Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Parasels (ingiliscə əsl adı Philippus Aureolus Theophrastus Bombast von Hohenheim; 10 noyabr 1493, Aynzideln[d], Qədim İsveçrə İttifaqı – 24 sentyabr 1541, Zalsburq, Zalsburq arxiyepiskopluğu[d], Müqəddəs Roma imperiyası) — tanınmış əlkimyaçı, həkim, okkultist.
| Parasels | |
|---|---|
| alm. Philippus Aureolus Theophrastus Bombast von Hohenheim | |
 | |
| Doğum adı | Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim |
| Doğum tarixi | 10 noyabr 1493 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 24 sentyabr 1541(47 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Elm sahələri | tibb, əlkimya, astrologiya |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1493-cü ilin sonunda Eynzidelndə, Şvis kantonunda anadan olub, 1541-ci il sentyabrın 24-də Zalsburqda vəfat edib
İsveçrənin Sürix şəhərinin yaxınlığında kiçik bir kənddə dünyaya gözünü açan bu körpəyə atası Fillipp adını verdi. Parasels adını isə Fillipp özü qazandı. Daha doğrusu, dövrünün qədim təbibi Selsin şan-şöhrətini, uğurunu yaşamaq məqsədilə Fillipp "Selsə oxşayan" anlamını verən bu adı şəxsən özü seçdi. Baxıcı anası və həkim atası ailəni çətinliklə dolandırırdı. Onlardan övladlarına qalacaq yeganə var-dövlət isə zəngin kitabxanadan ibarət idi.
Tərcümeyi halında məktəb təhsili haqda heç bir məlumat verilmir. Mənbələr onun özbaşına təhsil almasında israrlıdır. Məktəb təhsili olmadığı üçün nəzəri biliklərin öyrənilməsi və mənimsənilməsinə marağı az olmuşdur. O öz fəaliyyətində praktiki vərdiş, adət-ənənə və müşahidələrə üstünlük vermişdir.
Fəaliyyəti
Paraselsin məşhurlaşmasında qadın faktoru önəmli yerlərdən birini tutur. Çünki o dövrdə qadınlar öz xəstəliklərini həkimlərə bildirməkdən ya çəkinir, ya da utanırdılar. Elə bu məqsədlə də onlar özlərini cadugər, falçı və ovsunçulara etibar edirdilər. Digər bu qisim peşə sahibləri də, öz növbəsində, qadın xəstəliklərini təbib, həkim və loğmanlardan yaxşı mənimsəmişdilər. Anasının qəbulunda olan belə qadınların problem və xəstəliklərini dərindən müşahidə edən Parasels sonralar öz pasiyent dairəsini məhz qadınların hesabına daha da genişləndirir. Təsadüfi deyil ki, dövrünün ilk "Qadın xəstəlikləri" kitabı ona qədər olan heç bir təbib tərəfindən yazılmamışdır.
Əlkimyanı dərindən bilən atasının sayəsində isə həkimlik fəaliyyətində dərman terapiyasının sirlərinə yiyələnməsi onun əlindən tutur. Parasels qeyri-adi həyat tərzi sürür, çirkli, cırıq geyimləri ilə çox zaman sərxoş halda olmasına baxmayaraq cadu gücü və şəfalı əllərinin sayəsində cəmiyyətdə sevilir, insanları təəccübləndirir, düşmənlərini təəssüfləndirməyi bacarırdı. Buna görə ona şəhərin "baş həkimi" titulu verilmişdi.
Bütün bu uğurlar onun Bazel universitetinə professor kimi dəvət almasına gətirib çıxardı. Elmi bilikləri ilə tələbatı ödəyə bilmədiyinə baxmayaraq, rəhbərlik ona diplom və fəxri ad da verməli oldu, lakin bütün bunlar Paraselsin tibbi ictimaiyyətlə əlaqələrinin qurulmasına yetərincə yardımçı ola bilmədi.
XIX əsrin ortalarında tibb dili kimi latın dilinin qəbul olunması, tibbi ictimaiyyətin bu dildən istifadəsi, konfrans, konqres, simpoziumların və ən nəhayət, tədrisin bu dildə keçirilməsi onun karyerasına öz mənfi təsirini göstərməyə bilməzdi. O dövrün alimləri bu dili bilməyənləri sevmirdilər və onlara hörmət belə etmirdilər.
Parasels isə nəinki bu dildə yazıb oxuyur, heç latın dilini öyrənməyə də cəhd göstərmirdi. Mühazirələrini alman dilində, həm də yarısərxoş vəziyyətdə aparan alim bütün bu dedi-qodulara, söz-söhbətlərə fikir vermir, hətta belələri haqda deyirdi: "Mənim ayaqqabılarım astronomiyanı, fəlsəfəni, əlkimyanı və təbabəti sizdən yaxşı bilir".
