Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pənah Abdulla oğlu Qurbanov – Azərbaycanlı kimya elmləri doktoru, ixtiraçı, şair, sazbənd.
| Pənah Qurbanov | |
|---|---|
| Pənah Abdulla oğlu Qurbanov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ağkilsə (Göyçə), Göyçə |
| Vəfat tarixi | (70 yaşında) |
Həyatı
1940-cı il dekabrın 11-də Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalının Ağkilsə kəndində anadan olmuşdur. Əli Qurban Dastançının qardaşıdır.
1948-ci ildə ailəsi ilə Gəncəyə köçmüş, orada orta məktəbi və Həsən bəy Zərdabi adına Gəncə Pedaqoji İnstitutunun kimya-biologiya fakültəsini (1963) bitirmişdir.
1966-cı ildə indiki Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının aspiranturasına daxil olmuşdur. Aspiranturanı bitirdikdən sonra 1995-ci ilə kimi elmi-pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Kimya elmləri doktoru idi.
2011-ci ildə vəfat etmişdir.
Kitabları
- Pənah Göyçə, "Göyçə gözüm işığı" (şeirlər), Bakı, "Yazıçı", 1991. 200 səh. 5000 nüsxə.
- Dönər sənə elim, Göyçə. Bakı, 2005.
Diqqəti çəkən ixtiraları
Elmlər doktoru Pənah Qurbanovun daxiliyanma mühərriklərinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı mühüm təklifi:
"Bu gün bəşər həyatını daxiliyanma mühərrikləri olmadan təsəvvür etmək mümkün deyildir. Bununla belə yaxınlaşan ekoloji fəlakətin əsas səbəblərindən biri, bəlkə də birincisi daxiliyanma mühərrikləri hesab edilə bilər. Ətraf mühitin, xüsusən də atmosferin çirklənməsinin, dəqiq desək, zəhərlənməsinin əsas səbəbi həmin mühərriklərin istifadə edildiyi avtomobillərdir.
Lakin daxiliyanma mühərriklərinin ixrac qazlarındakı zəhərli maddələri necə zərərsizləşdirmək olar?
Məlumdur ki, karbüratorlu daxiliyanma mühərriklərinin işi nəticəsində yanan benzinin tərkibində olan karbon atomlarının təxminən 96 faizi karbon qazı, 2 faizi dəm qazı, 2 faizi isə müxtəlif karbohidrogenlərin qarışığı şəklində atmosferə atılır. Karbohidrogenlərin tərkibinə doymuş, doymamış və kanserogen karbohidrogenlər də daxil olmaqla, aromatik karbohidrogenlərin minlərlə növü daxildir.
Həm dəm qazı, həm də karbohidrogenlər canlı aləm bitkilər, heyvanlar və insanlar üçün zəhərləyici təsir göstərir. Hazırda daxiliyanma mühərriklərinin ixrac qazları ilə birlikdə il ərzində atmosferə atılan zəhərli maddələrin ümumi miqdarı milyon tonlarla hesablanır.
Yüz ildən artıqdır ki, dünyanın əlaqədar elmi-tədqiqat mərkəzlərində haqqında söhbət gedən zəhərli maddələrin zərərsizləşdirilməsi üzrə müvafiq axtarışlar aparılır. Bu gün dünyanın qabaqcıl ölkələrində qeyd etdiyimiz zəhərli maddələri zərərsizləşdirmək üçün platin, palladium birləşmələri əsasında hazırlanmış katalizatordan istifadə edilir.
Lakin bu üsulun çatışmayan cəhətləri katalizatorların baha olması və onların tez-tez dəyişdirilməsinin vacibliyi hesab edilə bilər.
