Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Poru (lat. Ballerus sapa) çəkilər fəsiləsinin çapaqlar cinsinə aid növdür.
| Poru | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Poru | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Yayılması
Xəzər hövzəsində bir növü və bir yarım növü mövcuddur. Tipik növ Şimali Xəzərdə, Volqa, Ural, Səfidruddan Terekin mənbəyinə qədər yaşayır. Cənubi-Xəzər porusu isə Xəzərin cənub hissəsində yaşayır.
Morfoloji əlamətləri
Anal üzgəcində 32–42, bel üzgəcində 7–8 şüa, yan xətt orqanında 42–55 pulcuq var. Gümüşü rəngə çalan iri gözləri vardır. Bədəni hündür, yanlardan basıqdır. Anal üzgəci uzundur. Ağzı yarımalt, burnu qalındır. Pulcuqları iridir. Uzunluğu 30 sm-ə, kütləsi 1 kq-a qədərdir. Cənubi Xəzər yarımnövü daha az hündür bədəni, daha uzun anal və bir qədər alçaq bel üzgəcləri ilə seçilir.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Keçici balıqdır. Xəzərdə yaşayır, çoxalmaq üçün regionun bütün iri çaylarına (Kür, Lənkəran, Terek və b.) girir. Poru balığına Cənubi Xəzərin bütün qərb sahili boyu təsadüf olunur. Poru həm bitki və həm də heyvan mənşəli yemlə qidalanır. Heyvan mənşəli qidalar balığın yemində üstünlük təşkil edir.
Çoxalması
Porunun çoxalmaq üçün çaylara girməsi qış vaxtına təsadüf edir. Bu balıqların əksəriyyəti kürü tökmək üçün, adətən qış aylarında suyun temperaturu 9–10 °C olduqda Kür çayına girir. Poru cinsi yetişkənliyə çox tez — erkəklər 2, dişilər isə 3 yaşında çatır. Cinsi yetişkənliyə çatmış poruların uzunluğu 17–41 sm, kütləsi 60–630 q olur. Erkəklər ölçülərinə görə dişilərdən xırda olur. Yapışqanlı kürülər substrata yapışır. Kürütökmə məhsuldarlığı 7,3–39,3 min arasında dəyişir.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Qiymətli vətəgə balığı olan poru çoxalmaq üçün Kür çayına gedən zaman ovlanır. Onun əti yağlı və dadlıdır. Ətindən təzə, duzlanmış və hisə verilmiş halda istifadə olunur. Hazırda ehtiyatlan kəskin azaldığına görə təcili olaraq əməli tədbirlər görülməsi vacibdir.
Sayı
Əvvəlki illərdə Kür çayında Bankə balıq vətəgəsində il ərzində 2.0 – 6.2 min sentner poru ovlanırdı. Hazırda ehtiyatı demək olar ki, tükənmişdir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Kür və Araz çayları axınlarının tənzim olunması ilə əlaqədar çoxalma yerlərinin sıradan çıxması. Eləcə də porunun qidalandığı sahələr olan dənizin sahil zonasının sahəcə kiçilməsi, həmin ərazilərin mütəmadi olaraq çirkləndirilməsi.
Tətbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri
Porunun zavod usulu ilə artırılmasının biotexniki normaları hazırlanmalı və süni artırılma tədbirləri həyata keçirilməlidir.
Ədəbiyyat
- Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II Cild, 2013, Bakı.
- Əbdurrəhmanov Y. Ə. Azərbaycan faunası. Balıqlar. Bakı, 1966, s.162–164.
- H. S. Abbasov, R. V. Hacıyev İxtiologiya. Bakı,2007, s.238
- Абдурахманов Ю.А. Рыбы пресных вод Азербайджана. Баку: Элм, 1962, с. 248–255;
- Əbdurrəhmanov Y. Ə. Azərbaycan faunası. Balıqlar. Bakı, 1966, s.162–164.
İstinadlar
- Əbdurrəhmanov Y. Ə. Azərbaycan faunası. Balıqlar. Bakı, 1966, s.162–164.
- H. S. Abbasov, R. V. Hacıyev İxtiologiya. Bakı,2007, s.238
- Əbdurrəhmanov Y. Ə. Azərbaycan faunası. Balıqlar. Bakı, 1966, s.162–164.
