Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qızılqaz (lat. Phoenicopterus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qızılqazkimilər dəstəsinin qızılqazlar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
| Qızılqaz | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Qızılqaz | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Növləri
Qızılqazlar (qırmızı flaminqolar) nadir, sayı azalmaqda olan, qışlayan və köçəri növdür. Afrikadan tutmuş, Orta Şərq, Qafqaz, Avropanın Aralıq dənizi sahillərində yayılmışlar. Xəzərdə və bütün iri daxili su hövzələrində qışlayırlar. Ən stabil qışlama yerləri – Qızılağac körfəzi, Abşeron yarımadasının Şıx sahilləri, Dəvəçi limanı, , Kürün deltasından cənubda, Ağgöl, Sarısu və Kür-Araz düzənliyinin digər iri gölləri. Eləcə də İranda Urmiya və Maharlı göllərində. Duzlu göllərdə və dəniz körfəzlərində məskunlaşması yüksək duzluluğu olan sularda balıqların yoxluğu şəraitində qızılqazların əsas qidası xərçəngkimilərinin geniş yayılmasıdır. Dəniz körfəzlərinin açıq dayaz sahillərində, plankton və bentosla zəngin göllərdə yaşayır.
Çoxalması
Nadir hallar istisna olmaqla Azərbaycanda yuvalamır. 1955-ci ildə 13 cüt Salyan rayonunda yuvalayıb. 1982-ci ildə Qızılağac körfəzində kütləvi yuvalaması müşahidə edilmişdir.
Sayı
Azərbaycanda qışlayan qızıl qazların sayı XX əsr ərzində 10 dəfə düşmüşdür. Məsələn, Qızılağac körfəzində 1933-1934-cü illərdə qış mövsümündə 20 mindən artıq, 1956-cı ilin dekabrında – 5 min, 1957-ci ilin fevralında güclü şaxtalardan sonra – 400-ə kimi, 1976-1977-ci illərdə – 200, 1979-cu ilin yanvarında – 200, 1982-ci ildə – 150, 1993-cü ildə – 800, 1994-cü ildə – 2800 quş müşahidə olunmuşdur.
Sayının dəyişilməsinin əsas səbəbi, yəqin ki Xəzərin səviyyəsinin dəyişilməsi ilə bağlıdır. 1978-ci ildən başlayaraq Xəzərin səviyyəsinin qalxması ilə əlaqədar qızıl qazların toplanma yerləri vaxtaşırı olaraq dəyişilir, yeni yerlər əmələ gəlir, köhnələri isə su altında qaldığı üçün qışlamağa yararsız olur.
Yuvaları
Qızılqazların yuvaları vulkan şəklindədir. Yuva quran qızılqazlar palçıq, kiçik daş parçaları və tökülmüş lələklərdən istifadə edirlər. Maraqlısı odur ki, quşun istifadə etdiyi bu qarışıq çox tez quruyur. Yuva 30 santimetr hündürlüyündə olur. Yuvanın hündür olması su yüksələrkən yumurtanı sudan qoruyur.
Formaları
Qızılqazların pərdəli ayaqları üzmələrini asanlaşdırır. Ayaqların yastı və geniş olması sayəsində qızılqazlar yumşaq palçıq üzərində belə batmadan asanlıqla gəzirlər.
Yəqin ki, fotolarda təkayaqlı qızılqazlara rast gəlmisiniz. Alimlərin gəldiyi qənaətə görə, qızılqaz quşlarının təkayaqlı duruşu onlara daha az güc sərf etməyə imkan verir. Belə ki, təkayaqlı duruş zamanı quşun sərf etdiyi enerji ikiayaqlı duruşa sərf edilən enerjidən daha azdır. ABŞ elmi qrupunun gəldiyi nəticəyə əsasən, tək ayaq üstə duran qızılqazın əzələləri, demək olar ki, heç bir gərginliyə düşmür – əksinə, quşun əzələləri dincəlir. Bu səbəbdən qızılqazlar tək ayaq üstündə durarkən, hətta mürgüləyə də bilirlər.
