Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Papaq İnqilabı — Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulmasının ardından, kişilərin baş örtmə tətbiqlərinin təşkil edilərək Qərb ölkələrindəki normalara uyğun hala gətirilməsi üçün 1925-ci ildə edilən qanuni tənzimləmədir.
Rəsmi geyimdə dəyişiklik
Papaq qanununun qəbul edildiyi 25 noyabr 1925-ci il tarixindən əvvəl ölkədəki bəzi rəsmi geyimlərdə dəyişikliklər müşahidə edilirdi. 1925-ci ildən bu yana Ankaradakı Cümhuriyyət bölmələri, daha sonra jandarma və hərbi birliklər "günəş çalarları" istifadə etməyə başlamışdılar. Daha sonra müxtəlif idarələrində və məktəblərdə yeni baş geyimləri və dəbilqələr geyilməyə başladı. İstanbul Qalata qalası mühafizəçiləri ilk dəfə yeni baş geyimləri və papaqlar geyindilər. 21 fevral 1925-ci ildə İstanbulda açılan Kızılay Şəxsi tibb bacısı məktəbində tibb bacıları şagirdləri örtüklərini örtmək əvəzinə şapka taxmağa başladılar.
Avqustun 2-dən etibarən hakimlər, məhkəmə icraçıları və katiblər məhkəmələrdə və məhkəmələrdə yeni geyimlər və papaqlar geyinməyə başladılar. Ancaq xalq dini bir dəyər verən fez-ə sadiq qaldı və islahat hərəkatı Hat Qanununun parlamentdən keçməsi ilə başladı.
Papaq qanunu
25 noyabr 1925-ci ildə parlamentdə qəbul edilən Papaqçılığı haqqında 67 saylı 671 Qanunla, Türkiyə Böyük Millət Məclisi üzvlərinə baş geyimləri geymək məcburiyyətində qaldılar və Türk xalqlarına əks bir vərdişin davam etdirilməsi qadağan edildi. Qanun 28 noyabr 1925-ci il tarixli Rəsmi Qəzetdə dərc edildikdən sonra qüvvəyə minmişdir. Şapka Qanunu 1982-ci il Konstitusiyasının 174-cü maddəsinə əsasən inqilabın mürəkkəb qanunları arasındadır (Konstitusiyaya zidd olduğu iddia edilə bilməz və ləğv edilə bilməz qanun).
Atatürkün Kastamonu gəzintisi
Qanundan əvvəl, Osmanlı İmperiyasında olduğu kimi, fərqli dinlərdən olan vətəndaşlar da fərqli baş geyimləri və geyimlər geyməyə davam etdilər. Dini mənşəli fikir ayrılıqlarını aradan qaldırmaq istəyən Mustafa Kamal Atatürk 1925-ci ilin yayında İnebolu və Kastamonu'ya etdiyi səfərdə papaq geymək məsələsini gündəmə gətirdi. 24 Avqustda Kastamonuda geniş qıvrımlı ağ papaq geydi. Şapkanın ilk dəfə Kastamonuda geyilməsinin səbəbi; digər əyalətlərdə forma və ya fezli olduğu bilinən, Kastamonuda ilk dəfə papaq geyinəcəyini dedi.
Papaq nitqi
Ertəsi gün Mustafa Kamal İneboluya köçdü və bu bölgədə tarixi tarihi Hat Speech ede etdi. 25 avqust 1925-ci ildə Türk Ocağındakı insanlara şapka söylədi və bu serpusun adına papaqlar adlandırdılar. " Redingot kimi, bonjour, smokedo, burada papağınız var! Buna imkan verməyənlər var. Onlara deyim ki, siz çox cahil və çox cahilsiniz və mən onlardan soruşmaq istərdim: "Yunan səpinmə fezinə papaq geyinmək icazəli olardı. Yenə də onlara, bütün millətə xatırlatmaq istəyirəm ki, Bizans kahinləri və yəhudi ravvinləri, xalat dövrünün libasıdır. , nə üçün və necə geyinirdilər? " şapka taxmağı sözlə müdafiə etdi.
Parlamentdə qanunun qəbul edilməsi
Sentyabrın 1-də Mustafa Kamal Ankaraya qayıdarkən onunla görüşməyə gələnlərin papaq geyindikləri görüldü. 2 sentyabrda Nazirlər Şurasının məmurlara şapka taxmağı məcbur edən 2431 qərarı çıxarıldı. Elə həmin gün nazirlər fərmanı ruhanilərdən başqa paltar və türbələrin istifadəsini qadağan etdilər.
16 oktyabr 1925-ci ildə Konya millət vəkili Refik Koraltan və dostları məclisə papaq geymək haqqında bir qanun təklifi verdilər. Təklif oktyabrın 25-də parlamentdə müzakirə olunmağa başladı. Qanunun əsaslandırması, sallanma və fezin geriliyi simvollaşdırması idi, buna görə dəyişdirilməlidir. Bursa Millət vəkili Nurəddin İbrahim Konyar, bu qanunun konstitusiyaya zidd olduğunu iddia edərək geri alınması təklifinin parlamentdə sərt müzakirələrə səbəb olduğunu söylədi. Cəmiyyətin geyim və geyiminin qanunla müəyyən edilə bilməyəcəyini iddia edənlərlə yanaşı, bu qanunun dini-dövlət işlərinin ayrılmasını asanlaşdıracağını iddia edənlər də var. Yalnız Nurəddin İbrahim Konyar və Ergani millət vəkili İhsan bəy bunun əleyhinə səs verdilər və qanun parlamenti qəbul etdi.
