Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qızılca — qızılca virusunun yaratdığı yüksək yoluxucu, peyvəndlə qarşısı alına bilən yoluxucu xəstəlik.
| Qızılca | |
|---|---|
 | |
| XBT-10-KM | B05, B05.9 |
| XBT-9-KM | 055 |
| DiseasesDB | 7890 |
| MedlinePlus | 001569 |
| MeSH | D008457 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Simptomlar adətən yoluxmuş şəxslə təmasda olduqdan 10–12 gün sonra başlayır və 7–10 gün davam edir. İlkin simptomlar adətən 40 °C (104 °F)-dən yuxarı qızdırma, öskürək, burun axması və iltihablı gözlərdir. Simptomların başlamasından iki və ya üç gün sonra ağızda kimi tanınan kiçik ağ ləkələr meydana gələ bilər. Adətən üzdə başlayan və sonra bədənin qalan hissəsinə yayılan qırmızı, yastı səpgilər adətən simptomların inkişafından 3–5 gün sonra başlayır. Əsas fəsadlara ishal (8% hallarda), ortaqulaq iltihablanması (7%) və pnevmoniya (6%) daxildir. Daha az hallarda epileptik tutma, korluq və ya beynin iltihabı baş verə bilər.
Qızılca, yoluxmuş insanların öskürməsi və asqırması ilə bir insandan digərinə asanlıqla keçən, hava-damcı yolu ilə yoluxulan xəstəlikdir. Xəstəlik son dərəcə yoluxucudur: xəstəliyə qarşı immuniteti olmayan və yoluxmuş bir insanla eyni yaşayış məkanını paylaşan on nəfərdən doqquzu yoluxur. İnsanlar xəstəliyi səpgilərin başlamasının dörd gün əvvəlindən dörd gün sonrasına qədər başqalarına yoluxdura bilərlər. Qızılca çox vaxt uşaq xəstəliyi kimi qəbul edilsə də, hər yaşda insana təsir edə bilər. Əksər insanlar xəstəliyə bir dəfədən çox tutulmur. Şübhəli hallarda qızılca virusunun yoxlanılması ictimai sağlamlıq üçün vacibdir. Qızılcanın heyvanlarda mövcudluğu məlum deyil.
1985–1992-ci illər arasında ABŞ-də qeyd edilmiş halların yalnız 0,2%-ində ölüm halı baş vermişdir. Lakin qida çatışmazlığı yaşayan insanlarda bu nisbət 10%-ə qədər ola bilər. İnfeksiyadan ölənlərin əksəriyyəti beş yaşından kiçikdir.
Qızılca peyvəndi xəstəliyin qarşısının alınmasında effektivdir və olduqca təhlükəsizdir.Peyvənd 2000–2017-ci illər arasında qızılcadan ölüm hallarının 80% azalması ilə nəticələnmiş və 2017-ci ildən etibarən bütün dünyadakı uşaqların təxminən 85%-i ilk dozanı qəbul etmişdır.
Birinci sırada Afrika və Asiyanın inkişaf etməkdə olan bölgələri olmaqla hər il təxminən 20 milyon insan qızılcaya yoluxur. Qızılca ölümlə nəticələnə bilən xəstəliklər arasından peyvəndlə qarşısı alına bilənlərdən biridir. Qızılcadan 1980-ci ildə 2,6 milyon insan, 1990-cı ildə isə 545 000 nəfər ölüb. 2014-cü ilə qədər qlobal peyvənd proqramları qızılcadan ölənlərin sayını 73.000-ə endirib. Buna baxmayaraq, immunizasiyanın azalması səbəbindən 2017-ci ildən 2019-cu ilə qədər xəstəlik və ölüm nisbətləri artmışdır.
Simptomlar
Simptomlar adətən yoluxmadan 10–14 gün sonra başlayır. Klassik simptomlara dörd günlük qızdırma, öskürək, rinit (burnun iltihabı, qızdırma, asqırma), konyunktivit (qırmızı gözlər) və səpgi daxildir. Qızdırma tez-tez olur, adətən təxminən bir həftə davam edir və tez-tez 40 °C (104 °F) qədər yüksəlir.