Digər elmi qrupların fərziyyələrinə görə isə, təkayaqlı duruş quşlara bədən temperaturunu qoruyub saxlamağa imkan verir.
Şəkillər
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2011.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qizilqaz lat Phoenicopterus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin qizilqazkimiler destesinin qizilqazlar fesilesine aid heyvan cinsi QizilqazElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Deste QizilqazkimilerFesile QizilqazlarCins QizilqazBeynelxalq elmi adiPhoenicopterus L 1758 Sekil axtarisiITIS 174975NCBI 9216EOL 45511320FW 39594NovleriQizilqazlar qirmizi flaminqolar nadir sayi azalmaqda olan qislayan ve koceri novdur Afrikadan tutmus Orta Serq Qafqaz Avropanin Araliq denizi sahillerinde yayilmislar Xezerde ve butun iri daxili su hovzelerinde qislayirlar En stabil qislama yerleri Qizilagac korfezi Abseron yarimadasinin Six sahilleri Deveci limani Kurun deltasindan cenubda Aggol Sarisu ve Kur Araz duzenliyinin diger iri golleri Elece de Iranda Urmiya ve Maharli gollerinde Duzlu gollerde ve deniz korfezlerinde meskunlasmasi yuksek duzlulugu olan sularda baliqlarin yoxlugu seraitinde qizilqazlarin esas qidasi xercengkimilerinin genis yayilmasidir Deniz korfezlerinin aciq dayaz sahillerinde plankton ve bentosla zengin gollerde yasayir CoxalmasiNadir hallar istisna olmaqla Azerbaycanda yuvalamir 1955 ci ilde 13 cut Salyan rayonunda yuvalayib 1982 ci ilde Qizilagac korfezinde kutlevi yuvalamasi musahide edilmisdir SayiAzerbaycanda qislayan qizil qazlarin sayi XX esr erzinde 10 defe dusmusdur Meselen Qizilagac korfezinde 1933 1934 cu illerde qis movsumunde 20 minden artiq 1956 ci ilin dekabrinda 5 min 1957 ci ilin fevralinda guclu saxtalardan sonra 400 e kimi 1976 1977 ci illerde 200 1979 cu ilin yanvarinda 200 1982 ci ilde 150 1993 cu ilde 800 1994 cu ilde 2800 qus musahide olunmusdur Sayinin deyisilmesinin esas sebebi yeqin ki Xezerin seviyyesinin deyisilmesi ile baglidir 1978 ci ilden baslayaraq Xezerin seviyyesinin qalxmasi ile elaqedar qizil qazlarin toplanma yerleri vaxtasiri olaraq deyisilir yeni yerler emele gelir kohneleri ise su altinda qaldigi ucun qislamaga yararsiz olur YuvalariQizilqazlarin yuvalari vulkan seklindedir Yuva quran qizilqazlar palciq kicik das parcalari ve tokulmus leleklerden istifade edirler Maraqlisi odur ki qusun istifade etdiyi bu qarisiq cox tez quruyur Yuva 30 santimetr hundurluyunde olur Yuvanin hundur olmasi su yukselerken yumurtani sudan qoruyur FormalariQizilqazlarin perdeli ayaqlari uzmelerini asanlasdirir Ayaqlarin yasti ve genis olmasi sayesinde qizilqazlar yumsaq palciq uzerinde bele batmadan asanliqla gezirler Yeqin ki fotolarda tekayaqli qizilqazlara rast gelmisiniz Alimlerin geldiyi qenaete gore qizilqaz quslarinin tekayaqli durusu onlara daha az guc serf etmeye imkan verir Bele ki tekayaqli durus zamani qusun serf etdiyi enerji ikiayaqli durusa serf edilen enerjiden daha azdir ABS elmi qrupunun geldiyi neticeye esasen tek ayaq uste duran qizilqazin ezeleleri demek olar ki hec bir gerginliye dusmur eksine qusun ezeleleri dincelir Bu sebebden qizilqazlar tek ayaq ustunde durarken hetta murguleye de bilirler Diger elmi qruplarin ferziyyelerine gore ise tekayaqli durus quslara beden temperaturunu qoruyub saxlamaga imkan verir SekillerIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2011 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax