Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pompeyin Albaniyaya yürüşü — e.ə. 66-65-ci illərdə Roma işğalçısı Qney Pompeyin Albaniyaya yürüşü.
Haqqında
Makedoniyalı İsgəndər imperiyasının dağılması nəticəsində Yaxın Şərqdə yaranan dövlətlər arasında öz ərazilərini genişləndirmək məqsədilə çox tez-tez hərbi toqquşmalar baş verirdi. E.ə.II əsrdə Aralıq dənizi hövzəsində Roma ən güclü dövlətə çevrildi. Roma Kiçik Asiyanı zəbt etdi. Roma və Alban ölkələrini də ələ keçirmək istəyirdi.Alban ərazisini tutmaq Romaya bu ərazidən Parfiyaya zərbələr endirmək və Asiyanın daxili ölkələrinə hərəkət imkanı verirdi. Pompey Albaniya və İberiyaya hücum edərkən həmin dövlətlərin hökmdarları onu öz ərazilərinə buraxmadılar.Soyuqlar düşəndən sonra Pompey Kür vadisində qışlamağı qərara aldı.Bunun üçün o, ordusunu üç hissəyə ayıraraq üç məntəqədə düşərgə saldı.Bu ordu hissələrindən birinə Pompey özü başçılıq edirdi.Qalan hissələrə komandanlığı öz yaxın köməkçiləri Lutsi Flakka və Metell Selerə tapşırmışdı.Bu zaman alban padşahı Oroys Roma düşərgəsinə hücum etməyi qərara gəldi. Bu döyüşdə albanların 40 minlik qoşunu var idi. Beləliklə, e.ə. 66-cı ildə Kür çayı sahilində Pompey ilə Oroys arasında döyüş baş verdi. Döyüş nəticəsində Roma ordusu qalib gəldi. Kür sahilində Roma ordusunun qalib gəlməsinin səbəbi daha güclü və təcrübəli olması idi. Döyüşdən sonra Pompey Albaniya ilə sülh bağlayaraq İberiyaya doğru hərəkət etdi. Lakin albanların romalıları izləyərək onlar üçün təhlükə yaratdığına görə Pompey yenidən onlara qarşı yürüşə başladılar. Bu zaman albanlar romalıları Qanıxçay sahilində qarşıladılar. Albanların 60 min piyada, 12 min süvari qoşununa Oroysun qardaşı Kozis başçılıq edirdi. Albanlar romalıların qarşısını kəsib onları ölkənin içərilərinə buraxmaq istəmirdilər.
Tarixi
E.ə 65-ci ildə Qanıxçay (Alazan) sahilində baş vermiş döyüşdə Kozis Pompeyi nizə ilə vursa da zireh onu ölümdən xilas etdi, Kozis isə onun cavab zərbəsi ilə ölümcül yaralandı. Qanıxçay döyüşü nəticəsində romalılar yenə də qalib gəldilər. Pompeyin Qanıxçay sahili döyüşündə albanlar üzərində qələbə çalmasının əsas səbəbi isə hərbi hiylə işlətməsi olmuşdu. Qanıxçay döyüşündən sonra meşəyə çəkilən albanların taleyi faciəli oldu. Beləki, romalılar meşəyə od vuraraq onları yandırdılar. Oradakı alban döyüşçüləri isə həlak oldular. Qanıxçay döyüşündə albanların qoşununun əsasını süvari dəstəsi, romalıların qoşununun isə piyada qoşun təşkil etmişdi.Bu döyüşdə romalılara qarşı alban qadınlarıda vuruşmuşlar. Hətta, döyüşdə alban qadınlarının cəsarəti romalıları heyrətə gətirmişdi. Döyüşdən sonra albanların əsas qüvvələri dağlara çəkildi. Pompey isə Alban padşahı Oroysu romalıların düşərgəsinə gəlməyi tələb etdi. Oroys isə romalıların düşərgəsinə gəlməyərək, ona məktub və hədiyyələr göndərərək sülh təklifi etdi. Pompey bu barışıq təklifini qəbul etsə də az sonra ölkənin içərilərinə doğru hərəkət etdi. Lakin Pompey Xəzər sahilinə qədər getmək məqsədindən əl çəkdi və albanlarla yenidən sülh bağladı. Pompeyin Xəzər sahilinə qədər getmək məqsədindən əl çəkməsinin və albanlarla yenidən sülh bağlamasının səbəbi aşağıdakı amillərlə bağlı idi:
- Albanların güclü müqavimət göstərməsi
- Yolun çətinliyi və yürüşün təhlükəli olması
Romalılar sonralar da dəfələrlə Xəzər dənizi sahillərinə yürüşlər etmişlər. Lakin müxtəlif səbəblərdən məqsədlərinə çatmayıblar. Onlar Alban ölkəsinin nominal asılılığı ilə kifayətlənməli olublar.