Qızıca üçün xarakterik hallardan biri ağız içərisində görünən Bu ləkələr qısamüddətlidir və buna görə də nadir hallarda müşahidə olunur. Koplik ləkələri adətən yanaqların içərisində, azı dişlərin qarşısında görünən kiçik ağ ləkələrdir. Onlar "qırmızı fonda duz dənələri" kimi görünürlər. Bu ləkələrin xəstə maksimum yoluxuculuğa çatmamışdan əvvəl fərqinə varılması xəstəliyin yayılmasının qarşısını almağa kömək edə bilər.
Xarakterik qızılca səpgisi klassik olaraq qızdırma başlayandan bir neçə gün sonra başlayan qırmızı, yastı səpgi kimi təsvir edilir. Qulaqların arxasından başlayır, əvvəl baş və boyuna, bir neçə saatdan sonra isə geri qalan bədənə yayılır. Qızılca səpgisi ilkin simptomlardan iki-dörd gün sonra görünür və səkkiz günə qədər davam edir. Səpgilərin yoxa çıxmazdan əvvəl rəngini qırmızıdan tünd qəhvəyiyə dəyişərək "ləkə"yə çevrildiyi qeyd edilir. Ümumiyyətlə, qızılca adətən üç həftədən sonra yox olur.
Qızılcaya qarşı peyvənd olunmuş, lakin qoruyucu imuniteti tam olmayan insanlar dəyişdirilmiş qızılca forması ilə qarşılaşa bilərlər. Modifikasiya olunmuş qızılca daha yüngül və daha az xarakterik simptomlarla (qısa müddətli seyrək və diskret səpgi) ilə xarakterizə olunur.
İstinadlar
- Disease Ontology (ing.). 2016.
- Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- "Measles". Merck Manual Professional. Merck Sharp & Dohme Corp. Sentyabr 2013. 23 March 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 23 March 2014. (#first_missing_last)
- Atkinson, William. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (12). Public Health Foundation. 2011. 301–23. ISBN . 7 February 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 5 February 2015.
- Guerra FM, Bolotin S, Lim G, Heffernan J, Deeks SL, Li Y, Crowcroft NS. "The basic reproduction number (R0) of measles: a systematic review". The Lancet Infectious Diseases. 17 (12). December 2017: e420–e428. doi:10.1016/S1473-3099(17)30307-9. PMID 28757186. 10 April 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 29 January 2022.
- . Dept of Health, Saskatchewan. 10 February 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 February 2015.
- "Measles Fact sheet N°286". World Health Organization. November 2014. 3 February 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 4 February 2015.
- Bope, Edward T.; Kellerman, Rick D. Conn's Current Therapy 2015. Elsevier Health Sciences. 2014. 153. ISBN . 2017-09-08 tarixində .
- "Measles (Rubeola) Signs and Symptoms". . 3 November 2014. 2 February 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 5 February 2015.
- Selina, SP; Chen, MD. Measles (Hesabat). Medscape. 6 June 2019. 25 September 2011 tarixində .
- "Measles fact sheet". World Health Organization. 2019-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-20.
- Russell, SJ; Babovic-Vuksanovic, D; Bexon, A; Cattaneo, R; Dingli, D; Dispenzieri, A; Deyle, DR; Federspiel, MJ; Fielding, A; Galanis, E. "Oncolytic Measles Virotherapy and Opposition to Measles Vaccination". Mayo Clinic Proceedings. 94 (9). September 2019: 1834–39. doi:10.1016/j.mayocp.2019.05.006. PMC 6800178. PMID 31235278.
- Kabra SK, Lodha R. "Antibiotics for preventing complications in children with measles". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 8 (8). August 2013: CD001477. doi:10.1002/14651858.CD001477.pub4. PMC 7055587 (#bad_pmc). PMID 23943263.
- "Despite the availability of a safe, effective and inexpensive vaccine for more than 40 years, measles remains a leading vaccine-preventable cause of childhood deaths" (PDF). 12 December 2019 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 16 February 2019.
- GBD 2015 Mortality and Causes of Death Collaborators. "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053). October 2016: 1459–1544. doi:10.1016/S0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
- GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators. "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963). January 2015: 117–71. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604. PMID 25530442.
