Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Beynəlxalq Əmək Günü (Bir may bayramı və ya Əmək bayramı) — Hər il 1 May tarixinin manifestasiyalarla Beynəlxalq Zəhmətkeşlər Bayramı kimi anılması qərarı ilk dəfə II İnternasionalın 1889-cu ilin iyulunda keçirilən Paris Konqresində verilib. Haymarket üsyanı, anarxistlərin edamı – qanla boyanmış may günləri və sinfi qarşıdurmaların sonrakı xronikası dünya əməkçilərinin şərəfli tarixinin ən yaddaqalan hissələridir. Bu şərəfli tarixin simvolu isə 1 May bayramıdır.
| Beynəlxalq Əmək Günü | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  SSRİ |
| Qeyd olunmağa başlayıb | 1889 |
| Həsr olunub | işçi[d], İşçi, əmək |
| Tarix | 1 may |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1 May bayramının yaranma zərurəti
Bu gün Azərbaycanın da Konstitusiyası və Əmək Məcəlləsində təsbit edilmiş əmək hüququ, sosial qarantiya, 8 saatlıq iş günü irticanın təzyiq və istismarına, cüzi maaş müqabilində bəzən 15–16 saata çatan gündəlik iş rejiminə, uşaq əməyinə qarşı aparılan sinfi mübarizənin nəticəsidir. Bəs bu tarixi proses və onun məntiqi nəticəsi olan 1 May bayramı necə meydana gəldi?
XX əsrin əvvəllərində Avropada ən fəal kommunist hərəkatı üzvlərindən biri olan Roza Lüksemburq (Almaniya) 1894-cü ilin fevralında Parisdə dərc olunmuş "May bayramı necə yarandı?" adlı tarixi məqaləsində yazırdı: "Azad düşüncə – 8 saatlıq iş gününün nailiyyəti üçün vasitə kimi bir proletar bayram günü tətbiq etmək ilk dəfə Avstraliyada ortaya çıxdı.
Yerli işçilər 1856-cı ildə artıq toplantı və əyləncə ilə əlaqədar səkkiz saatlıq iş gününün lehinə nümayiş olaraq bir günlük özlərini tamamilə işdən azad etməyi qərara aldılar.
Bu bayram günü 21 aprelə təyin edildi. Öncə, 1856-cı ildə avstraliyalı işçilər yalnız bircə dəfə nümayiş keçirməyi düşünürdülər. Ancaq bu ilk bayram nümayişi avstraliyalı proletar kütlələrdə elə təsirli iz buraxdı, elə bir canlanma yaratdı ki, bayramın hər il təkrarlanmasına qərar verildi.
Bu qərar gerçəkdən, işçi kütlələrə kütləvi işə çıxmamaq kimi öz güclərinə inam və cəsarəti verdi. Zavod, fabrik və emalatxanaların əbədi qullarına öz daxili birliklərinə baxış zəminində cəsarət, gücü bəxş etdi".
Beləcə, proletar bayramı düşüncəsi tez bir zamanda mənimsəndi, Avstraliyanı aşıb başqa ölkələrə yayıldı, ta ki o, bütün proletar dünyasını fəth etdi. Avstraliyalı əməkçilərin bu nümunəsini daha sonra amerikalılar təkrarladı.
"…hər küçəni bir işçinin cəsədiylə bəzəyəcəyik"
1866-cı ildə Amerikan işçiləri Baltimorda toplandıqları konqresdə günlük iş vaxtının 8 saata endirilməsi tələblərini ciddi şəkildə irəli sürmək haqda qərar qəbul etdilər. Ancaq işçilərin bu haqlı tələbi rədd edildi. Bundan sonra "8 saatlıq iş günü" artıq bütün Amerikan əməkçilərinin ortaq tələbinə çevriləcək, onların təşkilati mübarizəsinin başlanğıcına damğasını vuracaq, işçi sinfi qanlı və ağır mübarizələrlə burjualardan bu haqqı zorla alacaqdı.
