Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qafqazda Pravoslav Xristianlığının Bərpası Cəmiyyəti — Çar Rusiyası Qafqazı tamamilə işğal etdikdən sonra bölgədə xristianlığı yaymaq məqsədilə yaradılmış cəmiyyət.
| Qafqazda Pravoslav Xristianlığının Bərpası Cəmiyyəti rus. ОВПХК | |
|---|---|
| rus. Общество Восстановления Православного Христианства на Кавказе | |
 | |
| Fəaliyyəti | Dini işlər |
| Yaranma tarixi | 1860 |
| Ləğvolma tarixi | 1917 |
| Rəsmi dili | rus |
| Mərkəzi | Tiflis,  Rusiya imperiyası |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixçə
Azərbaycanı işğal edənə qədər çarizmin bir xristian dövləti kimi əsarət altına aldığı dövlətlərdə, xüsusilə də əhalisi müsəlman olan dövlətlərdə yerli əhalini xristianlaşdırmaq təcrübəsi var idi. Belə ki, XVI əsrin ortalarından (çar IV İvanın hakimiyyəti illərində) Rusiya dövlətinin xarici siyasətində əsas istiqamət yeni ərazilərin işğalı və yerli əhalinin zorla xristianlaşdırılması olmuşdur. Kazan (1552), Həştərxan (1556) xanlıqlarının, həmçinin Sibirin işğalı zamanı çarizm məhz bu metoddan istifadə edərək yerli əhalini xristianlaşdırıb dini parçalanmalardan istifadə edərək işğal etdiyi ərazilərdə möhkəmlənirdi.
Car-Balakən və İlisu sultanlığının ərazisində də xristianlaşdırma siyasəti Kazan, Həştərxan, Sibirdə olduğu kimi, eyni metodlarla həyata keçirilirdi. Burada yalnız iki məsələdə fərq var idi:
- İlk öncə Car-Balakən camaatlağının ərazisində yaşayan bütün əhalinin deyil, ancaq ingiloyların xristianlaşdırılması nəzərdə tutulmuşdu.
- Azərbaycan ərazisində həyata keçirilən xristianlaşdırma siyasətində rus pravoslav kilsəsinin rolunu gürcü kilsəsi oynayırdı.
1851-ci il avqustun 18-də Zaqatala dairə rəisinin köməkçisi general-mayor knyaz Muxranski xristianlığı qəbul etmək müqabilində ingiloyların vergi və mükəlləfiyyətlərdən azad olunması, o cümlədən hər bir ingiloy ailəsinə gümüş pul ilə 15 rubldan 30 rubla qədər mükafat verilməsi təklifi ilə çıxış etdi. Bu təklif çar hakimiyyəti dairələrində dərhal rəğbətlə qarşılandı. 1851-ci il noyabrın 7-də Qafqaz canişini, knyaz M.S.Vorontsov xristianlığı qəbul edəcək ingiloyların dövlət xəzinəsinə verəcəkləri can və tüstü vergisindən azad edilmələri baradə xüsusi bir əmir verdi. Bu yolla 1851-ci ildə Car-Balakən dairəsində 1133 nəfər ingiloyu xristianlaşdırmaq mümkün oldu. Çarizmin xristianlaşdırma siyasəti nəticəsində xristianlaşdırılan (pravoslavlaşdırılan) ilk ingiloy kəndləri vaxtilə İlisu sultanlığının ərazisinə daxil olan Qax, Qorağan, Meşəbaş, Kötüklü, Əlibəyli kəndləri oldu. Süskənd və Şotavar kəndlərinin camaatı isə xristianlığı qəbul etməkdən imtina etdilər. Tezliklə Qax və Qorağanda kilsə tikintisinə başlanıldı.
Cəmiyyətin yaradılması
Çar Rusiyası Qafqazın işğalını başa çatdırdıqdan sonra Qafqazda xristianlığı yaymaq məqsədilə 1860-cı ildə Qafqazda Pravoslav Xristianlığının Bərpası Cəmiyyəti yaradılır. Bu cəmiyyət Gürcüstanın ekzarxı, Kartlinin və Kaxetiyanın mitropoliti İsidorun təşəbbüsü ilə və Qafqaz canişini knyaz Aleksandır Baryatinskinin səyləri nəticəsində yaradılmışdır. 1860-cı il iyunun 9-da Rusiya çarının fərmanı ilə təsis olunmuş həmin cəmiyyətə imperatriça Mariya Aleksandrovna özü himayədarlıq edirdi. Cəmiyyətin fəaliyyət göstərdiyi illərdə onun hesabından Qafqazda, o cümlədən Şimal-Qərbi Azərbaycan ərazisində pravoslav xristianlığını yaymaq məqsədilə 1.475.482 rubl pul xərclənmişdir. Cəmiyyətin mərkəzi Tiflisdə yerləşirdi.