İstinadlar
- Süleyman Əliyarlı. Azərbaycan tarixi. Bakı: Çıraq. 2009. səh. 102-104.
Xarici keçidlər
Hindistanla Qara dəniz sahillərinə gedən ticarət yolunu ələ keçirmək 2018-08-31 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pompeyin Albaniyaya yurusu e e 66 65 ci illerde Roma isgalcisi Qney Pompeyin Albaniyaya yurusu HaqqindaMakedoniyali Isgender imperiyasinin dagilmasi neticesinde Yaxin Serqde yaranan dovletler arasinda oz erazilerini genislendirmek meqsedile cox tez tez herbi toqqusmalar bas verirdi E e II esrde Araliq denizi hovzesinde Roma en guclu dovlete cevrildi Roma Kicik Asiyani zebt etdi Roma ve Alban olkelerini de ele kecirmek isteyirdi Alban erazisini tutmaq Romaya bu eraziden Parfiyaya zerbeler endirmek ve Asiyanin daxili olkelerine hereket imkani verirdi Pompey Albaniya ve Iberiyaya hucum ederken hemin dovletlerin hokmdarlari onu oz erazilerine buraxmadilar Soyuqlar dusenden sonra Pompey Kur vadisinde qislamagi qerara aldi Bunun ucun o ordusunu uc hisseye ayiraraq uc menteqede duserge saldi Bu ordu hisselerinden birine Pompey ozu basciliq edirdi Qalan hisselere komandanligi oz yaxin komekcileri Lutsi Flakka ve Metell Selere tapsirmisdi Bu zaman alban padsahi Oroys Roma dusergesine hucum etmeyi qerara geldi Bu doyusde albanlarin 40 minlik qosunu var idi Belelikle e e 66 ci ilde Kur cayi sahilinde Pompey ile Oroys arasinda doyus bas verdi Doyus neticesinde Roma ordusu qalib geldi Kur sahilinde Roma ordusunun qalib gelmesinin sebebi daha guclu ve tecrubeli olmasi idi Doyusden sonra Pompey Albaniya ile sulh baglayaraq Iberiyaya dogru hereket etdi Lakin albanlarin romalilari izleyerek onlar ucun tehluke yaratdigina gore Pompey yeniden onlara qarsi yuruse basladilar Bu zaman albanlar romalilari Qanixcay sahilinde qarsiladilar Albanlarin 60 min piyada 12 min suvari qosununa Oroysun qardasi Kozis basciliq edirdi Albanlar romalilarin qarsisini kesib onlari olkenin icerilerine buraxmaq istemirdiler TarixiE e 65 ci ilde Qanixcay Alazan sahilinde bas vermis doyusde Kozis Pompeyi nize ile vursa da zireh onu olumden xilas etdi Kozis ise onun cavab zerbesi ile olumcul yaralandi Qanixcay doyusu neticesinde romalilar yene de qalib geldiler Pompeyin Qanixcay sahili doyusunde albanlar uzerinde qelebe calmasinin esas sebebi ise herbi hiyle isletmesi olmusdu Qanixcay doyusunden sonra meseye cekilen albanlarin taleyi facieli oldu Beleki romalilar meseye od vuraraq onlari yandirdilar Oradaki alban doyusculeri ise helak oldular Qanixcay doyusunde albanlarin qosununun esasini suvari destesi romalilarin qosununun ise piyada qosun teskil etmisdi Bu doyusde romalilara qarsi alban qadinlarida vurusmuslar Hetta doyusde alban qadinlarinin cesareti romalilari heyrete getirmisdi Doyusden sonra albanlarin esas quvveleri daglara cekildi Pompey ise Alban padsahi Oroysu romalilarin dusergesine gelmeyi teleb etdi Oroys ise romalilarin dusergesine gelmeyerek ona mektub ve hediyyeler gondererek sulh teklifi etdi Pompey bu barisiq teklifini qebul etse de az sonra olkenin icerilerine dogru hereket etdi Lakin Pompey Xezer sahiline qeder getmek meqsedinden el cekdi ve albanlarla yeniden sulh bagladi Pompeyin Xezer sahiline qeder getmek meqsedinden el cekmesinin ve albanlarla yeniden sulh baglamasinin sebebi asagidaki amillerle bagli idi Albanlarin guclu muqavimet gostermesi Yolun cetinliyi ve yurusun tehlukeli olmasi Romalilar sonralar da defelerle Xezer denizi sahillerine yurusler etmisler Lakin muxtelif sebeblerden meqsedlerine catmayiblar Onlar Alban olkesinin nominal asililigi ile kifayetlenmeli olublar IstinadlarSuleyman Eliyarli Azerbaycan tarixi Baki Ciraq 2009 seh 102 104 Xarici kecidlerHindistanla Qara deniz sahillerine geden ticaret yolunu ele kecirmek 2018 08 31 at the Wayback MachineHemcinin baxAlbaniya Makedoniyali Isgender