1884-cü ildə Çikaqoda toplanan Amerika İşçi Federasiyası və Beynəlxalq İşçilər Birliyi "8 saatlıq iş günü"nü burjuaziyaya zorla qəbul etdirmək haqda qərar qəbul etdi. Bu qərara görə 2 il sonra – 1 may 1886-cı ildə 8 saatlıq iş günü üçün boykotlar ediləcək və aksiyalar keçirəcəkdilər.
Amerikan burjuaziyası bu qərara qarşı hücuma keçdi. Burjuaziyanın idarəçiliyindəki kapitalist media monopolistləri, mitinqdən öncəki günlərdə küçələrin qan gölünə çevriləcəyi kimi gülünc iddialar yayımlayırdı. Buna misal olaraq "Çikaqo Tribun" qəzeti "Şəhəri dağıdıb yandıracaqlar? Bunun qarşısını almaq üçün lazım gələrsə, Çikaqonun hər küçəsini bir işçinin cəsədiylə bəzəyəcəyik" – deyə alçaqcasına hədələyici yazılar verirdi…
1 may 1886-cı ildə demək olar ki, bütün sənaye mərkəzlərində – Nyu-York, Çikaqo, Filadelfiya, Baltimorda… 200 mindən çox işçi boykota başladı. Çikaqoda 80 min işçi haqları olan "8 saatlıq iş günü" tələbi altında sıx sıralarla möhtəşəm yürüş keçirdi.
"… gün gələcək"
Ümummilli boykotun və bu aksiyaların yayılmasından qorxan burjuaziya silahlı əsgərlərlə yanaşı həm də, casus provakatorlar tutaraq hücuma keçdi. 3 may günü "McCormic" fabrikinin qarşısında onlara qatılmayan digər işçiləri boykota qoşulmağa çağıran silahsız işçilərə atəş açıldı və bir işçi öldürüldü. İşçilər bu qanlı hadisəni protest etmək üçün mitinq keçirmək qərarına gəldilər.
4 may günü işçilər daha güclü bir mitinq təşkil etdilər. Mitinqin qurtarmasına az qalmış yüzlərlə polis meydana girdi. Bir az sonra isə mənşəyi və haradan gəldiyi bəlli olmayan bir bomba polislərin olduğu yerə düşdü. Bomba atılandan sonra mitinq bölgəsi qanlı savaş meydanına çevrildi. İşçilər güllə yağışına tutuldular. 4 işçi və 7 polis öldü, onlarla işçi isə yaralandı. Həmkarlar ittifaqlarının sədrləri və 8 işçi hərəkatının lideri tutuldu.
Siyasi şou kimi keçən məhkəmə sonrasında işçi hərəkatının liderlərindən olan 4 işçi – Avgust Spies, Albert Parsons, Corc Engel ve Adolf Fişer edama məhkum edildilər.
11 noyabr 1887-ci ildə edama aparılan Avgust Spiesin son sözü belə oldu: "Səssizlyimizin, bu gün boğacağınız səslərdən daha güclü olacağı gün gələcək". Doğrudan da, bu repressiya və edam qərarları etirazlar, zəhmətkeşlərin beynəlxalq birliyinə və yeni, daha güclü mübarizələrə təkan verdi.
II İnternasionalın tarixi qərarı
Bu arada Avropada da işçi hərəkatı güclü inkişaf etdi və canlandı. 1889-cu ilin iyulunda Parisdə toplanan II İnternasionalın 1-ci Konqresində 1 May tarixi dünya zəhmətkeşlərinin birlik, mübarizə günü olaraq qəbul edildi. Hər ilin 1 may tarixini mitinqlər, aksiyalar və boykotlarla qeyd etmək qərarı alındı.
Beləliklə, bu hərəkat özünün güc ifadəsini İşçilərin Beynəlmiləl Konqresi ilə tapdı. Sözü gedən Konqresə 400 nümayəndə toplanmışdı. Öncə 8 saatlıq iş günü tələbi haqda qərar verildi.
Fransız Həmkarlar İttifaqının üzvü, bordolu fəhlə Lavign təklif etdi ki, hər bir ölkənin zəhmətkeşləri Əmək Bayramı Günü adı altında bu tələbi ortaya qoysunlar. Burada amerikalı işçilərin nümayəndəsi diqqəti 1890-cı ilin 1 Mayı ilə bağlı yoldaşlarının eyni qərarına yönəltdi, beləliklə Konqres həmin günü proletariatın bayram günü kimi müəyyən etdi.