- "Measles cases spike globally due to gaps in vaccination coverage". World Health Organization (WHO). 29 November 2018. 24 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 December 2018.
- "U.S. measles cases surge nearly 20 percent in early April, CDC says". Reuters. 16 April 2019. 15 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 16 April 2019.
- . World Health Organization (WHO). 8 May 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 May 2019.
- "Pinkbook Measles Epidemiology of Vaccine Preventable Diseases". (CDC). 15 November 2016. 7 February 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 6 May 2018.
- "Measles". Merck Manuals Professional Edition. January 2018. 16 May 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 6 May 2018.
- Biesbroeck L, Sidbury R. "Viral exanthems: an update". Dermatologic Therapy. 26 (6). November 2013: 433–8. doi:10.1111/dth.12107. PMID 24552405.
- Ludlow M, McQuaid S, Milner D, de Swart RL, Duprex WP. "Pathological consequences of systemic measles virus infection". The Journal of Pathology. 235 (2). January 2015: 253–65. doi:10.1002/path.4457. PMID 25294240.
- Steichen O, Dautheville S. "Koplik spots in early measles". CMAJ. 180 (5). March 2009: 583. doi:10.1503/cmaj.080724. PMC 2645467. PMID 19255085.
- . "The diagnosis of the invasion of measles from a study of the exanthema as it appears on the buccal mucous membraneBy Henry Koplik, M.D. Reproduced from Arch. Paed. 13, 918-922 (1886)". Reviews in Medical Virology. 7 (2). July 1997: 71–74. doi:10.1002/(SICI)1099-1654(199707)7:2<71::AID-RMV185>3.0.CO;2-S. PMID 10398471.
- . National Health Service (NHS). 2010-01-26. Archived from the original on 2011-01-31.
- Hamborsky, Jennifer; Kroger, Andrew; Wolfe, Charles, redaktorlar Epidemiology and prevention of vaccine-preventable diseases (13th). Atlanta, GA: Centers for Disease Control and Prevention. 2015. 211. ISBN . OCLC 915815516.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Qizilca deqiqlesdirme Qizilca qizilca virusunun yaratdigi yuksek yoluxucu peyvendle qarsisi alina bilen yoluxucu xestelik QizilcaXBT 10 KM B05 B05 9XBT 9 KM 055DiseasesDB 7890MedlinePlus 001569MeSH D008457 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Simptomlar adeten yoluxmus sexsle temasda olduqdan 10 12 gun sonra baslayir ve 7 10 gun davam edir Ilkin simptomlar adeten 40 C 104 F den yuxari qizdirma oskurek burun axmasi ve iltihabli gozlerdir Simptomlarin baslamasindan iki ve ya uc gun sonra agizda kimi taninan kicik ag lekeler meydana gele biler Adeten uzde baslayan ve sonra bedenin qalan hissesine yayilan qirmizi yasti sepgiler adeten simptomlarin inkisafindan 3 5 gun sonra baslayir Esas fesadlara ishal 8 hallarda ortaqulaq iltihablanmasi 7 ve pnevmoniya 6 daxildir Daha az hallarda epileptik tutma korluq ve ya beynin iltihabi bas vere biler Qizilca yoluxmus insanlarin oskurmesi ve asqirmasi ile bir insandan digerine asanliqla kecen hava damci yolu ile yoluxulan xestelikdir Xestelik son derece yoluxucudur xesteliye qarsi immuniteti olmayan ve yoluxmus bir insanla eyni yasayis mekanini paylasan on neferden doqquzu yoluxur Insanlar xesteliyi sepgilerin baslamasinin dord gun evvelinden dord gun sonrasina qeder basqalarina yoluxdura bilerler Qizilca cox vaxt usaq xesteliyi kimi qebul edilse de her yasda insana tesir ede biler Ekser insanlar xesteliye bir defeden cox tutulmur Subheli hallarda qizilca virusunun yoxlanilmasi ictimai saglamliq ucun vacibdir Qizilcanin heyvanlarda movcudlugu melum deyil 1985 1992 