Həmin zəhərli maddələri zərərsizləşdirmək üçün onların yana bilmək xassəsindən istifadə etmək olar. Məlumdur ki, dörd taktlı karbüratorlu daxiliyanma mühərriklərinin üçüncü, işçi taktının əvvəlində yanma kamerasındakı sıxılmış benzin-hava qarışığına qığılcım verilməsi nəticəsində işçi qarışığın partlaması baş verir. Yanma kamerasında temperatur 2500 0C-yə qədər yüksəlir. Partlayış təxminən saniyənin milyonda — biri qədər vaxt aparır.
Bu zaman ərzində, yanacağın tərkibində olan karbon atomlarının 96 faizə qədəri yanaraq karbon qazına, hidrogen atomları isə suya çevrilir. Qalan 4 faiz karbon atomları, əsasən oksigen çatışmadığı üçün dəm qazı və karbohidrogenlər şəklində atmosferə atılır.
İxrac qazları qarışığına müəyyən qədər hava, yəni oksigen əlavə etməklə dəm qazı və karbohidrogenlərin axıracan yanmasına nail olmaq mümkündür.İxrac qazlarının 600-800 0C olan istiliyi və qazların kollektorlardan atmosferə atılana qədər keçdiyi bir neçə saniyəlik yol yanmanı təmin edə bilər.
Fikrin səmərəliliyini yoxlamaq üçün kollektorlardan başlayaraq atmosferə çıxışa qədər ixrac qazlarını aparan yol əlavə metal örtüklə təchiz edilir. Bununla da çıxışda ixrac qazlarının istiliyini 300 0C ətrafında saxlanmasına nail olunur. Kollektorların, hər birindən olmaqla cəmi həmin anda mühərrikin işlətdiyi havanın 25 faizi qədər havanın əlavə edilməsi ixrac qazları tərkibində olan bütün zəhərli maddələrin tamamilə yanmasına səbəb olur.
Kollektorlardan sonra, ixrac qazları ilə əlavə olunan havanın yaxşı qarışması üçün kiçik bir kameranın quraşdırmasına ehtiyac vardır.
Yer atmosferində ozonun azalmasının birinci səbəbkarı dəm qazıdır. Atmosferə hər il milyon tonlarla atılan dəm qazı havada olan sərbəst oksigenin köməyi ilə karbon qazına qədər oksidləşir. Ozonla dəm qazı arasındakı reaksiyanın sürəti, oksigenlə dəm qazı arasında gedən reaksiyanın sürətindən çox yüksək olduğu üçün, dəm qazı rast gəldiyi ilk ozon molekulu ilə dərhal reaksiyaya girir. Ancaq atmosferdə olan oksigenin miqdarı ozonun miqdarından hədsiz dərəcədə artıq olduğu üçün dəm qazının oksidləşməsi əsasən birinci tənlik üzrə gedir.
- 2CO + O2 -> 2CO2
- CO + O3 -> CO2 + O2 "
İxtiralarının səmərəsi
- Bu ixtiranın tətbiqi ozon təbəqəsinin xilasını da təmin edəcəkdir.
- Bir qayda olaraq dizel mühərriklərində ixrac qazlarının çıxış istiliyi xeyli aşağı olur. Ona görə də dizel mühərriklərində teploizolyasiya işləri daha etibarlı düzəldilməlidir. Dizel mühərriklərinin ixrac qazlarında kifayət qədər oksigen olduğu üçün ixrac sisteminə əlavə hava verilməsinə ehtiyac yoxdur.
- Pənah Qurbanovun fikrincə bu ixtiranın patentləşdirilməsi müəyyən qədər vaxt aparacaqdır. İxtira cəmiyyətə yüz milyonlarla dollar səmərə vəd edir.
Bədii yaradıcılığı
Pənah Qurbanov həm də bədii yaradıcılıqla məşğuldur. İlk şerlər kitabı "Göyçə — gözüm işığı" 1991-ci ildə işıq üzü görmüşdür. 2005–2006-cı illərdə poetik əsərlərinin 5 cildliyi çapdan çıxmışdır.