Proletariat nümayəndələri əslində, bu halda da 30 il öncə Avstraliyada olduğu kimi yalnız bir günlük manifestasiya haqda düşünürdülər. Konqres qərarlaşdırmışdı ki, 1 Mayda (1890-cı il) bütün ölkələrin proletariatları 8 saatlıq iş günü tələbi ilə birlikdə nümayiş keçirsinlər.
Növbəti illərdə aparılan müzakirələrdə bayramın təkrar keçirilməsi təklifləri səslənmədi. Heç kim qabaqcadan prosesin belə parlaq şəkildə reallaşacağını və qısa zamanda işçi sinfi arasında yayılacağını təxmin edə bilməmişdi.
SSRİ-nin dağılmasından sonra
Dünyanı bürüyən sinfi mübarizə Rusiyada bir qədər də kəskin xarakter almışdı. Rusiyada baş qaldıran fəhlə-kəndli çıxışları daha fundamental xarakter daşıyırdı.
Rusiya proletar kütlələrinin daha güclü ittifaqlarda birləşməsi və kommunist-bolşevik partiyası sıralarında güclü siyasi fəaliyyəti sonradan Böyük Oktyabr İnqilabına və nəhayətdə Leninin başçılığı ilə tarixdə sosialist sistemə dayanan ilk fəhlə-kəndli dövlətinin – SSRİ-nin yaradılmasına gətirib çıxardı.
Sovet İttifaqında bu bayram dünyada ən möhtəşəm səviyyədə keçirilirdi. 30 yaşdan yuxarı vətəndaşlarımız – keçmiş sovet adamları 1 May bayramını yaxşı xatırlayırlar. Bayramdan bir neçə gün öncə bütün ölkə boyu – idarə, müəssisə və təşkilatlarda, məktəblərdə böyük çoşqu ilə hazırlıq gedirdi.
Mayın 1-də şəhərlərdə böyük nümayişlər keçirilər, möhtəşəm bayram əfval-ruhiyyəsi hökm sürərdi. Peşəsində fərqlənən əməkçilərə mükafatlar, fəxri adlar verilər, Sovet İttifaqının paytaxtına – Moskvaya dünyanın bütün ölkələrindən dəvət olunan qonaqlara sosializmin nəyə qadir olduğu nümayiş etdirilərdi.
Lakin SSRİ-nin dağılmasından sonra "qurunun oduna yaşı da yandırdılar" və bütün yaxşı ənənələr kimi 1 May bayramını da ləğv etdilər. Lakin Rusiyada və bəzi digər respublikalarda 1 may hər il keçirilir – qarşıdurmaların yaranması ilə olsa belə.
Azərbaycanda 1 May bayramının tarixi
1920-ci ildən başlayaraq, 1 may Azərbaycanda da rəsmi bayram günü kimi qeyd olunub. Lakin hələ 1919-cu ildə əməkçilər 1 May bayramı qeyd ediləndə Rəsulzadənin rəhbərliyi ilə ADR hökuməti bu bayramda fəal iştirak edib. Onlar bu bayramın sinfi qarşıdurma yaradan amil kimi qiymətləndirilməsini rədd edirdilər.
SSRİ tərkibində olanda 1 May bayramı rəsmi bayram sırasında ən yüksək səviyyədə qeyd olunar və bununla bağlı keçirilən tədbirlərdə, televiziya və mətbuatda insanlara əməyin, zəhmətin nə qədər vacib olduğu aşılanardı.
1992-ci ildə isə bu bayramı totalitar quruluşun ideoloji atributu kimi ləğv etdilər. Həmin ilin oktyabrında müstəqil Azərbaycanın bayramları haqqında qanun qəbul edilərkən 1 May xeyli dərəcədə ideolojiləşmiş bayram kimi o sıraya daxil edilmədi.
Həmin bayramın sinfi ideologiyanı daşıyan şəxslərin təşəbbüsü ilə yaradıldığını əsas gətirdilər. 1992-ci ildə keçmiş prezident Əbülfəz Elçibəyin göstərişi ilə 1 mayın rəsmi səviyyədə qeyd edilməsinə son qoyuldu.
