Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qaratəpə (türk. Karatəpə; het Azatiwataya) ― Türkiyənin cənubundakı Osmaniyyə ilində keçmiş Hett qalası və açıq hava muzeyi. Obyekt Ceyhan çayının sağ sahilindəki Tavr dağlarında yerləşir. Ərazi Qaratəpə-Aslandaş Milli Parkı daxilindədir.
| Qaratəpə | |
|---|---|
| Karatepe | |
 | |
| Yer | Osmaniyyə ili, Türkiyə |
| Tip | Yaşayış məntəqəsi |
| Tarix | |
| Mədəniyyətlər | Hettlər |
| Yer qeydləri | |
| Vəziyyəti | Dağıntı |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
Bura Şərqi Anadoludan şimali Suriya düzənliyinə qədərki keçidi idarə edən qədim Kilikiya şəhəri idi. Şəhər ramızdan əvvəl 12-ci əsrin sonlarında Hett imperiyasının süqutundan sonra mühüm Neo-Hett mərkəzi olmuşdur. Ərazidə aşkarlanan tapıtılar arasında nəhəng tarixi lövhələr, heykəllər, ovçuluq və döyüş səhnələri təsvir olunmuş relyefi olan iki abidə qapısı və avarlı qayıq var.
Qaratəpə yazısı
Finikiya və Luvi dilində yazılmış e.ə. səkkizinci əsrə aid iki dilli kitabədə Adana krallarının Luvi dilində mu-ka-sa- (tez-tez "Moxos" olaraq göstərilmişdir), finikiya dilində isə mpš - Mopsos olaraq qeyd edilmiş "Mopsos evi"ndəki fəaliyyətləri əks olunmuşdur. Kitabə əvvəlcə finikiya dilində yazılmış, daha sonra isə luvi hiyeroqlifinə tərcümə edilmişdir. Rozetta daşı kimi bu yazı da arxeoloqlara müvafiq qliflərin şifrəsini açmaq üçün köməklik etmişdir.
Yazıda qeyd olunana görə, onun müəllifi həm də şəhərin hökmdarı olan Azativadadır (və ya Azativata). O, özünün qədim Kue krallığı olan Adanava (Adana) kralı Avarikuna tabe olduğunu etiraf edirdi. Kitabəyə görə, Azativanın Adanavanın sərhəd qəsəbələrindən biri olduğu görünür.
Troya nəzəriyyəsi
Yazıçı və tərcüməçi Raul Skrott Qaratəpədəki qala və ətrafındadakı mənzərənin Homerin İliadasındakı Troya təsvirlərinə əhəmiyyətli dərəcədə bənzədiyini qeyd etmişdir.
Arxeologiya
1946-cı ildə kəşf edilmiş Qaratəpədə 1947-1957-ci illərdə Helmut Teodor Bossertin (1889-1961) rəhbərlik etdiyi bir qrup tərəfindən qazıntı işləri aparılmış və kral Azativatasın istehkam şəhərinin dağıntıları aşkarlanmışdır. Sonrakı bərpa işləri uzun illər boyu davam etmişdir. 1990-cı illərin sonlarında ərazidəki sarayda Halet Çambelin (1916–2014) rəhbə
rliyi ilə arxeoloji işlər aparılmışdır.
Azativatas hökmranlığının tarixləri eramızdan əvvəl 8-ci əsrin əvvəllərindən 7-ci əsrin əvvəllərinə qədər dəyişir.
Əşyalar bu gün Qaratepe-Aslandaş Milli Parkının bir hissəsi olan Qaratepe-Aslandaş Açıq Hava Muzeyində sərgilənir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Ilya Yakubovich. "Phoenician and Luwian in Early Iron Age Cilicia". Anatolian Studies (ingilis). 65. 2015: 35–53. doi:10.1017/s0066154615000010.
