Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qanlı 1 May (türk. Kanlı 1 Mayıs) — 1977-ci ilin 1 may tarixində Türkiyənin İstanbul şəhərinin mərkəzində yerləşən Taksim meydanında baş vermiş qətliam hadisəsi. Hadisə hər il ənənəvi formada təşkil edilən Beynəlxalq əmək günü münasibətilə keçirilən 1 may nümayişlərində baş vermişdir. Hadisə nəticəsində 34 nəfər həlak olmuş, 136 nəfər isə müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri almışdır. Qanlı 1 May Türkiyə tarixinə ən böyük siyasi qətliamlardan biri olaraq keçmişdir.
| Qanlı 1 May | |
|---|---|
 Hadisə günü Taksim meydanına toplaşmış kütlə. | |
| Hücum yeri | Taksim meydanı, İstanbul, Türkiyə |
| Hücum hədəfi | Mitinqdə iştirak edən şəxslər |
| Vaxt | 1 may 1977 təx. 19:00 () |
| Hücum üsulu | silahlı qarşıdurma |
| Həlak olanlar | 34 |
| Yaralılar | 136 |
| Terrorçu sayı | bilinmir |
Arxa plan
1977-ci ilin 1 may günü Beynəlxalq əmək günü qeyd etmək üçün ölkənin müxtəlif bölgələrindən 500 mindən çox şəxs İstanbula gəlməkdə idi. Şəhərə daxil olan qrupların böyük əksəriyyəti -in rəhbərliyi altında təşkilatlanmış və hərəkət etməkdə idilər. Qruplar səhər saatlarından etibarən Taksim meydanını iki istiqamətdən doldurmuşdu. Yüksək təhlükəsizlik tədbirlərinin görülməsi səbəbindən mitinqdə çıxış etməsi planlaşdırılan şəxslərin əraziyə daxil olması vaxt aparmış, bu səbəbdən tədbirin başlamasında gecikmələr yaşanmışdır. Yerli vaxtla saat 19:00-da dönəmin başqanı Kemal Türklerin nitqinin sonuna gəlindiyi anda meydandan ilk atəş səsləri yüksəlmişdir. Sular İdarəsi binasının üzərindən və meydanda yerləşən Intercontinental hotelinin damından nümayişçilərin sıx toplaşdığı yerlərə qarşı açılan aramsız atəşlər nəticəsində iştirakçılar arasında anlıq panika yaranmışdır.
İnsanlar panika halında ərazinin tərk etməyə çalışdığı zaman meydana kütlənin dağıdılması üçün panzerlər daxil olmuşdur. Ətrafda yerləşən yüksək binaların pəncərələrindən və damından kütlənin üzərinə atəş açılsada polis atəş açan şəxsləri yox, kütlənin dağıdılması ilə məşğul idi. Yerli polis birliklərinin əsas məqsədi kütlənin Qazancı yoxuşu istiqamətində sıxışdırılması və beləliklə müqavimətin sona çatdırılması ilə bağlı idi. Qazancı yoxuşuna gedən yolun bir yük maşını tərəfindən bağlanması insanların panikasını daha da artırmışdır. Nəticədə kütlə üzərlərinə doğru gələn paznerlərin altında qalmış və bir-birinin üzərinə çıxaraq sağ qalmağa çalışmışdır.
Baş verən hadisə nəticəsində 28 nəfər əzilmə və ya boğulma səbəbindən, 5 nəfər odlu silahla vurulma səbəbindən, 1 nəfər isə panzer təkərləri altında qalaraq həlak olmuşdur. Hadisədə 130 nəfərdən çox şəxs müxtəlif dəcərəli bədən xəsarətləri almışdır. Ölənlərin çoxu Qazancı yoxuşunun yuxarı hissəsində yerləşən yük maşının yolu bağlaması səbəbindən həlak olmuşdur. 1977-ci ilin 1 may tarixində İstanbulun mərkəzində baş verən qətliam faktına görə 470 nəfər şübhəli şəxs qismində saxlanıldı. Saxlanılan şəxslərin böyük bir qismi sonradan hadisə ilə bağlı heç bir əlaqələrin olmaması səbəbindən azad edildilər. Hadisə günü Taksim meydanında yerləşən Sular İdarəsindən və Intercontinental hotelinin damından kütləyə qarşı atəş açan şəxslərin şəxsiyyətləri bu gün belə müəyyənləşdirlə bilməmişdir.