O, poetik axtarışlarla yanaşı, musiqi alətlərinin (saz, kamança, tar, qaval) təkmilləşdirilməsi üzərində işləmişdir.
Mənbə
- Kainat, insan və poeziya[ölü keçid]
- [1][ölü keçid]
- Musa Nəbioğlu. "". Bakı: Elm və təhsil, 2011, səh.51-53.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Penah Abdulla oglu Qurbanov Azerbaycanli kimya elmleri doktoru ixtiraci sair sazbend Penah QurbanovPenah Abdulla oglu QurbanovDogum tarixi 11 dekabr 1940Dogum yeri Agkilse Goyce GoyceVefat tarixi 5 aprel 2011 70 yasinda Heyati1940 ci il dekabrin 11 de Qerbi Azerbaycanin Goyce mahalinin Agkilse kendinde anadan olmusdur Eli Qurban Dastancinin qardasidir 1948 ci ilde ailesi ile Genceye kocmus orada orta mektebi ve Hesen bey Zerdabi adina Gence Pedaqoji Institutunun kimya biologiya fakultesini 1963 bitirmisdir 1966 ci ilde indiki Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasinin aspiranturasina daxil olmusdur Aspiranturani bitirdikden sonra 1995 ci ile kimi elmi pedaqoji fealiyyetle mesgul olmusdur Kimya elmleri doktoru idi 2011 ci ilde vefat etmisdir KitablariPenah Goyce Goyce gozum isigi seirler Baki Yazici 1991 200 seh 5000 nusxe Doner sene elim Goyce Baki 2005 Diqqeti ceken ixtiralariElmler doktoru Penah Qurbanovun daxiliyanma muherriklerinin tekmillesdirilmesi ile bagli muhum teklifi Bu gun beser heyatini daxiliyanma muherrikleri olmadan tesevvur etmek mumkun deyildir Bununla bele yaxinlasan ekoloji felaketin esas sebeblerinden biri belke de birincisi daxiliyanma muherrikleri hesab edile biler Etraf muhitin xususen de atmosferin cirklenmesinin deqiq desek zeherlenmesinin esas sebebi hemin muherriklerin istifade edildiyi avtomobillerdir Lakin daxiliyanma muherriklerinin ixrac qazlarindaki zeherli maddeleri nece zerersizlesdirmek olar Melumdur ki karburatorlu daxiliyanma muherriklerinin isi neticesinde yanan benzinin terkibinde olan karbon atomlarinin texminen 96 faizi karbon qazi 2 faizi dem qazi 2 faizi ise muxtelif karbohidrogenlerin qarisigi seklinde atmosfere atilir Karbohidrogenlerin terkibine doymus doymamis ve kanserogen karbohidrogenler de daxil olmaqla aromatik karbohidrogenlerin minlerle novu daxildir Hem dem qazi hem de karbohidrogenler canli alem bitkiler heyvanlar ve insanlar ucun zeherleyici tesir gosterir Hazirda daxiliyanma muherriklerinin ixrac qazlari ile birlikde il erzinde atmosfere atilan zeherli maddelerin umumi miqdari milyon tonlarla hesablanir Yuz ilden artiqdir ki dunyanin elaqedar elmi tedqiqat merkezlerinde haqqinda sohbet geden zeherli maddelerin zerersizlesdirilmesi uzre muvafiq axtarislar aparilir Bu gun dunyanin qabaqcil olkelerinde qeyd etdiyimiz zeherli maddeleri zerersizlesdirmek ucun platin palladium birlesmeleri esasinda hazirlanmis katalizatordan istifade edilir Lakin bu usulun catismayan cehetleri katalizatorlarin baha olmasi ve onlarin tez tez deyisdirilmesinin vacibliyi hesab edile biler Hemin zeherli maddeleri zerersizlesdirmek ucun onlarin yana bilmek xassesinden istifade etmek olar