Ölkəmizdə bu tarixi sadəcə kommunist partiyaların üzvləri kiçik bir yürüşlə qeyd edirlər. Lakin demək olar ki, bütün sosioloqlar, psixoloqlar, müxalifət və iqtdar nümayəndələri də belə bir bayramın yüksək səviyyədə keçirilməsinin vacib olduğunu bildirirlər.
"İnsanlıq xoş günlərə çıxanda…"
"Sosialist Bacı" adı ilə tanınan kommunist Roza Lüksemburq öz tarixi məqaləsində yazırdı: "1 May əsasən, 8 saatlıq iş günü çağırışları ilə başlasa da, bu məqsədə nail olduqdan sonra da bu proses bitmədi. Nə qədər ki işçilərin burjuaziya və hakim sinfə qarşı mübarizəsi davam edir, nə qədər ki bütün tələblər yerinə yetirilməyib, 1 May bayramı da hər il bu tələblərin ifadəsi olacaq.
Xoş günlərə çıxanda və dünyanın dörd bir yanında işçi sinfi azadlığa qovuşanda belə, çox güman ki, mübarizə yolu və çəkilən əzabları anaraq insanlıq 1 Mayı bayram kimi keçirəcək".
1 may 120 ildir ki, dünyanın əksər ölkələrində zəhmətkeşlərin beynəlxalq həmrəylik günü kimi qeyd edilir. Dünyanın 100-dən artıq ölkəsində ictimai bayram kimi, 70-ə yaxın ölkəsində isə dövlət səviyyəsində rəsmi bayram günü olaraq qeyd edilir.
Əksər 1 May nümayişləri dinc şəkildə və insidentsiz başa çatsa da, bəzən planlı qarşıdurmalar da yaradılır. Bəzi ölkələrdə bayram günü nümayişə çıxan işçilərin qanı tökülür. Bunu edənlər isə 100 il öncəki kimi yenə də burjuaziyanın, azğın kapitalizmin casus provakatorlarıdır.
İndiyə kimi 1 May nümayişlərində 1000-dən çox insan öldürülüb. Lakin bu qurbanlar 1 Mayı Beynəlxalq Zəhmətkeşlər Bayramı kimi qeyd edən milyonları qorxutmur. Çünki "Sosialist bacı"nın dediyi kimi, nə vaxtadək dünyada sosial ədalət, sinfi bərabərlik, insan hüquqları tam bərqərar olmayıb, o zamanadək 1 may tarixi ampluasında qeyd olunacaq…
Mənbə
- Fəhlə cəsədləri üzərində yaranan 120 yaşlı bayram 2011-05-03 at the Wayback Machine
- https://www.ccma.cat/324/per-que-el-primer-de-maig-es-el-dia-del-treball/noticia/3161422/.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Beynelxalq Emek Gunu Bir may bayrami ve ya Emek bayrami Her il 1 May tarixinin manifestasiyalarla Beynelxalq Zehmetkesler Bayrami kimi anilmasi qerari ilk defe II Internasionalin 1889 cu ilin iyulunda kecirilen Paris Konqresinde verilib Haymarket usyani anarxistlerin edami qanla boyanmis may gunleri ve sinfi qarsidurmalarin sonraki xronikasi dunya emekcilerinin serefli tarixinin en yaddaqalan hisseleridir Bu serefli tarixin simvolu ise 1 May bayramidir Beynelxalq Emek GunuOlke SSRIQeyd olunmaga baslayib 1889Hesr olunub isci d Isci emekTarix 1 may Vikianbarda elaqeli mediafayllar1938 ci ilde Azerbaycanda buraxilmis poster1 May bayraminin yaranma zeruretiBu gun Azerbaycanin da Konstitusiyasi ve Emek Mecellesinde tesbit edilmis emek huququ sosial qarantiya 8 saatliq is gunu irticanin tezyiq ve istismarina cuzi maas muqabilinde bezen 15 16 saata catan gundelik is rejimine usaq emeyine qarsi aparilan sinfi mubarizenin neticesidir Bes bu tarixi proses ve onun mentiqi neticesi olan 1 May bayrami nece meydana geldi XX esrin evvellerinde Avropada en feal kommunist herekati uzvlerinden biri olan Roza Luksemburq Almaniya 1894 cu ilin fevralinda Parisde derc olunmus