qarqarlar" sözünün sonundakı "r" və "lar" Hərfləri danışıq zamanı dildən düşmüş və sadəcə olaraq kəndin adı "Qarqabazarı" kimi bizə gəlib çatmışdır. Bu kənd təbii daş yataqları ilə zəngin olan "Ilanlı" dağına çox yaxın olduğundan buradakı xalq yaşayış binaları lap qədimlərdən daşla bir və ya iki mərtəbəli tikilmişdir. Kəndin salındığı yer dağətəyi yer olduğu üçün əksər evlərin birinci mərtəbələri yarızirzəmi formadadır.
Toponimikası
Qarğabazar oyk. Füzuli r-nunun Dədəli i.ə.v.-da kənd. Qarabağ silsiləsinini ətəyindədir. Bu toponim haqqında müxtəlif fikirlər mövcuddur. Şərqi Türkiyədə orta əsrlardə Qarğabazar adlı yaşayış məntəqəsi olduğuna görə, bu kəndin əsasını naməlum səbəbdən oradan köçüb gəlmiş ailələrin qoyması ehtimal edilir. Başqa mülahizayə görə, kəndin adı türk dillərindəki karqa (vulkan daşı) və bazar (bir şeyin bol olduğu yer) sözlərindan ibarətdir. Naxçıvanda Qarğabazar adlı yüksəklik, Ermənistanda isə vaxtilə Qarğabazar və Qarğabazarı (1967-ci ildən Aykaşen) yaşayış məntəqəsi olmuşdur. Azərb.-da qarğa adı ilə bağlı oroqrafik obyekt adları zəngindir. Düzənliklərdən tutmuş yüksək zirvəli dağlara, qayalara qədər müxtəlif ərazilərdə bu quşun adını əks etdiran çoxlu oronimlar mövcuddur. Qaradağ r-nundakı Qarğabazar qayasına ad çoxlu qarğanın toplanmasına görə verilmişdir. Qarğabazar adındaki bazar sözü "çoxluq" mənasındadır. Qarğa qayası Daşkəsən, Kəlbəcər və Tovuz r-nlarında, Qarğalı çöl Zərdab r-nu Məlikumud kəndindədir.
Mədəniyyəti
Qarabağın zaman etibarilə qədim məscidlərindən biri də Füzuli rayonunun Qarğabazar kəndində yerləşir. El arasında Şah Abbas məscidi kimi tanınan bu məscid elmi ədəbiyyatlarda Hacı Qiyasəddin məscidi kimi öz əksini tapmışdır.
İqtisadiyyatı
Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Respublikası Füzuli Rayon İcra Hakimiyyəti
İstinadlar
- "Bu kəndlər də azad edildi - Prezident elan etdi". qafqazinfo.az (az.). 20 oktyabr 2020. 2020-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2020.
- Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427
- . 2010-09-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Qargabazar Qargabazar Azerbaycan Respublikasinin Fuzuli rayonunun inzibati erazi vahidinde kend 1993 cu ilde Ermenistan Silahli Quvveleri terefinden isgal olunmusdur 20 oktyabr 2020 ci ilde Azerbaycan Silahli Quvveleri terefinden isgaldan azad edilmisdir Qargabazar39 32 23 sm e 47 09 23 s u Olke AzerbaycanRegion Fuzuli rayonuRayon Fuzuli rayonuBasci Ali AliyevTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 994Neqliyyat kodu 19Qargabazar Qargabazar Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiOrta caglara bagli qaynaqlarda kendin adi Qargabazari yazilib 1727 ci ilde Osmanli qaynaginda Qargabazari kendine aid bilgi var Hemin bilgiye gore kendde dovlete vergi odeyen 9 aile yasayirmis Qargabazari kendi Xirdapara Dizaq mahalina bagli idi Qargabazar kendi once Ibrahimxelil xanin boyuk oglu Mehemmedhesen aga Cavansirin idi Sonra onun oglu Ceferqulu xan idare etmeye basladi Mehdiqulu xan Irandan donenden sonra bu kendin xezineye bagli reiyyetlerinden bol bolus edib Qasim bey Mehemmedxan bey oglu Hacili Cavansire Eli bey Mirzali bey oglu Kebirliye ve V Q Madatova verdi 1823 cu ile bagli rus qaynaginda kend Haqqinda bilgi var Orda yazilir Qargabazari kendi 9 tustu vergi odeyirdi Vergi odemeyenler Ebdurrehman kovxa 1 tustu onun rencberi 1 tustu molla 1 tustu kasib 1 tustu 2 tustu Ceferqulu xana vergi odeyirdi 1842 ci ilde polkovnik Ceferqulu xana Qasim bey Vezirova knyaz Madatova ve Eli bey Mirzali bey ogluna bagli reiyyetlerin siyahisii verilib Hemin siyahida mulkedarlara mexsus 9 tustu qeyde alinib 16 tustu ise dovlet kendlisi qeydiyyatinda idi Qargabazar kend adinin menseyi ile bagli bezi revayetler movcuddur Deyilene gore burada boyuk bir bazar olmusdur Bu bazar Hedden artiq ses kuylu imis Ele bu sebebden de buraya gelmis tacirler kendin adini qargalibazar qoymuslar yeni buradaki qarisiq sesler qarga qus ses kuyune benzedilib Sonralar ise qargali sozundeki li sekilcisi dusmus ve sadece olaraq ele Qargabazari ifadesinde isledilmisdir Yaxsi deyek ki kendin adi ile bagli bu revayet dogrudur Onda tebii bir sual meydana cixir ki bes Qargabazari adindan once bu kendin adi nece olmusdur Axi melumdur ki bir yerde bazar olmazdan en evvel orada