Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Priqorodnı rayonu (oset. Горæтгæроны район) - Rusiya Federasiyası, Şimali Osetiyanın tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Oktyabrskoe kəndidir.
| Priqorodnı rayonu | |
|---|---|
| Горæтгæрон район | |
 | |
|
| |
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | Oktyabrskoe (Priqorodnı rayonu) |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | 86738 |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiya
İnzibati rayonu respublikanın cənub-şərqində, dağlarda və Terek mailli düzənliyində yerləşir. Rayonun ərazisi - 1422.42 km².
Aşağıdakı rayonlarla həmsərhəddir: qərbdə Alagirski və Ardon rayonları, şimalda Pravoberejnı rayonu, şərqdə İnquşetiya Respublikası, cənubda yarım dairə formasında respublikanın paytaxtı Vladikavkaz şəhəri ilə.
Rayonda respublikanın ən yüksək nöqtəsi Kazbek dağı (5033 m) yerləşir.
Tarix
İnquşunların ən qədim mərkəzlərindən biri Tarskaya vadisidir. Gürcü coğrafiyaşünası Vaxuşti Baqrationinin məlumatına görə artıq Tara vadisində XVII əsrdə Anquşt kəndində inquşlar yaşayırdı. Xalqın adıda gürcü və rus dilində bu kəndin adından keşmişdir. İnquşların Rusiyaya imperiyasının tərkibinə keçməsi ilə dağlılara düzənlik ərazilərində sərbəst məskunlaşmağa icazə verildi.
Rusiya İmperiyası Hökumətinin Şimali Qafqazdakı dağlıq ərazilərin düzənlik və dağətəyi hissələrinin bir hissəsindən inquşları köçürərək orada kazak kəndlərindən ibarət olan xətti bir zolağı təşkil etdi. XIX əsrin ortalarında İnquşlar indiki Priqorodnı rayonunun ərazisindəki bir sıra kəndlərdən qovuldu, Anquşt kəndinin yerində isə bundan sonra Tarskaya kazak kəndi qururulur.
Rusiya Vətəndaş müharibəsi zamanı inquşların əksəriyyəti bolşeviklərin tərəfini saxladığından, kazakların yaşadığı kəndlərin əhalisi deportasiya edildi və yerlərinə inquşlar köçürüldü. 1944-cü ilə qədər Şimali Osetiyanın müasir Prigorodnı rayonunun şərq hissəsi Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının tərkibində daxil idi. 7 mart 1944-cü ildə çeçen və inquşların Qazaxıstan və Orta Asiya ərazisinə deportasiyası zamanı bölgə Şimali Osetiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasına birləşdirilir. 24 noyabr 1956-cı ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Rəyasət Heyətinin Çeçen və İnquş xalqlarının milli muxtariyyətinin bərpası haqqında qərar qəbul edilir, lakin Priqorodnı rayonu Şimali Osetiyanın tərkibində qalır.
1963-cü ildə Şimali Osetiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikası rəhbərliyi rayon ərazisinə müəyyən dəyişikliklər edir və Terek çayının sol sahil hissəsini rayona birləşdirir.
- Müasir dövr
26 aprel 1991-ci ildə RSFSR Ali Məclisi "Deportasiya edilmiş xalqların bərpası haqqında" qanun qəbul edir. Burada inquşların ərazi məsələsinin bərpası da nəzərdə tutulurdu.
4 iyun 1992-ci ildə Rusiya Federasiyasının Ali Soveti "İnquş Respublikasının Rusiya Federasiyasının bir hissəsi kimi yaradılması haqqında" qanunu təstiqləyir (sərhədlər hələ müəyyən edilməmişdir).
31 oktyabr 1992-ci ildə Prigorodnı rayonunda inquş və osetinlər arasında silahlı qarşıdurma baş verir. Noyabrın 1-də Rusiya prezidenti Boris Yeltsin münaqişə zonasına qoşun göndərdi və müharibə edən respublikalarda müvəqqəti bir idarə təşkil edilir. Toqquşmalar zamanı (4 noyabra qədər) hər iki tərəfdən 600-dən çox adam ölür. Prigorodnı rayonunun inguş əhalisi evlərini tərk edərək qonşu İnquşetiyaya qaçmağa məcbur olur.
Münaqişədən bəri tərəflər dəfələrlə onun nəticələrini aradan qaldırmaq üçün müqavilələr imzalasalarda imzalanan müqavilələr, mövcud olan bütün problemləri aradan qaldıra bilmədi. İnquşlar qaçqınların Priqorodnı rayonuna qaytarılmasını və "Deportasiya olunan xalqların bərpası haqqında" və "İnquş respublikasının yaranması haqqında" federal qanunların icrasını tələb edirlər.
Qaçqınların bir qismi geri qaytarılsa da vaxtaşırı bir çox kənddə inquş və osetinlər artasında qarşıdurmalar yaranır. Gürcü-osetin münaqişəsi vəziyyəti daha da qəlizləşdirir. Belə ki, Cənubi Osetiyadan gələn osetin qaçqınları Priqorodnı rayonunda yerləşdirilir.
Əhali
- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir:
| Xalq | Say, nəf. | Ümumi əhaliyə olan nisbəti, % |
|---|---|---|
| osetinlər | 72 921 | 67,11 % |
| inquşlar | 23 254 | 21,40 % |
| ruslar | 9 436 | 8,68 % |
| gürcülər | 858 | 0,79 % |
| ermənilər | 569 | 0,52 % |
| digərləri | 953 | 0,88 % |
| milliyyətini bildirməyənlər | 674 | 0,62 % |
| ümumi | 108 665 | 100,0 % |
İstinadlar
- OKTMO (rus.).
- "Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)" (rus). 2023-08-18. İstifadə tarixi: 2023-08-23..
- . 2009-07-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-17.
- . 2009-06-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-17.
- "Том 4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года". 2013-08-19 tarixində arxivləşdirilib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Priqorodni rayonu oset Goraetgaerony rajon Rusiya Federasiyasi Simali Osetiyanin terkibinde inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Oktyabrskoe kendidir Priqorodni rayonuGoraetgaeron rajon43 03 37 sm e 44 44 06 s u Olke RusiyaInzibati merkez Oktyabrskoe Priqorodni rayonu Tarixi ve cografiyasiSahesi 1 460 km EhalisiEhalisi 101 234 nef 2023 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 86738Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyaInzibati rayonu respublikanin cenub serqinde daglarda ve Terek mailli duzenliyinde yerlesir Rayonun erazisi 1422 42 km Asagidaki rayonlarla hemserheddir qerbde Alagirski ve Ardon rayonlari simalda Pravoberejni rayonu serqde Inqusetiya Respublikasi cenubda yarim daire formasinda respublikanin paytaxti Vladikavkaz seheri ile Rayonda respublikanin en yuksek noqtesi Kazbek dagi 5033 m yerlesir TarixInqusunlarin en qedim merkezlerinden biri Tarskaya vadisidir Gurcu cografiyasunasi Vaxusti Baqrationinin melumatina gore artiq Tara vadisinde XVII esrde Anqust kendinde inquslar yasayirdi Xalqin adida gurcu ve rus dilinde bu kendin adindan kesmisdir Inquslarin Rusiyaya imperiyasinin terkibine kecmesi ile daglilara duzenlik erazilerinde serbest meskunlasmaga icaze verildi Rusiya Imperiyasi Hokumetinin Simali Qafqazdaki dagliq erazilerin duzenlik ve dageteyi hisselerinin bir hissesinden inquslari kocurerek orada kazak kendlerinden ibaret olan xetti bir zolagi teskil etdi XIX esrin ortalarinda Inquslar indiki Priqorodni