ci iller arasinda ABS de qeyd edilmis hallarin yalniz 0 2 inde olum hali bas vermisdir Lakin qida catismazligi yasayan insanlarda bu nisbet 10 e qeder ola biler Infeksiyadan olenlerin ekseriyyeti bes yasindan kicikdir Qizilca peyvendi xesteliyin qarsisinin alinmasinda effektivdir ve olduqca tehlukesizdir Peyvend 2000 2017 ci iller arasinda qizilcadan olum hallarinin 80 azalmasi ile neticelenmis ve 2017 ci ilden etibaren butun dunyadaki usaqlarin texminen 85 i ilk dozani qebul etmisdir Birinci sirada Afrika ve Asiyanin inkisaf etmekde olan bolgeleri olmaqla her il texminen 20 milyon insan qizilcaya yoluxur Qizilca olumle neticelene bilen xestelikler arasindan peyvendle qarsisi alina bilenlerden biridir Qizilcadan 1980 ci ilde 2 6 milyon insan 1990 ci ilde ise 545 000 nefer olub 2014 cu ile qeder qlobal peyvend proqramlari qizilcadan olenlerin sayini 73 000 e endirib Buna baxmayaraq immunizasiyanin azalmasi sebebinden 2017 ci ilden 2019 cu ile qeder xestelik ve olum nisbetleri artmisdir SimptomlarSimptomlar adeten yoluxmadan 10 14 gun sonra baslayir Klassik simptomlara dord gunluk qizdirma oskurek rinit burnun iltihabi qizdirma asqirma konyunktivit qirmizi gozler ve sepgi daxildir Qizdirma tez tez olur adeten texminen bir hefte davam edir ve tez tez 40 C 104 F qeder yukselir Qizica ucun xarakterik hallardan biri agiz icerisinde gorunen Bu lekeler qisamuddetlidir ve buna gore de nadir hallarda musahide olunur Koplik lekeleri adeten yanaqlarin icerisinde azi dislerin qarsisinda gorunen kicik ag lekelerdir Onlar qirmizi fonda duz deneleri kimi gorunurler Bu lekelerin xeste maksimum yoluxuculuga catmamisdan evvel ferqine varilmasi xesteliyin yayilmasinin qarsisini almaga komek ede biler Xarakterik qizilca sepgisi klassik olaraq qizdirma baslayandan bir nece gun sonra baslayan qirmizi yasti sepgi kimi tesvir edilir Qulaqlarin arxasindan baslayir evvel bas ve boyuna bir nece saatdan sonra ise geri qalan bedene yayilir Qizilca sepgisi ilkin simptomlardan iki dord gun sonra gorunur ve sekkiz gune qeder davam edir Sepgilerin yoxa cixmazdan evvel rengini qirmizidan tund qehveyiye deyiserek leke ye cevrildiyi qeyd edilir Umumiyyetle qizilca adeten uc hefteden sonra yox olur Qizilcaya qarsi peyvend olunmus lakin qoruyucu imuniteti tam olmayan insanlar deyisdirilmis qizilca formasi ile qarsilasa bilerler Modifikasiya olunmus qizilca daha yungul ve daha az xarakterik simptomlarla qisa muddetli seyrek ve diskret sepgi ile xarakterize olunur IstinadlarDisease Ontology ing 2016 Monarch Disease Ontology release 2018 06 29 2018 06 29 2018 Measles Merck Manual Professional Merck Sharp amp Dohme Corp Sentyabr 2013 23 March 2014 tarixinde Istifade tarixi 23 March 2014 first missing last Atkinson William Epidemiology and Prevention of Vaccine Preventable Diseases 12 Public Health Foundation 2011 301 23 ISBN 9780983263135 7 February 2015 tarixinde Istifade tarixi 5 February 2015 Guerra FM Bolotin S Lim G Heffernan J Deeks SL Li Y Crowcroft NS The basic reproduction number R0 of measles a systematic review The Lancet Infectious Diseases 17 12 December 2017 e420 e428 doi 10 1016 S1473 3099 17 30307 9 PMID 28757186 10 April 2020 tarixinde Istifade tarixi 29 January 2022 Dept of Health Saskatchewan 10 February 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 February 2015 Measles Fact sheet N 286 World Health Organization November 2014 3 February 2015 tarixinde Istifade tarixi 4 February 2015 Bope Edward T Kellerman Rick D Conn s Current Therapy 2015 Elsevier Health Sciences 