adi belli olan bir kend ve ya el oba olmalidir Ele bu baximdan da yuxaridaki revayetle razilasmaq mumkun deyil Qargabazari kendinin ise ikinci bir adina rast gelmirik Bu barede Fuzuli arxivinde de tutarli bir melumat elde ede bilmedik Ona gore de Azerbaycan tarixi uzre qaynaqlardan behs eden menbelere muraciet etmeye mecbur olduq Qargabazari adini 1724 cu ilde Turkiye dovletinin gosterisi ile tertib olunmus Dagliq Qarabagin Xemse adi ile meshur olan bes mahalindan 1 Talis 2 Gulustan mahali 3 Xacin mahali 4 Cilebord mahali 5 Dizaq mahali birinde Dizaq mahalina mensub olan kend adlarini gosteren siyaHida oxuduq Eyni zamanda buradaki Xacin mahalina mensub olan kendler sirasinda Qarqar kend adina da rast gelirik Bu da tebiidir Cenki menbelerden bize melumdur ki Qarqar tayfalari Alban dovrunde indiki Mil duzunden tutmus Qarabagin butun bolgelerinde yasamislar Haqqinda sohbet apardigimiz Qargabazari kendinin bu siyaHida mehz Qarqar deyil Qargabazari kimi verilmesi elbette burada bazarin olmasina isaredir Kend Xudaferin korpusunden kecen Seki Qarabag Tebriz Hindistan ve s istiqametli ipek ticareti ucun cox ehemiyyetli olan qedim karvan yolu uzerinde yerlesir Hec de tesadufi deyildir ki olkelerarasi iqtisadi elaqelerin tenzimlenmesinde muhumi ehemiyyeti olan bele karvan yollari uzerinde bir gunluk mesafelerde insanlarin raHatligi ucun karvansaraylar Hamamlar kehrizler mescidler ve s binalar insaa olunurdu Xatirladaq ki bele binalarin hamisindan qargabazar kendinde var Bele ictimai binalarin movcudlugu bir nov boyuk bazarlarin yaranmasina sebeb olurdu Bu baximdan kendin adi ile bagli yuxarida qeyd etdiyimiz revayetdeki bazar fikri ile razilasmaq olar Lakin qedim tariximizin qaynaqlarindan xeber veren qaynaqlar indiki Qargabazari kendinde Qarqar tayfalarinin yasamasi ve kendin ilk adinin mehz Qarqar ve ya Qarqarlar olmasini soylemeye bize imkan verir Soz yox ki burada bazarin olmasi ile elaqedar olaraq sonralar kendin adi Qarqar bazari ve ya Qarqarlar bazari olmusdur Lakin zaman kecdikce Qarqar ve ya qarqarlar sozunun sonundaki r ve lar Herfleri danisiq zamani dilden dusmus ve sadece olaraq kendin adi Qarqabazari kimi bize gelib catmisdir Bu kend tebii das yataqlari ile zengin olan Ilanli dagina cox yaxin oldugundan buradaki xalq yasayis binalari lap qedimlerden dasla bir ve ya iki mertebeli tikilmisdir Kendin salindigi yer dageteyi yer oldugu ucun ekser evlerin birinci mertebeleri yarizirzemi formadadir ToponimikasiQargabazar oyk Fuzuli r nunun Dedeli i e v da kend Qarabag silsilesinini eteyindedir Bu toponim haqqinda muxtelif fikirler movcuddur Serqi Turkiyede orta esrlarde Qargabazar adli yasayis menteqesi olduguna gore bu kendin esasini namelum sebebden oradan kocub gelmis ailelerin qoymasi ehtimal edilir Basqa mulahizaye gore kendin adi turk dillerindeki karqa vulkan dasi ve bazar bir seyin bol oldugu yer sozlerindan ibaretdir Naxcivanda Qargabazar adli yukseklik Ermenistanda ise vaxtile Qargabazar ve Qargabazari 1967 ci ilden Aykasen yasayis menteqesi olmusdur Azerb da qarga adi ile bagli oroqrafik obyekt adlari zengindir Duzenliklerden tutmus yuksek zirveli daglara qayalara qeder muxtelif erazilerde bu qusun adini eks etdiran coxlu oronimlar movcuddur Qaradag r nundaki Qargabazar qayasina ad coxlu qarganin toplanmasina gore verilmisdir Qargabazar adindaki bazar sozu coxluq menasindadir Qarga qayasi Daskesen Kelbecer ve Tovuz r nlarinda Qargali col Zerdab r nu Melikumud kendindedir MedeniyyetiQarabagin zaman etibarile qedim mescidlerinden biri de Fuzuli rayonunun Qargabazar kendinde yerlesir El arasinda Sah Abbas mescidi kimi taninan bu mescid elmi edebiyyatlarda Haci Qiyaseddin mescidi kimi oz eksini tapmisdir IqtisadiyyatiEhalinin esas mesguliyyeti kend teserrufati ekincilik maldarliq ve heyvandarliq olub Hemcinin baxFuzuli rayonu Qargabazar mescidiXarici kecidlerAzerbaycan Respublikasi Fuzuli Rayon Icra HakimiyyetiIstinadlar Bu kendler de azad edildi Prezident elan etdi qafqazinfo az az 20 oktyabr 2020 2020 10 22 tarixinde Istifade tarixi 20 oktyabr 2020 Azerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik Lugeti Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nesimi adina Dilcilik Institutu Serq qerb Baki 2007 seh 427 2010 09 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 06 17