Papaq qanununa müqavimət
Qanun müxtəlif Anadolu əyalətlərində etirazlara səbəb oldu. Qanunun qəbul edildiyi və bir ildir bu əyalətdə hərbi vəziyyət elan edildiyi gün Ərzurumda etirazlar oldu. Həbs olunanlardan 13-ü edam cəzasına məhkum edildi. 24-25 noyabr tarixlərində Kayseridə Şeyx Əhməd Əfəndi və onun dörd dostunun rəhbərliyi ilə böyük bir yürüş keçirildi və 300 nəfər həbs olundu. Şeyx Əhməd Əfəndi və dörd dostu İstiqlal Məhkəməsində mühakimə olunaraq edam cəzasına məhkum edildi. Noyabrın 25-də Sivasda şəhərin bütün muxtarları plakatlar və divarlara şapkalara qarşı elanlar asdığına görə tutuldu; günahkar olanlar bəraət aldılar; İmamzadə Mehmet Necati Əfəndi və Əbdürrəhman Əfəndi edam cəzasına məhkum edildi. Rize'de on gün davam edən hadisələr nəticəsində 143 adam həbs olundu; Onlardan 8-i edama məhkum edildi. Maraşda, Məscidi Kəbir ətrafında toplaşaraq "Şapka istəmirik" deyə qışqırdılar, 5 nəfər edam cəzasına məhkum edildi. İnsanları üsyana təşviq etməkdə günahlandırılan çox sayda insan İstanbulda, xüsusilə Fatih rayonunda həbs olundu, şübhəlilər isə Ankarada mühakimə olundu.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Mehmet Yaman. "İnkilab kanunları". 26 iyul 2007. 29 noyabr 2019 tarixində .
- Murat Aksoy. Başörtüsü ve Türban. İstanbul: Kitab yayım evi. 2005.
Xarici keçidlər
- Şapka İktisası Hakkında Kanun, Adalet Bakanlığı web sitesi, Erişim tarihi:08.08.2011 2012-08-10 at the Wayback Machine
- Atatürk’ün İnebolu Şapka Nutku (27 Ağustos 1925), İnebolu Belediyesi web sitesi, Erişim tarihi:08.08.2011 2011-08-16 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Papaq Inqilabi Turkiye Cumhuriyyetinin qurulmasinin ardindan kisilerin bas ortme tetbiqlerinin teskil edilerek Qerb olkelerindeki normalara uygun hala getirilmesi ucun 1925 ci ilde edilen qanuni tenzimlemedir Papaq inqilabindan sonra elinde panama papagi olan Qazi Mustafa Kamal 1925 ci ilde KastamonudaResmi geyimde deyisiklikPapaq qanununun qebul edildiyi 25 noyabr 1925 ci il tarixinden evvel olkedeki bezi resmi geyimlerde deyisiklikler musahide edilirdi 1925 ci ilden bu yana Ankaradaki Cumhuriyyet bolmeleri daha sonra jandarma ve herbi birlikler gunes calarlari istifade etmeye baslamisdilar Daha sonra muxtelif idarelerinde ve mekteblerde yeni bas geyimleri ve debilqeler geyilmeye basladi Istanbul Qalata qalasi muhafizecileri ilk defe yeni bas geyimleri ve papaqlar geyindiler 21 fevral 1925 ci ilde Istanbulda acilan Kizilay Sexsi tibb bacisi mektebinde tibb bacilari sagirdleri ortuklerini ortmek evezine sapka taxmaga basladilar Avqustun 2 den etibaren hakimler mehkeme icracilari ve katibler mehkemelerde ve mehkemelerde yeni geyimler ve papaqlar geyinmeye basladilar Ancaq xalq dini bir deyer veren fez e sadiq qaldi ve islahat herekati Hat Qanununun parlamentden kecmesi ile basladi Papaq qanunu25 noyabr 1925 ci ilde parlamentde qebul edilen Papaqciligi haqqinda 67 sayli 671 Qanunla Turkiye Boyuk Millet Meclisi uzvlerine bas geyimleri geymek mecburiyyetinde qaldilar ve Turk xalqlarina eks bir verdisin davam etdirilmesi qadagan edildi Qanun 28 noyabr 1925 ci il tarixli Resmi Qezetde derc edildikden sonra quvveye minmisdir Sapka Qanunu 1982 ci il Konstitusiyasinin 174 cu maddesine esasen inqilabin murekkeb qanunlari arasindadir Konstitusiyaya zidd oldugu iddia edile bilmez ve legv edile bilmez qanun Ataturkun Kastamonu gezintisi Qanundan evvel Osmanli Imperiyasinda oldugu kimi ferqli dinlerden olan vetendaslar da ferqli bas geyimleri ve geyimler geymeye davam etdiler Dini menseli fikir ayriliqlarini aradan qaldirmaq isteyen