Cəmiyyətin əsas vəzifələri kilsələrin tikilməsi, onların saxlanılması o cümlədən kilsədə xidmət edənlərin saxlanılması, kəndlərdə yerli uşaqlar üçün məktəblərin açılması, yerli dillərin əlifbalarının tərtib olunması, dini kitabların yerli dillərə tərcümə olunması və yerli əhalidən kilsə keşişlərinin və ya missionerlərinin hazırlanması idi.
Cəmiyyətin işlərini aparmaq üçün ilk növbədə Tiflisdə mərkəzi idarə və müvəqqəti idarəetmə komitəsi təsis olundu. Müvəqqəti Komitə Qafqazın hansı bölgələrində fəaliyyət göstərmələri, necə fəaliyyət göstərmələri haqqında qərar vermək haqqına sahib idi. Komitənin üzvləri knyaz Aleksandr Baryatinski, Gürcüstanın ekzarxı Evseviy, qubernatorluq şurasının üzvü A. Fadeyev, dövlət şurasının həqiqi üzvü İnsarskiy idi. 1861-ci ildən isə protoirey İoakim Romanov da komitəyə üzv oldu.
Azərbaycanda tikdirdikləri kilsələr
Şəkillər
Azərbaycan ərazisində cəmiyyətin hesabına saxlanılan və ya tikilən binalar:
-
![image]()
Cəmiyyətin hesabına Qax şəhərində tikilən Allahverdi kilsəsi. -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Cəmiyyət tərəfindən Qaxın Meşəbaş kəndində tikilən kilsə məktəbi. -
![image]()
Qaxın Əlibəyli kəndində yerləşən cəmiyyət tərəfindən təmir olunmuş kilsə evi. -
![image]()
Cəmiyyət tərəfindən Qaxın Tasmalı kəndində tikilən kilsə. -
![image]()
Qaxda yerləşən cəmiyyət tərəfindən tikilmiş kilsə evi.
Xarici keçidlər
- Cəmiyyətin 50 illiyi şərəfinə 1910-cu ildə cəmiyyət tərəfindən nəşr olunmuş albom.
- Cəmiyyət üzvlərinin, cəmiyyətin tabeliyində olan məktəblərin müəllimlərinin, və kilsə ruhanilərinin siyahısı
İstinadlar
- "1910 альбом церквей и школ" (rus. ). narod.ru. 11 aprel 2019 tarixində .
- "Zaqatalada üsyan başlandı..." moderator.az. 25 iyun 2016. 11 aprel 2019 tarixində .
- "Общество Восстановления Православного Христианства на Кавказ" (rus. ). forum.vgd.ru. 14 iyun 2015. 11 aprel 2019 tarixində .
- "Общество восстановления православного христианства на Кавказе. Цели, задачи, условия образования" (rus. ). slavakubani.ru. 27 fevral 2009. 11 aprel 2019 tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qafqazda Pravoslav Xristianliginin Berpasi Cemiyyeti Car Rusiyasi Qafqazi tamamile isgal etdikden sonra bolgede xristianligi yaymaq meqsedile yaradilmis cemiyyet Qafqazda Pravoslav Xristianliginin Berpasi Cemiyyeti rus OVPHKrus Obshestvo Vosstanovleniya Pravoslavnogo Hristianstva na KavkazeFealiyyeti Dini islerYaranma tarixi 1860Legvolma tarixi 1917Resmi dili rusMerkezi Tiflis Rusiya imperiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixceAzerbaycani isgal edene qeder carizmin bir xristian dovleti kimi esaret altina aldigi dovletlerde xususile de ehalisi muselman olan dovletlerde yerli ehalini xristianlasdirmaq tecrubesi var idi Bele ki XVI esrin ortalarindan car IV Ivanin hakimiyyeti illerinde Rusiya dovletinin xarici siyasetinde esas istiqamet yeni erazilerin isgali ve yerli ehalinin zorla xristianlasdirilmasi olmusdur Kazan 1552 Hesterxan 1556 xanliqlarinin hemcinin Sibirin isgali zamani carizm mehz bu metoddan istifade ederek yerli ehalini xristianlasdirib dini parcalanmalardan istifade ederek isgal etdiyi erazilerde mohkemlenirdi Car Balaken ve Ilisu sultanliginin erazisinde de xristianlasdirma siyaseti Kazan Hesterxan Sibirde oldugu kimi eyni metodlarla heyata kecirilirdi Burada yalniz iki meselede ferq var idi Ilk once Car Balaken camaatlaginin erazisinde yasayan butun ehalinin deyil ancaq ingiloylarin xristianlasdirilmasi nezerde tutulmusdu Azerbaycan erazisinde heyata kecirilen xristianlasdirma siyasetinde rus pravoslav kilsesinin rolunu gurcu kilsesi oynayirdi 1851 ci il avqustun 18 de Zaqatala daire reisinin komekcisi general mayor knyaz Muxranski xristianligi qebul etmek muqabilinde ingiloylarin vergi ve mukellefiyyetlerden azad olunmasi o cumleden