Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pinus halepensis (lat. Pinus halepensis) — şamkimilər fəsiləsinin şam ağacı cinsinə aid bitki növü.
| Hələb şamı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: ???: Hələb şamı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Yayılması
Aralıq dənizi ölkələri, İspaniya, Fransa, Almaniya, o cümlədən Şimali Afrika, Suriya, Fələstində yabanı halda bitir. Hündürlüyü 25 m-ə, diametri 50 sm-ə çatan, düz və ya əyrigövdəli ağacdır. Cavan ağacların çətiri sıx, oval-konusvarı və ya piramidaldır. Budaqları uzun elastik, iynəyarpaqlarla örtülmüşdür, zoğları nazikdir, tumurcuqların uzunluğu 5–10 mm-ə çatır. İynəyarpaqları cüt-cüt yerləşir, yumşaq və nazikdir, cavan iynəyarpaqlar açıq-yaşıl, yaşlı iynəyarpaqlar isə tünd yaşıl olub, kənarları hamar, ucları sivriləşmişdir. Yarpaq qını 5–8 mm uzunluqdadır. Qozaları meyvə saplaqlarından asılı halda yerləşir. 2-6 ədədi bir yerdə və ya tək-təkdir. Cavan qozaları uzunsov-konusşəkilli və ya yumurtavarı, kürəvi formalıdır, yetişmiş qozaları isə sallaqdır. Bu qozalar qonurumtul-qəhvəyi və ya qırmızı-qonur rəngdə olub, uzunluğu 7-10 sm, eni 3-5 sm-dir. Yetişmiş qozaların qalxancıqları iridir, ön hissəsi enli-dəyirmi, yastı və ya azca qabarıqdır, ortasında ellipsşəkilli və azca irəli çıxmış iri, boz göbəyi var, köndələn tili sivridir, boylama tili az nəzərə çarpır. Qozalar aprel-may aylarında əmələ gəlir, üçüncü ilin yayında yetişir. Toxumları açıq-boz rəngdə, 5–7 mm uzunluqda, 4–5 mm enində, yumurtavarı, qeyri-müntəzəm romb və ya üçbucaq şəkilli, bir qədər yastılaşmışdır. Qanadı pərdəyəoxşar, açıq qonur rəngli, 2-3 sm uzunluqda və 6–9 mm enindədir. Quraqlığa, istiyə, şaxtaya davamlı, işıqsevən və torpağa qarşı tələbkar olmayan ağacdır. Külək vasitəsilə tozlanır. Toxumla çoxalır. Hələb şamı sıra, qrup və tək əkinlərdə istifadə edilir. Hələb şamının qabığında 15 % tannin maddəsi vardır. Azərbaycanda mədəni şəraitdə Abşeron, Kürdəmir, Yevlax, Ucar, Sabirabad, Beyləqan, Şirvan, Biləsuvar, Lənkəran və s. yerlərdə rast gəlinir.
Məlumat mənbələri:
Деревья и кустарники СССР. т.3.1954; Флора Азербайджана. т.5. 1954; Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.
İstinadlar
- “Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh.
İstinadlar
- Tofiq Məmmədov, Elşad Qurbanov, Tariyel Talıbov.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pinus halepensis lat Pinus halepensis samkimiler fesilesinin sam agaci cinsine aid bitki novu Heleb samiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Sobe Sinif IyneyarpaqlilarYarimsinif IyneyarpaqlilarDeste IyneyarpaqlilarFesile SamkimilerYarimfesile Cins Sam Heleb samiBeynelxalq elmi adiPinus halepensis Mill 1768Sekil axtarisiITIS 506601NCBI 71633EOL 1033600Pinus halepensisYayilmasiAraliq denizi olkeleri Ispaniya Fransa Almaniya o cumleden Simali Afrika Suriya Felestinde yabani halda bitir Hundurluyu 25 m e diametri 50 sm e catan duz ve ya eyrigovdeli agacdir Cavan agaclarin cetiri six oval konusvari ve ya piramidaldir Budaqlari uzun elastik iyneyarpaqlarla ortulmusdur zoglari nazikdir tumurcuqlarin uzunlugu 5 10 mm e catir Iyneyarpaqlari cut cut yerlesir yumsaq ve nazikdir cavan iyneyarpaqlar aciq yasil yasli iyneyarpaqlar ise tund yasil olub kenarlari hamar uclari sivrilesmisdir Yarpaq qini 5 8 mm uzunluqdadir Qozalari meyve saplaqlarindan asili halda yerlesir 2 6 ededi bir yerde ve ya tek tekdir Cavan qozalari uzunsov konussekilli ve ya yumurtavari kurevi formalidir yetismis qozalari ise sallaqdir Bu qozalar qonurumtul qehveyi ve ya qirmizi qonur rengde olub uzunlugu 7 10 sm eni 3 5 sm dir Yetismis qozalarin qalxanciqlari iridir on hissesi enli deyirmi yasti ve ya azca qabariqdir ortasinda ellipssekilli ve azca ireli cixmis iri boz gobeyi var kondelen tili sivridir boylama tili az nezere carpir Qozalar aprel may aylarinda emele gelir ucuncu ilin yayinda yetisir Toxumlari aciq boz rengde 5 7 mm uzunluqda 4 5 mm eninde yumurtavari qeyri muntezem romb ve ya ucbucaq sekilli bir qeder yastilasmisdir Qanadi perdeyeoxsar aciq qonur rengli 2 3 sm uzunluqda ve 6 9 mm enindedir Quraqliga istiye saxtaya davamli isiqseven ve torpaga qarsi telebkar olmayan agacdir Kulek vasitesile tozlanir Toxumla coxalir Heleb sami sira qrup ve tek ekinlerde istifade edilir Heleb saminin qabiginda 15 tannin maddesi vardir Azerbaycanda medeni seraitde Abseron Kurdemir Yevlax Ucar Sabirabad Beyleqan Sirvan Bilesuvar Lenkeran ve s yerlerde rast gelinir Melumat menbeleri Derevya i kustarniki SSSR t 3 1954 Flora Azerbajdzhana t 5 1954 Azerbaycanin agac ve kollari III cild 1970 Azerbaycanin Qirmizi ve Yasil Kitablari na tovsiye olunan bitki ve bitki formasiyalari 1996 Azerbaycan florasinin konspekti I III cildler 2005 2006 2008 Istinadlar Azerbaycan dendraflorasi I cild Baki Elm 2011 312 seh IstinadlarTofiq Memmedov Elsad Qurbanov Tariyel Talibov