May bayrami nece yarandi adli tarixi meqalesinde yazirdi Azad dusunce 8 saatliq is gununun nailiyyeti ucun vasite kimi bir proletar bayram gunu tetbiq etmek ilk defe Avstraliyada ortaya cixdi Yerli isciler 1856 ci ilde artiq toplanti ve eylence ile elaqedar sekkiz saatliq is gununun lehine numayis olaraq bir gunluk ozlerini tamamile isden azad etmeyi qerara aldilar Bu bayram gunu 21 aprele teyin edildi Once 1856 ci ilde avstraliyali isciler yalniz birce defe numayis kecirmeyi dusunurduler Ancaq bu ilk bayram numayisi avstraliyali proletar kutlelerde ele tesirli iz buraxdi ele bir canlanma yaratdi ki bayramin her il tekrarlanmasina qerar verildi Bu qerar gercekden isci kutlelere kutlevi ise cixmamaq kimi oz guclerine inam ve cesareti verdi Zavod fabrik ve emalatxanalarin ebedi qullarina oz daxili birliklerine baxis zemininde cesaret gucu bexs etdi Belece proletar bayrami dusuncesi tez bir zamanda menimsendi Avstraliyani asib basqa olkelere yayildi ta ki o butun proletar dunyasini feth etdi Avstraliyali emekcilerin bu numunesini daha sonra amerikalilar tekrarladi her kuceni bir iscinin cesediyle bezeyeceyik 1866 ci ilde Amerikan iscileri Baltimorda toplandiqlari konqresde gunluk is vaxtinin 8 saata endirilmesi teleblerini ciddi sekilde ireli surmek haqda qerar qebul etdiler Ancaq iscilerin bu haqli telebi redd edildi Bundan sonra 8 saatliq is gunu artiq butun Amerikan emekcilerinin ortaq telebine cevrilecek onlarin teskilati mubarizesinin baslangicina damgasini vuracaq isci sinfi qanli ve agir mubarizelerle burjualardan bu haqqi zorla alacaqdi 1884 cu ilde Cikaqoda toplanan Amerika Isci Federasiyasi ve Beynelxalq Isciler Birliyi 8 saatliq is gunu nu burjuaziyaya zorla qebul etdirmek haqda qerar qebul etdi Bu qerara gore 2 il sonra 1 may 1886 ci ilde 8 saatliq is gunu ucun boykotlar edilecek ve aksiyalar kecirecekdiler Amerikan burjuaziyasi bu qerara qarsi hucuma kecdi Burjuaziyanin idareciliyindeki kapitalist media monopolistleri mitinqden onceki gunlerde kucelerin qan golune cevrileceyi kimi gulunc iddialar yayimlayirdi Buna misal olaraq Cikaqo Tribun qezeti Seheri dagidib yandiracaqlar Bunun qarsisini almaq ucun lazim gelerse Cikaqonun her kucesini bir iscinin cesediyle bezeyeceyik deye alcaqcasina hedeleyici yazilar verirdi 1 may 1886 ci ilde demek olar ki butun senaye merkezlerinde Nyu York Cikaqo Filadelfiya Baltimorda 200 minden cox isci boykota basladi Cikaqoda 80 min isci haqlari olan 8 saatliq is gunu telebi altinda six siralarla mohtesem yurus kecirdi gun gelecek Umummilli boykotun ve bu aksiyalarin yayilmasindan qorxan burjuaziya silahli esgerlerle yanasi hem de casus provakatorlar tutaraq hucuma kecdi 3 may gunu McCormic fabrikinin qarsisinda onlara qatilmayan diger iscileri boykota qosulmaga cagiran silahsiz iscilere ates acildi ve bir isci olduruldu Isciler bu qanli hadiseni protest etmek ucun mitinq kecirmek qerarina geldiler 4 may gunu isciler daha guclu bir mitinq teskil etdiler Mitinqin qurtarmasina az qalmis yuzlerle polis meydana girdi Bir az sonra ise menseyi ve haradan geldiyi belli olmayan bir bomba polislerin oldugu yere dusdu Bomba atilandan