Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qarisi döyüşü — gürcülərdən təşkil edilmiş ordu bölmələri ilə Səfəvi ordusu arasında müasir Gürcüstanın Tetritsqaro məntəqəsində 1556-cı ildə baş tutmuş döyüş.
| Ağaiani döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Gürcüstanda Səfəvi hakimiyyəti | |||
| Tarix | 1556 | ||
| Yeri | Qarisi adlanan yer (müasir Gürcüstan Respublikasının Aşağı Kartli mxaresinın Ağbulaq bələdiyyəsinin inzibati mərkəzi - Ağbulaq və ya Tetritskaro) | ||
| Səbəbi | Gürcülərin Səfəvi hakimiyyətini qəbul etməmələri | ||
| Nəticəsi | Gürcülərin hərbi qələbəsi, taktiki məğlubiyyəti | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
Arxa plan
Hələ XVI əsrin birinci rübündə Səfəvilər Kartli və Kaxetiyanı tabe etməyə cəhd göstərmişdilər. Lakin onlar Gürcüstanın fəth olunması uğrunda ardıcıl mübarizəyə I Şah Təhmasibin dövründə başladılar. 1540–1554cü illərdə I Şah Təhmasib Gürcüstana dörd dəfə yürüş etmişdi. Farsdilli mənbələrə o, o cümlədən Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə, I Şah Təhmasibin Gürcüstana yürüşləri 1540–1541, 1546–1547, 1551 və 1554-cü illərə təsadüf edir.
Münaqişənin əsası Amasya sülh müqaviləsindən dərhal sonra qoyuldu. Beləki, bu sülh müqaviləsinə görə əsasən gürcülərdən ibarət torpaqlar bu iki imperiya arasında nüfuz dairələrinə bölünürdü. Qərb torpaqları Osmanlı imperiyasının nüfuz dairəsində olmaqla birlikdə, şərqdəki Kartli və Kaxetiya çarlıqları, habelə Samtsxe knyazlığının şərq hissəsi Səfəvi imperiyasının nüfuz dairəsinə daxil olurdu. Lakin bu müqavilə imzalanan zamana qədər artıq uzun illər idi ki, Səfəvi ordusu gürcülərin paytaxtı hesab edilən Tiflis şəhərində yerləşdirilmişdi.
Döyüş
Kartlidəki hökmdar tabe olmaq fikrində deyildi və Amasya sülhünün şərtləri bəlli olduqdan sonra onu tanımadığını elan etdi. Tiflisdəki Qızılbaş ordunun vəziyyətini təhlükəli hala gətirən I Luarsabın əməllərinə cavab olaraq Səfəvi şahı I Təhmasib yeni bir yürüş əmri verdi. Bu yürüş I Luarsabın dövründə onun torpaqlarına edilmiş sayca V Səfəvi yürüşü idi. Yürüşə Qarabağ bəylərbəyi Şahverdi sultan Ziyadoğlu-Qacar komandanlıq edirdi. Gürcü ordusuna isə I Luarsab və onun oğlu I Simon komandanlıq edirdi. İki ordu Qarisi adlanan yerdə qarşılaşdı. Döyüşün sonunda heç birtərəf tam üstünlük qazana bilməsə də, gürcü tərəfi üstün idi, lakin I Luarsab döyüşdə öldürüldü. Bu da, gürcü tərəfinə mənfi təsir etdi.
Nəticə
Şahverdi Sultan Ziyad oğlu bu yürüşdən sonra iki dəfə (1557, 1560–1561) də yürüş etmiş və dağıntılar törətmişdi. Atasının ölümündən sonra I Simon isə qızılbaşların tərəfinə keçmiş qardaşı Davidin (Davud bəyin) təhriki ilə (1568–1569)-cı ildə tərəfindən ələ keçirilmiş və şahın gösrərişi ilə Ələmut qalasına salınmışdı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Əfəndiyev, 2007. səh. 117
- Əfəndiyev, 2007. səh. 105
- Mikaberidze, Alexander. Historical Dictionary of Georgia (2). Rowman & Littlefield. 2015. səh. xxxi. ISBN .
- Maeda, Hirotake. The forced migrations and reorganisation of the regional order in the Caucasus by Safavid Iran: Preconditions and developments described by Fazli Khuzani // Ieda, Osamu; Uyama, Tomohiko (redaktorlar ). Reconstruction and interaction of Slavic Eurasia and its neighbouring worlds (PDF). Slavic Eurasian Studies, No.10. Sapporo: Slavic Research Centre, Hokkaido University. 2006. səh. 241. ISBN . 2020-11-08 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-06-24.
- Vladimir Minorsky, "Tiflis", in: M. Th. Houtsma, E. van Donzel (1993), E. J. Brill's First İslam Ensiklopediyası, 1913–1936, s. 758. Brill, ISBN .