- Cyrus H. Gordon, Azitawadd's Phoenician Inscription, Journal of Near Eastern Studies, vol. 8, No. 2, pp. 108–115, 1949
- R. D. Barnett, Karatepe, the Key to the Hittite Hieroglyphs, Anatolian Studies, vol. 3, pp. 53–95, 1953
- J. D. Hawkins and A. Morpurgo Davies, On the Problems of Karatepe: The Hieroglyphic Text, Anatolian Studies, vol. 28, pp. 103–119, 1978
- Yakubovich, 50
- Trevor Bryce, The World of The Neo-Hittite Kingdoms: A Political and Military History. 2021-08-29 at the Wayback Machine Oxford University Press, 2012 ISBN
- http://www.zdf.de/ZDFmediathek/#/beitrag/video/951028/Der-Fall-Troia/ 2010-11-24 at the Wayback Machine
- Halet Çambel, Karatepe: An Archeological Introduction to a Recently Discovered Hittite Site in Southern Anatolia, Oriens, vol. 1, no. 2, pp. 147–162, 1948
- Helmuth Theodor Bossert, Karatepe kazilari (birinci ön-rapor) Die Ausgrabungen auf dem Karatepe (erster Vorbericht), Türk Tarih Kurumu Basimevi, 1950
- Halet Çambel and Asli Özyar, Karatepe-Aslantas, azatiwataya, die bildwerke, Verlag Philipp von Zabern, 2003, ISBN
- Irene J. Winter, On the Problems of Karatepe: The Reliefs and Their Context, Anatolian Studies, vol. 29, pp. 115–151, 1979
- David Ussishkin, The Date of the Neo-Hittite Enclosure in Karatepe, Anatolian Studies, vol. 19, pp. 121–137, 1969
- (türk). Doğa Koruma ve Milli Parklar genel Müdürlüğü. 2018-02-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-26.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Qaratepe yasayis yeri Qaratepe turk Karatepe het Azatiwataya Turkiyenin cenubundaki Osmaniyye ilinde kecmis Hett qalasi ve aciq hava muzeyi Obyekt Ceyhan cayinin sag sahilindeki Tavr daglarinda yerlesir Erazi Qaratepe Aslandas Milli Parki daxilindedir QaratepeKaratepe37 17 44 sm e 36 15 13 s u Yer Osmaniyye ili TurkiyeTip Yasayis menteqesiTarixMedeniyyetler HettlerYer qeydleriVeziyyeti DagintiQaratepe Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixBura Serqi Anadoludan simali Suriya duzenliyine qederki kecidi idare eden qedim Kilikiya seheri idi Seher ramizdan evvel 12 ci esrin sonlarinda Hett imperiyasinin suqutundan sonra muhum Neo Hett merkezi olmusdur Erazide askarlanan tapitilar arasinda neheng tarixi lovheler heykeller ovculuq ve doyus sehneleri tesvir olunmus relyefi olan iki abide qapisi ve avarli qayiq var Qaratepe yazisiKaratepeNVl6 8 Finikiya ve Luvi dilinde yazilmis e e sekkizinci esre aid iki dilli kitabede Adana krallarinin Luvi dilinde mu ka sa tez tez Moxos olaraq gosterilmisdir finikiya dilinde ise mps Mopsos olaraq qeyd edilmis Mopsos evi ndeki fealiyyetleri eks olunmusdur Kitabe evvelce finikiya dilinde yazilmis daha sonra ise luvi hiyeroqlifine tercume edilmisdir Rozetta dasi kimi bu yazi da arxeoloqlara muvafiq qliflerin sifresini acmaq ucun komeklik etmisdir Yazida qeyd olunana gore onun muellifi hem de seherin hokmdari olan Azativadadir ve ya Azativata O ozunun qedim Kue kralligi olan Adanava Adana krali Avarikuna tabe oldugunu etiraf edirdi Kitabeye gore Azativanin Adanavanin serhed qesebelerinden biri oldugu gorunur Troya nezeriyyesiYazici ve tercumeci Raul Skrott Qaratepedeki qala ve etrafindadaki menzerenin Homerin Iliadasindaki Troya tesvirlerine ehemiyyetli derecede benzediyini qeyd etmisdir Arxeologiya 1946 ci ilde kesf edilmis Qaratepede 1947 1957 ci illerde Helmut Teodor Bossertin 1889 1961 rehberlik etdiyi bir qrup terefinden qazinti isleri aparilmis ve kral Azativatasin istehkam seherinin dagintilari askarlanmisdir Sonraki berpa isleri uzun iller boyu davam etmisdir 1990 ci illerin sonlarinda erazideki sarayda Halet Cambelin 1916 2014 rehbe rliyi ile arxeoloji isler aparilmisdir Azativatas hokmranliginin tarixleri eramizdan evvel 8 ci esrin evvellerinden 7 ci esrin evvellerine qeder deyisir Esyalar bu gun Qaratepe Aslandas Milli Parkinin bir hissesi olan Qaratepe Aslandas Aciq Hava Muzeyinde sergilenir Hemcinin bax Turkiye portaliAizanoi Turkiyede YUNESKO nun Umumdunya irsi obyektlerinin siyahisiIstinadlarIlya Yakubovich Phoenician and Luwian in Early Iron Age Cilicia Anatolian Studies ingilis 65 2015 35 53 doi 10 1017 s0066154615000010 Cyrus H Gordon Azitawadd s Phoenician Inscription Journal of Near Eastern Studies vol 8 No 2 pp 108 115 1949 R D Barnett Karatepe the Key to the Hittite Hieroglyphs Anatolian Studies vol 3 pp 53 95 1953 J D Hawkins and A Morpurgo Davies On the Problems of Karatepe The Hieroglyphic Text Anatolian Studies vol 28 pp 103 119 1978 Yakubovich 50 Trevor Bryce The World of The Neo Hittite Kingdoms A Political and Military History 2021 08 29 at the Wayback Machine Oxford University Press 2012 ISBN 0199218722 http www zdf de ZDFmediathek beitrag video 951028 Der Fall Troia 2010 11 24 at the Wayback Machine Halet Cambel Karatepe An Archeological Introduction to a Recently Discovered Hittite Site in Southern Anatolia Oriens vol 1 no 2 pp 147 162 1948 Helmuth Theodor Bossert Karatepe kazilari birinci on rapor Die Ausgrabungen auf dem Karatepe erster Vorbericht Turk Tarih Kurumu Basimevi 1950 Halet Cambel and Asli Ozyar Karatepe Aslantas azatiwataya die bildwerke Verlag Philipp von Zabern 2003 ISBN 3 8053 3085 5 Irene J Winter On the Problems of Karatepe The Reliefs and Their Context Anatolian Studies vol 29 pp 115 151 1979 David Ussishkin The Date of the Neo Hittite Enclosure in Karatepe Anatolian Studies vol 19 pp 121 137 1969 turk Doga Koruma ve Milli Parklar genel Mudurlugu 2018 02 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 04 26