Həqiqətən ilk dəfə Parasels kimyanı təbabətə yaxınlaşdırdı və "yatrokimya"nın əsasını qoydu (yatro -yunanca "həkim" deməkdir). Təbabətdə kimyəvi elementlərin təsirini öyrənmiş və tətbiq etmiş, bitki və otlardan xüsusi tinkturalar, ekstratlar, eliksirlər hazırlayaraq istifadə etmişdir.
Təbabətə "siqnatura" və ya "siqna naturale" — "təbiətin işarələri" adlı baxışlar sistemini Parasels gətirmişdir. Bu sistemə görə, ürək xəstəliklərini ürək formalı yarpaqları olan bitkilərlə, böyrək xəstəliklərini böyrək şəkilli bitkilərlə müalicə etmək lazımdır. Xaş-xaşın yuxugətirici təsirinin və terapevtik xüsusiyyətinin təbabətə töhfəsi məhz Paraselsin adı ilə bağlıdır.
O, "fransız xəstəliyi" adlanan sifilisi civə ilə, iflicləri, epilepsiyaları qızıl və sink miksturası ilə müalicə edirdi.
İnsan bədəninin 4 şirəsi haqqında təlimi qəbul etmədiyi üçün Hippokrat, Qalen və İbn Sinanın əsərlərini Bazel universitetinin qarşısında od vurub nümayişkaranə yandıran Parasels bu təhsil ocağından qovulur, lakin bütün bunlara baxmayaraq, həvəsdən düşməyib öz tələbələrini və tərəfdaşlarını başına toplayaraq "fəlsəfə daşı" -"laurum potabis", "qızıl içki" və s. cadu məlhəmlər və məhlullar hazırlayır və uğurla xəstələrinə tətbiq edirdi.
O öz dövrünün elm adamları tərəfindən qəbul edilməməsinə baxmayaraq 9 kitabını nəşr etdirir və bunlardan 3-ü dərslik kimi rəsmən qəbul olunur.
İndi Parasels təbabətin simvollarından biri, qüdrətli, dünya şöhrətli loğman kimi qəbul edilir. Almaniyada həkimlərin ən nüfuzlu mükafatı Parasels ordenidir.
İstinadlar
- http://www.treccani.it/enciclopedia/paracelso_%28Enciclopedia-Italiana%29/.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Parasels ingilisce esl adi Philippus Aureolus Theophrastus Bombast von Hohenheim 10 noyabr 1493 Aynzideln d Qedim Isvecre Ittifaqi 24 sentyabr 1541 Zalsburq Zalsburq arxiyepiskoplugu d Muqeddes Roma imperiyasi taninmis elkimyaci hekim okkultist Paraselsalm Philippus Aureolus Theophrastus Bombast von Hohenheim Dogum adi Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von HohenheimDogum tarixi 10 noyabr 1493Dogum yeri Aynzideln d Qedim Isvecre IttifaqiVefat tarixi 24 sentyabr 1541 47 yasinda Vefat yeri Zalsburq Zalsburq arxiyepiskoplugu d Muqeddes Roma imperiyasiElm saheleri tibb elkimya astrologiyaIs yeri Bazel UniversitetiTehsili Ferrara Universiteti Bazel Universiteti Vyana Universiteti Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1493 cu ilin sonunda Eynzidelnde Svis kantonunda anadan olub 1541 ci il sentyabrin 24 de Zalsburqda vefat edib Isvecrenin Surix seherinin yaxinliginda kicik bir kendde dunyaya gozunu acan bu korpeye atasi Fillipp adini verdi Parasels adini ise Fillipp ozu qazandi Daha dogrusu dovrunun qedim tebibi Selsin san sohretini ugurunu yasamaq meqsedile Fillipp Selse oxsayan anlamini veren bu adi sexsen ozu secdi Baxici anasi ve hekim atasi aileni cetinlikle dolandirirdi Onlardan ovladlarina qalacaq yegane var dovlet ise zengin kitabxanadan ibaret idi Tercumeyi halinda mekteb tehsili haqda hec bir melumat verilmir Menbeler onun ozbasina tehsil almasinda israrlidir Mekteb tehsili olmadigi ucun nezeri biliklerin oyrenilmesi ve menimsenilmesine maragi az olmusdur O oz fealiyyetinde praktiki verdis adet enene ve musahidelere ustunluk vermisdir FealiyyetiParaselsin meshurlasmasinda qadin faktoru onemli yerlerden birini tutur Cunki o dovrde qadinlar oz xesteliklerini hekimlere bildirmekden ya cekinir ya da