sonra mitinq bolgesi qanli savas meydanina cevrildi Isciler gulle yagisina tutuldular 4 isci ve 7 polis oldu onlarla isci ise yaralandi Hemkarlar ittifaqlarinin sedrleri ve 8 isci herekatinin lideri tutuldu Siyasi sou kimi kecen mehkeme sonrasinda isci herekatinin liderlerinden olan 4 isci Avgust Spies Albert Parsons Corc Engel ve Adolf Fiser edama mehkum edildiler 11 noyabr 1887 ci ilde edama aparilan Avgust Spiesin son sozu bele oldu Sessizlyimizin bu gun bogacaginiz seslerden daha guclu olacagi gun gelecek Dogrudan da bu repressiya ve edam qerarlari etirazlar zehmetkeslerin beynelxalq birliyine ve yeni daha guclu mubarizelere tekan verdi II Internasionalin tarixi qerari Bu arada Avropada da isci herekati guclu inkisaf etdi ve canlandi 1889 cu ilin iyulunda Parisde toplanan II Internasionalin 1 ci Konqresinde 1 May tarixi dunya zehmetkeslerinin birlik mubarize gunu olaraq qebul edildi Her ilin 1 may tarixini mitinqler aksiyalar ve boykotlarla qeyd etmek qerari alindi Belelikle bu herekat ozunun guc ifadesini Iscilerin Beynelmilel Konqresi ile tapdi Sozu geden Konqrese 400 numayende toplanmisdi Once 8 saatliq is gunu telebi haqda qerar verildi 1 May bayraminin 100 illiyi munasibetile buraxilmis SSRI poct markasi 1989 Fransiz Hemkarlar Ittifaqinin uzvu bordolu fehle Lavign teklif etdi ki her bir olkenin zehmetkesleri Emek Bayrami Gunu adi altinda bu telebi ortaya qoysunlar Burada amerikali iscilerin numayendesi diqqeti 1890 ci ilin 1 Mayi ile bagli yoldaslarinin eyni qerarina yoneltdi belelikle Konqres hemin gunu proletariatin bayram gunu kimi mueyyen etdi Proletariat numayendeleri eslinde bu halda da 30 il once Avstraliyada oldugu kimi yalniz bir gunluk manifestasiya haqda dusunurduler Konqres qerarlasdirmisdi ki 1 Mayda 1890 ci il butun olkelerin proletariatlari 8 saatliq is gunu telebi ile birlikde numayis kecirsinler Novbeti illerde aparilan muzakirelerde bayramin tekrar kecirilmesi teklifleri seslenmedi Hec kim qabaqcadan prosesin bele parlaq sekilde reallasacagini ve qisa zamanda isci sinfi arasinda yayilacagini texmin ede bilmemisdi SSRI nin dagilmasindan sonra Dunyani buruyen sinfi mubarize Rusiyada bir qeder de keskin xarakter almisdi Rusiyada bas qaldiran fehle kendli cixislari daha fundamental xarakter dasiyirdi Rusiya proletar kutlelerinin daha guclu ittifaqlarda birlesmesi ve kommunist bolsevik partiyasi siralarinda guclu siyasi fealiyyeti sonradan Boyuk Oktyabr Inqilabina ve nehayetde Leninin basciligi ile tarixde sosialist sisteme dayanan ilk fehle kendli dovletinin SSRI nin yaradilmasina getirib cixardi Sovet Ittifaqinda bu bayram dunyada en mohtesem seviyyede kecirilirdi 30 yasdan yuxari vetendaslarimiz kecmis sovet adamlari 1 May bayramini yaxsi xatirlayirlar Bayramdan bir nece gun once butun olke boyu idare muessise ve teskilatlarda mekteblerde boyuk cosqu ile hazirliq gedirdi Mayin 1 de seherlerde boyuk numayisler keciriler mohtesem bayram efval ruhiyyesi hokm surerdi Pesesinde ferqlenen emekcilere mukafatlar fexri adlar veriler Sovet Ittifaqinin paytaxtina Moskvaya dunyanin butun olkelerinden devet olunan qonaqlara sosializmin neye qadir