Hadisədən bir müddət sonra Milli İstihbarat Təşkilatı tərəfindən dönəmin Baş Naziri Süleyman Dəmirələ göndərilən sənəddə 1977-ci ilin 1 may tarixində İstanbulun Taksim meydanında baş verən silahlı qarşıdurma Əks-partizan tərəfindən həyata keçirilmiş bir dövlət çevrilişi olaraq dəyərləndirilmişdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qanli 1 May turk Kanli 1 Mayis 1977 ci ilin 1 may tarixinde Turkiyenin Istanbul seherinin merkezinde yerlesen Taksim meydaninda bas vermis qetliam hadisesi Hadise her il enenevi formada teskil edilen Beynelxalq emek gunu munasibetile kecirilen 1 may numayislerinde bas vermisdir Hadise neticesinde 34 nefer helak olmus 136 nefer ise muxtelif dereceli beden xesaretleri almisdir Qanli 1 May Turkiye tarixine en boyuk siyasi qetliamlardan biri olaraq kecmisdir Qanli 1 MayHadise gunu Taksim meydanina toplasmis kutle Hucum yeri Taksim meydani Istanbul TurkiyeHucum hedefi Mitinqde istirak eden sexslerVaxt 1 may 1977 tex 19 00 UTC 1 Hucum usulu silahli qarsidurmaHelak olanlar 34Yaralilar 136Terrorcu sayi bilinmirArxa plan1977 ci ilin 1 may gunu Beynelxalq emek gunu qeyd etmek ucun olkenin muxtelif bolgelerinden 500 minden cox sexs Istanbula gelmekde idi Sehere daxil olan qruplarin boyuk ekseriyyeti in rehberliyi altinda teskilatlanmis ve hereket etmekde idiler Qruplar seher saatlarindan etibaren Taksim meydanini iki istiqametden doldurmusdu Yuksek tehlukesizlik tedbirlerinin gorulmesi sebebinden mitinqde cixis etmesi planlasdirilan sexslerin eraziye daxil olmasi vaxt aparmis bu sebebden tedbirin baslamasinda gecikmeler yasanmisdir Yerli vaxtla saat 19 00 da donemin basqani Kemal Turklerin nitqinin sonuna gelindiyi anda meydandan ilk ates sesleri yukselmisdir Sular Idaresi binasinin uzerinden ve meydanda yerlesen Intercontinental hotelinin damindan numayiscilerin six toplasdigi yerlere qarsi acilan aramsiz atesler neticesinde istirakcilar arasinda anliq panika yaranmisdir Insanlar panika halinda erazinin terk etmeye calisdigi zaman meydana kutlenin dagidilmasi ucun panzerler daxil olmusdur Etrafda yerlesen yuksek binalarin pencerelerinden ve damindan kutlenin uzerine ates acilsada polis ates acan sexsleri yox kutlenin dagidilmasi ile mesgul idi Yerli polis birliklerinin esas meqsedi kutlenin Qazanci yoxusu istiqametinde sixisdirilmasi ve belelikle muqavimetin sona catdirilmasi ile bagli idi Qazanci yoxusuna geden yolun bir yuk masini terefinden baglanmasi insanlarin panikasini daha da artirmisdir Neticede kutle uzerlerine dogru gelen paznerlerin altinda qalmis ve bir birinin uzerine cixaraq sag qalmaga calismisdir Bas veren hadise neticesinde 28 nefer ezilme ve ya bogulma sebebinden 5 nefer odlu silahla vurulma sebebinden 1 nefer ise panzer tekerleri altinda qalaraq helak olmusdur Hadisede 130 neferden cox sexs muxtelif decereli beden xesaretleri almisdir Olenlerin coxu Qazanci yoxusunun yuxari hissesinde yerlesen yuk masinin yolu baglamasi sebebinden helak olmusdur 1977 ci ilin 1 may tarixinde Istanbulun merkezinde bas veren qetliam faktina gore 470 nefer subheli sexs qisminde saxlanildi Saxlanilan sexslerin boyuk bir qismi sonradan hadise ile bagli hec bir elaqelerin olmamasi sebebinden azad edildiler Hadise gunu Taksim meydaninda yerlesen Sular Idaresinden ve Intercontinental hotelinin damindan kutleye qarsi ates acan sexslerin sexsiyyetleri bu gun bele mueyyenlesdirle bilmemisdir Hadiseden bir muddet sonra Milli Istihbarat Teskilati terefinden donemin Bas Naziri Suleyman Demirele gonderilen senedde 1977 ci ilin 1 may tarixinde Istanbulun Taksim meydaninda bas veren silahli qarsidurma Eks partizan terefinden heyata kecirilmis bir dovlet cevrilisi olaraq deyerlendirilmisdir