- Ronald Qriqor Süni (1994), The Making of the Georgian Nation, s. 48. Indiana University Press, ISBN
- Əfəndiyev, 2007. səh. 119
Mənbə
- Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 407. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qarisi doyusu gurculerden teskil edilmis ordu bolmeleri ile Sefevi ordusu arasinda muasir Gurcustanin Tetritsqaro menteqesinde 1556 ci ilde bas tutmus doyus Agaiani doyusuGurcustanda Sefevi hakimiyyetiTarix 1556Yeri Qarisi adlanan yer muasir Gurcustan Respublikasinin Asagi Kartli mxaresinin Agbulaq belediyyesinin inzibati merkezi Agbulaq ve ya Tetritskaro Sebebi Gurculerin Sefevi hakimiyyetini qebul etmemeleriNeticesi Gurculerin herbi qelebesi taktiki meglubiyyetiMunaqise terefleriKartli carligi Sefevi imperiyasiKomandan lar I Simon Sahverdi sultan Ziyadoglu QacarArxa planHele XVI esrin birinci rubunde Sefeviler Kartli ve Kaxetiyani tabe etmeye cehd gostermisdiler Lakin onlar Gurcustanin feth olunmasi ugrunda ardicil mubarizeye I Sah Tehmasibin dovrunde basladilar 1540 1554cu illerde I Sah Tehmasib Gurcustana dord defe yurus etmisdi Farsdilli menbelere o o cumleden Hesen bey Rumlunun melumatina gore I Sah Tehmasibin Gurcustana yurusleri 1540 1541 1546 1547 1551 ve 1554 cu illere tesaduf edir Munaqisenin esasi Amasya sulh muqavilesinden derhal sonra qoyuldu Beleki bu sulh muqavilesine gore esasen gurculerden ibaret torpaqlar bu iki imperiya arasinda nufuz dairelerine bolunurdu Qerb torpaqlari Osmanli imperiyasinin nufuz dairesinde olmaqla birlikde serqdeki Kartli ve Kaxetiya carliqlari habele Samtsxe knyazliginin serq hissesi Sefevi imperiyasinin nufuz dairesine daxil olurdu Lakin bu muqavile imzalanan zamana qeder artiq uzun iller idi ki Sefevi ordusu gurculerin paytaxti hesab edilen Tiflis seherinde yerlesdirilmisdi DoyusKartlideki hokmdar tabe olmaq fikrinde deyildi ve Amasya sulhunun sertleri belli olduqdan sonra onu tanimadigini elan etdi Tiflisdeki Qizilbas ordunun veziyyetini tehlukeli hala getiren I Luarsabin emellerine cavab olaraq Sefevi sahi I Tehmasib yeni bir yurus emri verdi Bu yurus I Luarsabin dovrunde onun torpaqlarina edilmis sayca V Sefevi yurusu idi Yuruse Qarabag beylerbeyi Sahverdi sultan Ziyadoglu Qacar komandanliq edirdi Gurcu ordusuna ise I Luarsab ve onun oglu I Simon komandanliq edirdi Iki ordu Qarisi adlanan yerde qarsilasdi Doyusun sonunda hec birteref tam ustunluk qazana bilmese de gurcu terefi ustun idi lakin I Luarsab doyusde olduruldu Bu da gurcu terefine menfi tesir etdi NeticeSahverdi Sultan Ziyad oglu bu yurusden sonra iki defe 1557 1560 1561 de yurus etmis ve dagintilar toretmisdi Atasinin olumunden sonra I Simon ise qizilbaslarin terefine kecmis qardasi Davidin Davud beyin tehriki ile 1568 1569 ci ilde terefinden ele kecirilmis ve sahin gosrerisi ile Elemut qalasina salinmisdi Hemcinin baxAgaiani doyusuIstinadlarEfendiyev 2007 seh 117 Efendiyev 2007 seh 105 Mikaberidze Alexander Historical Dictionary of Georgia 2 Rowman amp Littlefield 2015 seh xxxi ISBN 978 1442241466 Maeda Hirotake The forced migrations and reorganisation of the regional order in the Caucasus by Safavid Iran Preconditions and developments described by Fazli Khuzani Ieda Osamu Uyama Tomohiko redaktorlar Reconstruction and interaction of Slavic Eurasia and its neighbouring worlds PDF Slavic Eurasian Studies No 10 Sapporo Slavic Research Centre Hokkaido University 2006 seh 241 ISBN 4938637391 2020 11 08 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 06 24 Vladimir Minorsky Tiflis in M Th Houtsma E van Donzel 1993 E J Brill s First Islam Ensiklopediyasi 1913 1936 s 758 Brill ISBN 90 04 08265 4 Ronald Qriqor Suni 1994 The Making of the Georgian Nation s 48 Indiana University Press ISBN 0 253 20915 3 Efendiyev 2007 seh 119MenbeOqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti Baki Serq Qerb 2007 407 ISBN 978 9952 34 101 0