Mustafa Kamal Ataturk 1925 ci ilin yayinda Inebolu ve Kastamonu ya etdiyi seferde papaq geymek meselesini gundeme getirdi 24 Avqustda Kastamonuda genis qivrimli ag papaq geydi Sapkanin ilk defe Kastamonuda geyilmesinin sebebi diger eyaletlerde forma ve ya fezli oldugu bilinen Kastamonuda ilk defe papaq geyineceyini dedi Papaq nitqi Ertesi gun Mustafa Kamal Ineboluya kocdu ve bu bolgede tarixi tarihi Hat Speech ede etdi 25 avqust 1925 ci ilde Turk Ocagindaki insanlara sapka soyledi ve bu serpusun adina papaqlar adlandirdilar Redingot kimi bonjour smokedo burada papaginiz var Buna imkan vermeyenler var Onlara deyim ki siz cox cahil ve cox cahilsiniz ve men onlardan sorusmaq isterdim Yunan sepinme fezine papaq geyinmek icazeli olardi Yene de onlara butun millete xatirlatmaq isteyirem ki Bizans kahinleri ve yehudi ravvinleri xalat dovrunun libasidir ne ucun ve nece geyinirdiler sapka taxmagi sozle mudafie etdi Parlamentde qanunun qebul edilmesi Sentyabrin 1 de Mustafa Kamal Ankaraya qayidarken onunla gorusmeye gelenlerin papaq geyindikleri goruldu 2 sentyabrda Nazirler Surasinin memurlara sapka taxmagi mecbur eden 2431 qerari cixarildi Ele hemin gun nazirler fermani ruhanilerden basqa paltar ve turbelerin istifadesini qadagan etdiler 16 oktyabr 1925 ci ilde Konya millet vekili Refik Koraltan ve dostlari meclise papaq geymek haqqinda bir qanun teklifi verdiler Teklif oktyabrin 25 de parlamentde muzakire olunmaga basladi Qanunun esaslandirmasi sallanma ve fezin geriliyi simvollasdirmasi idi buna gore deyisdirilmelidir Bursa Millet vekili Nureddin Ibrahim Konyar bu qanunun konstitusiyaya zidd oldugunu iddia ederek geri alinmasi teklifinin parlamentde sert muzakirelere sebeb oldugunu soyledi Cemiyyetin geyim ve geyiminin qanunla mueyyen edile bilmeyeceyini iddia edenlerle yanasi bu qanunun dini dovlet islerinin ayrilmasini asanlasdiracagini iddia edenler de var Yalniz Nureddin Ibrahim Konyar ve Ergani millet vekili Ihsan bey bunun eleyhine ses verdiler ve qanun parlamenti qebul etdi Papaq qanununa muqavimet Qanun muxtelif Anadolu eyaletlerinde etirazlara sebeb oldu Qanunun qebul edildiyi ve bir ildir bu eyaletde herbi veziyyet elan edildiyi gun Erzurumda etirazlar oldu Hebs olunanlardan 13 u edam cezasina mehkum edildi 24 25 noyabr tarixlerinde Kayseride Seyx Ehmed Efendi ve onun dord dostunun rehberliyi ile boyuk bir yurus kecirildi ve 300 nefer hebs olundu Seyx Ehmed Efendi ve dord dostu Istiqlal Mehkemesinde muhakime olunaraq edam cezasina mehkum edildi Noyabrin 25 de Sivasda seherin butun muxtarlari plakatlar ve divarlara sapkalara qarsi elanlar asdigina gore tutuldu gunahkar olanlar beraet aldilar Imamzade Mehmet Necati Efendi ve Ebdurrehman Efendi edam cezasina mehkum edildi Rize de on gun davam eden hadiseler neticesinde 143 adam hebs olundu Onlardan 8 i edama mehkum edildi Marasda Mescidi Kebir etrafinda toplasaraq Sapka istemirik deye qisqirdilar 5 nefer edam cezasina mehkum edildi Insanlari usyana tesviq etmekde gunahlandirilan cox sayda insan Istanbulda xususile Fatih rayonunda hebs olundu subheliler ise Ankarada muhakime olundu Hemcinin baxTurk dili islahati Turkiye elifba inqilabiIstinadlarMehmet Yaman Inkilab kanunlari 26 iyul 2007 29 noyabr 2019 tarixinde Murat Aksoy Basortusu ve Turban Istanbul Kitab yayim evi 2005 Xarici kecidlerSapka Iktisasi Hakkinda Kanun Adalet Bakanligi web sitesi Erisim tarihi 08 08 2011 2012 08 10 at the Wayback Machine Ataturk un Inebolu Sapka Nutku 27 Agustos 1925 Inebolu Belediyesi web sitesi Erisim tarihi 08 08 2011 2011 08 16 at the Wayback Machine