2014 153 ISBN 9780323319560 2017 09 08 tarixinde Measles Rubeola Signs and Symptoms 3 November 2014 2 February 2015 tarixinde Istifade tarixi 5 February 2015 Selina SP Chen MD Measles Hesabat Medscape 6 June 2019 25 September 2011 tarixinde Measles fact sheet World Health Organization 2019 06 01 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 20 Russell SJ Babovic Vuksanovic D Bexon A Cattaneo R Dingli D Dispenzieri A Deyle DR Federspiel MJ Fielding A Galanis E Oncolytic Measles Virotherapy and Opposition to Measles Vaccination Mayo Clinic Proceedings 94 9 September 2019 1834 39 doi 10 1016 j mayocp 2019 05 006 PMC 6800178 PMID 31235278 Kabra SK Lodha R Antibiotics for preventing complications in children with measles The Cochrane Database of Systematic Reviews 8 8 August 2013 CD001477 doi 10 1002 14651858 CD001477 pub4 PMC 7055587 bad pmc PMID 23943263 Despite the availability of a safe effective and inexpensive vaccine for more than 40 years measles remains a leading vaccine preventable cause of childhood deaths PDF 12 December 2019 tarixinde PDF Istifade tarixi 16 February 2019 GBD 2015 Mortality and Causes of Death Collaborators Global regional and national life expectancy all cause mortality and cause specific mortality for 249 causes of death 1980 2015 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 Lancet 388 10053 October 2016 1459 1544 doi 10 1016 S0140 6736 16 31012 1 PMC 5388903 PMID 27733281 GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators Global regional and national age sex specific all cause and cause specific mortality for 240 causes of death 1990 2013 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 Lancet 385 9963 January 2015 117 71 doi 10 1016 S0140 6736 14 61682 2 PMC 4340604 PMID 25530442 Measles cases spike globally due to gaps in vaccination coverage World Health Organization WHO 29 November 2018 24 December 2018 tarixinde Istifade tarixi 21 December 2018 U S measles cases surge nearly 20 percent in early April CDC says Reuters 16 April 2019 15 April 2019 tarixinde Istifade tarixi 16 April 2019 World Health Organization WHO 8 May 2019 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 May 2019 Pinkbook Measles Epidemiology of Vaccine Preventable Diseases CDC 15 November 2016 7 February 2015 tarixinde Istifade tarixi 6 May 2018 Measles Merck Manuals Professional Edition January 2018 16 May 2018 tarixinde Istifade tarixi 6 May 2018 Biesbroeck L Sidbury R Viral exanthems an update Dermatologic Therapy 26 6 November 2013 433 8 doi 10 1111 dth 12107 PMID 24552405 Ludlow M McQuaid S Milner D de Swart RL Duprex WP Pathological consequences of systemic measles virus infection The Journal of Pathology 235 2 January 2015 253 65 doi 10 1002 path 4457 PMID 25294240 Steichen O Dautheville S Koplik spots in early measles CMAJ 180 5 March 2009 583 doi 10 1503 cmaj 080724 PMC 2645467 PMID 19255085 The diagnosis of the invasion of measles from a study of the exanthema as it appears on the buccal mucous membraneBy Henry Koplik M D Reproduced from Arch Paed 13 918 922 1886 Reviews in Medical Virology 7 2 July 1997 71 74 doi 10 1002 SICI 1099 1654 199707 7 2 lt 71 AID RMV185 gt 3 0 CO 2 S PMID 10398471 National Health Service NHS 2010 01 26 Archived from the original on 2011 01 31 Hamborsky Jennifer Kroger Andrew Wolfe Charles redaktorlar Epidemiology and prevention of vaccine preventable diseases 13th Atlanta GA Centers for Disease Control and Prevention 2015 211 ISBN 978 0 9904491 1 9 OCLC 915815516 Xarici kecidler