her bir ingiloy ailesine gumus pul ile 15 rubldan 30 rubla qeder mukafat verilmesi teklifi ile cixis etdi Bu teklif car hakimiyyeti dairelerinde derhal regbetle qarsilandi 1851 ci il noyabrin 7 de Qafqaz canisini knyaz M S Vorontsov xristianligi qebul edecek ingiloylarin dovlet xezinesine verecekleri can ve tustu vergisinden azad edilmeleri barade xususi bir emir verdi Bu yolla 1851 ci ilde Car Balaken dairesinde 1133 nefer ingiloyu xristianlasdirmaq mumkun oldu Carizmin xristianlasdirma siyaseti neticesinde xristianlasdirilan pravoslavlasdirilan ilk ingiloy kendleri vaxtile Ilisu sultanliginin erazisine daxil olan Qax Qoragan Mesebas Kotuklu Elibeyli kendleri oldu Suskend ve Sotavar kendlerinin camaati ise xristianligi qebul etmekden imtina etdiler Tezlikle Qax ve Qoraganda kilse tikintisine baslanildi Cemiyyetin yaradilmasiCar Rusiyasi Qafqazin isgalini basa catdirdiqdan sonra Qafqazda xristianligi yaymaq meqsedile 1860 ci ilde Qafqazda Pravoslav Xristianliginin Berpasi Cemiyyeti yaradilir Bu cemiyyet Gurcustanin ekzarxi Kartlinin ve Kaxetiyanin mitropoliti Isidorun tesebbusu ile ve Qafqaz canisini knyaz Aleksandir Baryatinskinin seyleri neticesinde yaradilmisdir 1860 ci il iyunun 9 da Rusiya carinin fermani ile tesis olunmus hemin cemiyyete imperatrica Mariya Aleksandrovna ozu himayedarliq edirdi Cemiyyetin fealiyyet gosterdiyi illerde onun hesabindan Qafqazda o cumleden Simal Qerbi Azerbaycan erazisinde pravoslav xristianligini yaymaq meqsedile 1 475 482 rubl pul xerclenmisdir Cemiyyetin merkezi Tiflisde yerlesirdi Cemiyyetin esas vezifeleri kilselerin tikilmesi onlarin saxlanilmasi o cumleden kilsede xidmet edenlerin saxlanilmasi kendlerde yerli usaqlar ucun mekteblerin acilmasi yerli dillerin elifbalarinin tertib olunmasi dini kitablarin yerli dillere tercume olunmasi ve yerli ehaliden kilse kesislerinin ve ya missionerlerinin hazirlanmasi idi Cemiyyetin islerini aparmaq ucun ilk novbede Tiflisde merkezi idare ve muveqqeti idareetme komitesi tesis olundu Muveqqeti Komite Qafqazin hansi bolgelerinde fealiyyet gostermeleri nece fealiyyet gostermeleri haqqinda qerar vermek haqqina sahib idi Komitenin uzvleri knyaz Aleksandr Baryatinski Gurcustanin ekzarxi Evseviy qubernatorluq surasinin uzvu A Fadeyev dovlet surasinin heqiqi uzvu Insarskiy idi 1861 ci ilden ise protoirey Ioakim Romanov da komiteye uzv oldu Azerbaycanda tikdirdikleri kilselerKurmuk mebedi Allahverdi kilsesi Muqeddes Nino kilsesi Muqeddes Georgi kilsesi Zaqatala kilsesi Muqeddes Mixeyil kilsesi Muqeddes Ucluk kilsesiSekillerAzerbaycan erazisinde cemiyyetin hesabina saxlanilan ve ya tikilen binalar Cemiyyetin hesabina Qax seherinde tikilen Allahverdi kilsesi Cemiyyetin hesabina Qaxin Elibeyli kendinde tikilen Muqeddes Nino kilsesi Cemiyyetin hesabina Qaxin Qoragan kendinde tikilen kilse Cemiyyet terefinden tikilen ve cemiyyetin hesabina saxlanilan Astarada tikilmis kilse mektebi 1910 cu il Cemiyyet terefinden Qaxin Mesebas kendinde tikilen kilse mektebi Qaxin Elibeyli kendinde yerlesen cemiyyet terefinden temir olunmus kilse evi Cemiyyet terefinden Qaxin Tasmali kendinde tikilen kilse Qaxda yerlesen cemiyyet terefinden tikilmis kilse evi Xarici kecidlerCemiyyetin 50 illiyi serefine 1910 cu ilde cemiyyet terefinden nesr olunmus albom Cemiyyet uzvlerinin cemiyyetin tabeliyinde olan mekteblerin muellimlerinin ve kilse ruhanilerinin siyahisiIstinadlar 1910 albom cerkvej i shkol rus narod ru 11 aprel 2019 tarixinde Zaqatalada usyan baslandi moderator az 25 iyun 2016 11 aprel 2019 tarixinde Obshestvo Vosstanovleniya Pravoslavnogo Hristianstva na Kavkaz rus forum vgd ru 14 iyun 2015 11 aprel 2019 tarixinde Obshestvo vosstanovleniya pravoslavnogo hristianstva na Kavkaze Celi zadachi usloviya obrazovaniya rus slavakubani ru 27 fevral 2009 11 aprel 2019 tarixinde