Melumdur ki dord taktli karburatorlu daxiliyanma muherriklerinin ucuncu isci taktinin evvelinde yanma kamerasindaki sixilmis benzin hava qarisigina qigilcim verilmesi neticesinde isci qarisigin partlamasi bas verir Yanma kamerasinda temperatur 2500 0C ye qeder yukselir Partlayis texminen saniyenin milyonda biri qeder vaxt aparir Bu zaman erzinde yanacagin terkibinde olan karbon atomlarinin 96 faize qederi yanaraq karbon qazina hidrogen atomlari ise suya cevrilir Qalan 4 faiz karbon atomlari esasen oksigen catismadigi ucun dem qazi ve karbohidrogenler seklinde atmosfere atilir Ixrac qazlari qarisigina mueyyen qeder hava yeni oksigen elave etmekle dem qazi ve karbohidrogenlerin axiracan yanmasina nail olmaq mumkundur Ixrac qazlarinin 600 800 0C olan istiliyi ve qazlarin kollektorlardan atmosfere atilana qeder kecdiyi bir nece saniyelik yol yanmani temin ede biler Fikrin semereliliyini yoxlamaq ucun kollektorlardan baslayaraq atmosfere cixisa qeder ixrac qazlarini aparan yol elave metal ortukle techiz edilir Bununla da cixisda ixrac qazlarinin istiliyini 300 0C etrafinda saxlanmasina nail olunur Kollektorlarin her birinden olmaqla cemi hemin anda muherrikin isletdiyi havanin 25 faizi qeder havanin elave edilmesi ixrac qazlari terkibinde olan butun zeherli maddelerin tamamile yanmasina sebeb olur Kollektorlardan sonra ixrac qazlari ile elave olunan havanin yaxsi qarismasi ucun kicik bir kameranin qurasdirmasina ehtiyac vardir Yer atmosferinde ozonun azalmasinin birinci sebebkari dem qazidir Atmosfere her il milyon tonlarla atilan dem qazi havada olan serbest oksigenin komeyi ile karbon qazina qeder oksidlesir Ozonla dem qazi arasindaki reaksiyanin sureti oksigenle dem qazi arasinda geden reaksiyanin suretinden cox yuksek oldugu ucun dem qazi rast geldiyi ilk ozon molekulu ile derhal reaksiyaya girir Ancaq atmosferde olan oksigenin miqdari ozonun miqdarindan hedsiz derecede artiq oldugu ucun dem qazinin oksidlesmesi esasen birinci tenlik uzre gedir 2CO O2 gt 2CO2 CO O3 gt CO2 O2 Ixtiralarinin semeresiBu ixtiranin tetbiqi ozon tebeqesinin xilasini da temin edecekdir Bir qayda olaraq dizel muherriklerinde ixrac qazlarinin cixis istiliyi xeyli asagi olur Ona gore de dizel muherriklerinde teploizolyasiya isleri daha etibarli duzeldilmelidir Dizel muherriklerinin ixrac qazlarinda kifayet qeder oksigen oldugu ucun ixrac sistemine elave hava verilmesine ehtiyac yoxdur Penah Qurbanovun fikrince bu ixtiranin patentlesdirilmesi mueyyen qeder vaxt aparacaqdir Ixtira cemiyyete yuz milyonlarla dollar semere ved edir Bedii yaradiciligiPenah Qurbanov hem de bedii yaradiciliqla mesguldur Ilk serler kitabi Goyce gozum isigi 1991 ci ilde isiq uzu gormusdur 2005 2006 ci illerde poetik eserlerinin 5 cildliyi capdan cixmisdir O poetik axtarislarla yanasi musiqi aletlerinin saz kamanca tar qaval tekmillesdirilmesi uzerinde islemisdir MenbeKainat insan ve poeziya olu kecid 1 olu kecid Musa Nebioglu Baki Elm ve tehsil 2011 seh 51 53 Istinadlar