oldugu numayis etdirilerdi Lakin SSRI nin dagilmasindan sonra qurunun oduna yasi da yandirdilar ve butun yaxsi eneneler kimi 1 May bayramini da legv etdiler Lakin Rusiyada ve bezi diger respublikalarda 1 may her il kecirilir qarsidurmalarin yaranmasi ile olsa bele Azerbaycanda 1 May bayraminin tarixi 1920 ci ilden baslayaraq 1 may Azerbaycanda da resmi bayram gunu kimi qeyd olunub Lakin hele 1919 cu ilde emekciler 1 May bayrami qeyd edilende Resulzadenin rehberliyi ile ADR hokumeti bu bayramda feal istirak edib Onlar bu bayramin sinfi qarsidurma yaradan amil kimi qiymetlendirilmesini redd edirdiler SSRI terkibinde olanda 1 May bayrami resmi bayram sirasinda en yuksek seviyyede qeyd olunar ve bununla bagli kecirilen tedbirlerde televiziya ve metbuatda insanlara emeyin zehmetin ne qeder vacib oldugu asilanardi 1992 ci ilde ise bu bayrami totalitar qurulusun ideoloji atributu kimi legv etdiler Hemin ilin oktyabrinda musteqil Azerbaycanin bayramlari haqqinda qanun qebul edilerken 1 May xeyli derecede ideolojilesmis bayram kimi o siraya daxil edilmedi Hemin bayramin sinfi ideologiyani dasiyan sexslerin tesebbusu ile yaradildigini esas getirdiler 1992 ci ilde kecmis prezident Ebulfez Elcibeyin gosterisi ile 1 mayin resmi seviyyede qeyd edilmesine son qoyuldu Olkemizde bu tarixi sadece kommunist partiyalarin uzvleri kicik bir yurusle qeyd edirler Lakin demek olar ki butun sosioloqlar psixoloqlar muxalifet ve iqtdar numayendeleri de bele bir bayramin yuksek seviyyede kecirilmesinin vacib oldugunu bildirirler Insanliq xos gunlere cixanda Sosialist Baci adi ile taninan kommunist Roza Luksemburq oz tarixi meqalesinde yazirdi 1 May esasen 8 saatliq is gunu cagirislari ile baslasa da bu meqsede nail olduqdan sonra da bu proses bitmedi Ne qeder ki iscilerin burjuaziya ve hakim sinfe qarsi mubarizesi davam edir ne qeder ki butun telebler yerine yetirilmeyib 1 May bayrami da her il bu teleblerin ifadesi olacaq Xos gunlere cixanda ve dunyanin dord bir yaninda isci sinfi azadliga qovusanda bele cox guman ki mubarize yolu ve cekilen ezablari anaraq insanliq 1 Mayi bayram kimi kecirecek 1 may 120 ildir ki dunyanin ekser olkelerinde zehmetkeslerin beynelxalq hemreylik gunu kimi qeyd edilir Dunyanin 100 den artiq olkesinde ictimai bayram kimi 70 e yaxin olkesinde ise dovlet seviyyesinde resmi bayram gunu olaraq qeyd edilir Ekser 1 May numayisleri dinc sekilde ve insidentsiz basa catsa da bezen planli qarsidurmalar da yaradilir Bezi olkelerde bayram gunu numayise cixan iscilerin qani tokulur Bunu edenler ise 100 il onceki kimi yene de burjuaziyanin azgin kapitalizmin casus provakatorlaridir Indiye kimi 1 May numayislerinde 1000 den cox insan oldurulub Lakin bu qurbanlar 1 Mayi Beynelxalq Zehmetkesler Bayrami kimi qeyd eden milyonlari qorxutmur Cunki Sosialist baci nin dediyi kimi ne vaxtadek dunyada sosial edalet sinfi beraberlik insan huquqlari tam berqerar olmayib o zamanadek 1 may tarixi ampluasinda qeyd olunacaq MenbeFehle cesedleri uzerinde yaranan 120 yasli bayram 2011 05 03 at the Wayback Machinehttps www ccma cat 324 per que el primer de maig es el dia del treball noticia 3161422