utanirdilar Ele bu meqsedle de onlar ozlerini caduger falci ve ovsunculara etibar edirdiler Diger bu qisim pese sahibleri de oz novbesinde qadin xesteliklerini tebib hekim ve logmanlardan yaxsi menimsemisdiler Anasinin qebulunda olan bele qadinlarin problem ve xesteliklerini derinden musahide eden Parasels sonralar oz pasiyent dairesini mehz qadinlarin hesabina daha da genislendirir Tesadufi deyil ki dovrunun ilk Qadin xestelikleri kitabi ona qeder olan hec bir tebib terefinden yazilmamisdir Elkimyani derinden bilen atasinin sayesinde ise hekimlik fealiyyetinde derman terapiyasinin sirlerine yiyelenmesi onun elinden tutur Parasels qeyri adi heyat terzi surur cirkli ciriq geyimleri ile cox zaman serxos halda olmasina baxmayaraq cadu gucu ve sefali ellerinin sayesinde cemiyyetde sevilir insanlari teeccublendirir dusmenlerini teessuflendirmeyi bacarirdi Buna gore ona seherin bas hekimi titulu verilmisdi Butun bu ugurlar onun Bazel universitetine professor kimi devet almasina getirib cixardi Elmi bilikleri ile telebati odeye bilmediyine baxmayaraq rehberlik ona diplom ve fexri ad da vermeli oldu lakin butun bunlar Paraselsin tibbi ictimaiyyetle elaqelerinin qurulmasina yeterince yardimci ola bilmedi XIX esrin ortalarinda tibb dili kimi latin dilinin qebul olunmasi tibbi ictimaiyyetin bu dilden istifadesi konfrans konqres simpoziumlarin ve en nehayet tedrisin bu dilde kecirilmesi onun karyerasina oz menfi tesirini gostermeye bilmezdi O dovrun alimleri bu dili bilmeyenleri sevmirdiler ve onlara hormet bele etmirdiler Parasels ise neinki bu dilde yazib oxuyur hec latin dilini oyrenmeye de cehd gostermirdi Muhazirelerini alman dilinde hem de yariserxos veziyyetde aparan alim butun bu dedi qodulara soz sohbetlere fikir vermir hetta beleleri haqda deyirdi Menim ayaqqabilarim astronomiyani felsefeni elkimyani ve tebabeti sizden yaxsi bilir Heqiqeten ilk defe Parasels kimyani tebabete yaxinlasdirdi ve yatrokimya nin esasini qoydu yatro yunanca hekim demekdir Tebabetde kimyevi elementlerin tesirini oyrenmis ve tetbiq etmis bitki ve otlardan xususi tinkturalar ekstratlar eliksirler hazirlayaraq istifade etmisdir Tebabete siqnatura ve ya siqna naturale tebietin isareleri adli baxislar sistemini Parasels getirmisdir Bu sisteme gore urek xesteliklerini urek formali yarpaqlari olan bitkilerle boyrek xesteliklerini boyrek sekilli bitkilerle mualice etmek lazimdir Xas xasin yuxugetirici tesirinin ve terapevtik xususiyyetinin tebabete tohfesi mehz Paraselsin adi ile baglidir O fransiz xesteliyi adlanan sifilisi cive ile iflicleri epilepsiyalari qizil ve sink miksturasi ile mualice edirdi Insan bedeninin 4 siresi haqqinda telimi qebul etmediyi ucun Hippokrat Qalen ve Ibn Sinanin eserlerini Bazel universitetinin qarsisinda od vurub numayiskarane yandiran Parasels bu tehsil ocagindan qovulur lakin butun bunlara baxmayaraq hevesden dusmeyib oz telebelerini ve terefdaslarini basina toplayaraq felsefe dasi laurum potabis qizil icki ve s cadu melhemler ve mehlullar hazirlayir ve ugurla xestelerine tetbiq edirdi O oz dovrunun elm adamlari terefinden qebul edilmemesine baxmayaraq 9 kitabini nesr etdirir ve bunlardan 3 u derslik kimi resmen qebul olunur Indi Parasels tebabetin simvollarindan biri qudretli dunya sohretli logman kimi qebul edilir Almaniyada hekimlerin en nufuzlu mukafati Parasels ordenidir Istinadlarhttp www treccani it enciclopedia paracelso 28Enciclopedia Italiana 29 Xarici kecidler