- Əsgerov F. S., Zaytsev Y. Y., Qasımov R. Y., Quliyev Z."Biomüxtəliflik: Xəzərin əsrarəngiz balıqları" "Bəşər-XXI" nəşriyyatı, Bakı, 2003, səh65.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Poru lat Ballerus sapa cekiler fesilesinin capaqlar cinsine aid novdur PoruElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir PoruBeynelxalq elmi adiBallerus sapa Pall 1814Sekil axtarisiNCBI 155073EOL 225843YayilmasiXezer hovzesinde bir novu ve bir yarim novu movcuddur Tipik nov Simali Xezerde Volqa Ural Sefidruddan Terekin menbeyine qeder yasayir Cenubi Xezer porusu ise Xezerin cenub hissesinde yasayir Morfoloji elametleriAnal uzgecinde 32 42 bel uzgecinde 7 8 sua yan xett orqaninda 42 55 pulcuq var Gumusu renge calan iri gozleri vardir Bedeni hundur yanlardan basiqdir Anal uzgeci uzundur Agzi yarimalt burnu qalindir Pulcuqlari iridir Uzunlugu 30 sm e kutlesi 1 kq a qederdir Cenubi Xezer yarimnovu daha az hundur bedeni daha uzun anal ve bir qeder alcaq bel uzgecleri ile secilir Yasayis yeri ve heyat terziKecici baliqdir Xezerde yasayir coxalmaq ucun regionun butun iri caylarina Kur Lenkeran Terek ve b girir Poru baligina Cenubi Xezerin butun qerb sahili boyu tesaduf olunur Poru hem bitki ve hem de heyvan menseli yemle qidalanir Heyvan menseli qidalar baligin yeminde ustunluk teskil edir CoxalmasiPorunun coxalmaq ucun caylara girmesi qis vaxtina tesaduf edir Bu baliqlarin ekseriyyeti kuru tokmek ucun adeten qis aylarinda suyun temperaturu 9 10 C olduqda Kur cayina girir Poru cinsi yetiskenliye cox tez erkekler 2 disiler ise 3 yasinda catir Cinsi yetiskenliye catmis porularin uzunlugu 17 41 sm kutlesi 60 630 q olur Erkekler olculerine gore disilerden xirda olur Yapisqanli kuruler substrata yapisir Kurutokme mehsuldarligi 7 3 39 3 min arasinda deyisir Teserrufat ehemiyyetiQiymetli vetege baligi olan poru coxalmaq ucun Kur cayina geden zaman ovlanir Onun eti yagli ve dadlidir Etinden teze duzlanmis ve hise verilmis halda istifade olunur Hazirda ehtiyatlan keskin azaldigina gore tecili olaraq emeli tedbirler gorulmesi vacibdir SayiEvvelki illerde Kur cayinda Banke baliq vetegesinde il erzinde 2 0 6 2 min sentner poru ovlanirdi Hazirda ehtiyati demek olar ki tukenmisdir Mehdudlasdirici amillerKur ve Araz caylari axinlarinin tenzim olunmasi ile elaqedar coxalma yerlerinin siradan cixmasi Elece de porunun qidalandigi saheler olan denizin sahil zonasinin sahece kicilmesi hemin erazilerin mutemadi olaraq cirklendirilmesi Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleriPorunun zavod usulu ile artirilmasinin biotexniki normalari hazirlanmali ve suni artirilma tedbirleri heyata kecirilmelidir EdebiyyatAzerbaycanin Qirmizi Kitabi II Cild 2013 Baki Ebdurrehmanov Y E Azerbaycan faunasi Baliqlar Baki 1966 s 162 164 H S Abbasov R V Haciyev Ixtiologiya Baki 2007 s 238 Abdurahmanov Yu A Ryby presnyh vod Azerbajdzhana Baku Elm 1962 s 248 255 Ebdurrehmanov Y E Azerbaycan faunasi Baliqlar Baki 1966 s 162 164 IstinadlarEbdurrehmanov Y E Azerbaycan faunasi Baliqlar Baki 1966 s 162 164 H S Abbasov R V Haciyev Ixtiologiya Baki 2007 s 238 Ebdurrehmanov Y E Azerbaycan faunasi Baliqlar Baki 1966 s 162 164 Esgerov F S Zaytsev Y Y Qasimov R Y Quliyev Z Biomuxteliflik Xezerin esrarengiz baliqlari Beser XXI nesriyyati Baki 2003 seh65