rayonunun erazisindeki bir sira kendlerden qovuldu Anqust kendinin yerinde ise bundan sonra Tarskaya kazak kendi qururulur Rusiya Vetendas muharibesi zamani inquslarin ekseriyyeti bolseviklerin terefini saxladigindan kazaklarin yasadigi kendlerin ehalisi deportasiya edildi ve yerlerine inquslar kocuruldu 1944 cu ile qeder Simali Osetiyanin muasir Prigorodni rayonunun serq hissesi Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin terkibinde daxil idi 7 mart 1944 cu ilde cecen ve inquslarin Qazaxistan ve Orta Asiya erazisine deportasiyasi zamani bolge Simali Osetiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasina birlesdirilir 24 noyabr 1956 ci ilde Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesi Reyaset Heyetinin Cecen ve Inqus xalqlarinin milli muxtariyyetinin berpasi haqqinda qerar qebul edilir lakin Priqorodni rayonu Simali Osetiyanin terkibinde qalir 1963 cu ilde Simali Osetiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi rehberliyi rayon erazisine mueyyen deyisiklikler edir ve Terek cayinin sol sahil hissesini rayona birlesdirir Muasir dovrPriqorodni rayonuEsas meqale Osetin Inqus munaqisesi 26 aprel 1991 ci ilde RSFSR Ali Meclisi Deportasiya edilmis xalqlarin berpasi haqqinda qanun qebul edir Burada inquslarin erazi meselesinin berpasi da nezerde tutulurdu 4 iyun 1992 ci ilde Rusiya Federasiyasinin Ali Soveti Inqus Respublikasinin Rusiya Federasiyasinin bir hissesi kimi yaradilmasi haqqinda qanunu testiqleyir serhedler hele mueyyen edilmemisdir 31 oktyabr 1992 ci ilde Prigorodni rayonunda inqus ve osetinler arasinda silahli qarsidurma bas verir Noyabrin 1 de Rusiya prezidenti Boris Yeltsin munaqise zonasina qosun gonderdi ve muharibe eden respublikalarda muveqqeti bir idare teskil edilir Toqqusmalar zamani 4 noyabra qeder her iki terefden 600 den cox adam olur Prigorodni rayonunun ingus ehalisi evlerini terk ederek qonsu Inqusetiyaya qacmaga mecbur olur Munaqiseden beri terefler defelerle onun neticelerini aradan qaldirmaq ucun muqavileler imzalasalarda imzalanan muqavileler movcud olan butun problemleri aradan qaldira bilmedi Inquslar qacqinlarin Priqorodni rayonuna qaytarilmasini ve Deportasiya olunan xalqlarin berpasi haqqinda ve Inqus respublikasinin yaranmasi haqqinda federal qanunlarin icrasini teleb edirler Qacqinlarin bir qismi geri qaytarilsa da vaxtasiri bir cox kendde inqus ve osetinler artasinda qarsidurmalar yaranir Gurcu osetin munaqisesi veziyyeti daha da qelizlesdirir Bele ki Cenubi Osetiyadan gelen osetin qacqinlari Priqorodni rayonunda yerlesdirilir EhaliMilli terkib 2010 cu il Umumrusiya siyahiya alinmasinin melumatlarina gore rayonun milli terkibi haqqinda asagidaki melumatlar verilmisdir Xalq Say nef Umumi ehaliye olan nisbeti osetinler 72 921 67 11 inquslar 23 254 21 40 ruslar 9 436 8 68 gurculer 858 0 79 ermeniler 569 0 52 digerleri 953 0 88 milliyyetini bildirmeyenler 674 0 62 umumi 108 665 100 0 IstinadlarOKTMO rus Chislennost postoyannogo naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2023 goda s uchyotom itogov Vserossijskoj perepisi naseleniya 2020 g rus 2023 08 18 Istifade tarixi 2023 08 23 2009 07 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 17 2009 06 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 17 Tom 4 Tablica 4 Nacionalnyj sostav RSOA po municipalnym obrazovaniyam po perepisi 2010 goda 2013 08 19 tarixinde arxivlesdirilib