Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yaquar (lat. Panthera onca) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin panter cinsinə aid heyvan növü.
| Yaquar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Mirdəstə: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Yaquar | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Yaquar Qərb yarımkürəsinin panter cinsindən olan ən böyük və ən güclü nümayəndəsidir. Yaquarlar, bütün böyük yırtıcı pişiklər arasında ən güclü dişləməyə malikdirlər və onlar özlərindən 4 dəfə böyük heyvanları belə asanlıqla məhv edə bilirlər. Hətta Yaquar, Köpək Balığından belə daha güçlü dişləməyə sahibdir. Güclü çənələri və iti dişləri, yaquarlara qalın timsah dəriləri və hətta tısbağa qabıqlarını belə asanlıqla deşməyə imkan verir. Yaquarın dişləmə qüvvəsi 1500 PSI-dan çoxdur. Hansı ki, meşənin şahı sayılan Şirdə isə bu, Yaquardan 3 dəfə az, 650 PSI-dır. Yaquar hal-hazırda Meksikadan (bəzən ABŞ-nin cənub-qərbində də görülə bilər) Mərkəzi Amerikaa və Paraqvayın cənubu ilə Argentinanın şimalına qədər böyük bir ərazidə yayılmışdır.
Xallı pişik fiziki olaraq daha çox leoparda bənzəsə də daha güclü və əzələli quruluşu, davranışı və habitat xüsusiyyətləri ilə pələngə daha yaxındır. Seçdiyi habitat cəngəllik olsa da, meşəlik ərazidən açıq əraziyə qədər müxtəlif sahələrdə yaşayır. Ümumiyyətlə, su kənarlarında olurlar və pələng kimi üzməyi sevən pişiklərdəndirlər.
Yaquar, ümumiyyətlə, tək gəzən, ovunu izləyib pusquya salan bir ovçudur. Eyni zamanda ekosistemi tarazlıqda saxlamaq və öz şikarlarının sayını idarə altında tutmaq mövzusunda əhəmiyyətli rol oynayan ovçudur.
Qüvvətli çənəsi sayəsində zirehli sürünənlərin qabıqlarını deşə və məməlilər arasında çox yayılmamış olan öldürmə üsulllarından birini istifadə edə bilir. Kəlləni iki qulağın arasından dişləyərək beyinə ölümcül zərbə endirir.
Etimologiya
"Yaquar" sözünün etimologiyası tam olaraq müəyyən deyil. Bəzi mənbələr Cənubi Amerika dilindən Portuqal dilinə keçdiyini ifadə edir.
Digər mənbələr bu sözün Quarani dilinə aid olduğunu müdafiə edir. Tupi dilindəki xüsusi və tam ad yaquaradır və eyni zamanda bütün heyvanları təyin etmək üçün də istifadə edilir.
Birləşmiş halda olan jaguareté sözcüyündəki -eté "gerçək" mənasına gəlir. dilindəki yaguareté sözü də "gerçək yırtıcı heyvan", "it gövdəli", ya da "cırıcı it" deyə fərqli tərcümələrə malikdir.
İlk etimoloji hesabatlara görə yaquara sözcüyü "ovunu bir dəfəyə öldürən heyvan" mənasına gəlir və bu məlumat bir çox qaynaqda vardır. Çox qaynaqlar böyük ehtimalla səhv olan bu məlumatlardan istifadə edir. Ancaq bu məlumatın doğru olmadığı düşünülür. Bir çox Orta və Cənub Amerika ölkələrində bu pişiyə əl tigre ("pələng") deyilir.
Panthera onca elmi adının ilk qisiminin Yunan dilində pan- ("bütün") və ther ("heyvan") sözlərindən törədildiyi deyilsə də, bu xalq arasında yayılmış, doğru olmayan bir etimoloji şərhdir. Panthera böyük ehtimalla Şərq Asiya qaynaqlıdır və "sarımtıl rəngli heyvan" ya da "ağımtıl sarı" mənalarına gəlir.
Onca sözünün, heyvanın güclü pəncələri səbəbiylə "çəngəl" ya da "qan tərəfindən" olduğu deyilsə də ən doğru etimoloji şərh sadəcə, heyvanın Portuqaliya dilində adı olan onçadan (on-sa) gəldiyidir.
Yarımnövləri
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Yaquar deqiqlesdirme Yaquar lat Panthera onca heyvanlar aleminin xordalilar tipinin memeliler sinfinin yirticilar destesinin pisikler fesilesinin panter cinsine aid heyvan novu YaquarElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Mirdeste FeraeKlad Klad Klad YirticikimilerDeste YirticilarYarimdeste PisikkimilerFesile PisiklerYarimfesile Boyuk pisiklerCins PanterNov YaquarBeynelxalq elmi adiPanthera onca L 1758Sekil axtarisiITIS 180593NCBI 9690EOL 328606FW 49735 Yaquar Qerb yarimkuresinin panter cinsinden olan en boyuk ve en guclu numayendesidir Yaquarlar butun boyuk yirtici pisikler arasinda en guclu dislemeye malikdirler ve onlar ozlerinden 4 defe boyuk heyvanlari bele asanliqla mehv ede bilirler Hetta Yaquar Kopek Baligindan bele daha guclu dislemeye sahibdir Guclu ceneleri ve iti disleri yaquarlara qalin timsah derileri ve hetta tisbaga qabiqlarini bele asanliqla desmeye imkan verir Yaquarin disleme quvvesi 1500 PSI dan coxdur Hansi ki mesenin sahi sayilan Sirde ise bu Yaquardan 3 defe az 650 PSI dir Yaquar hal hazirda Meksikadan bezen ABS nin cenub qerbinde de gorule biler Merkezi Amerikaa ve Paraqvayin cenubu ile Argentinanin simalina qeder boyuk bir erazide yayilmisdir Xalli pisik fiziki olaraq daha cox leoparda benzese de daha guclu ve ezeleli qurulusu davranisi ve habitat xususiyyetleri ile pelenge daha yaxindir Secdiyi habitat cengellik olsa da meselik eraziden aciq eraziye qeder muxtelif sahelerde yasayir Umumiyyetle su kenarlarinda olurlar ve peleng kimi uzmeyi seven pisiklerdendirler Yaquar umumiyyetle tek gezen ovunu izleyib pusquya salan bir ovcudur Eyni zamanda ekosistemi tarazliqda saxlamaq ve oz sikarlarinin sayini idare altinda tutmaq movzusunda ehemiyyetli rol oynayan ovcudur Quvvetli cenesi sayesinde zirehli surunenlerin qabiqlarini dese ve memeliler arasinda cox yayilmamis olan oldurme usulllarindan birini istifade ede bilir Kelleni iki qulagin arasindan disleyerek beyine olumcul zerbe endirir Etimologiya Yaquar sozunun etimologiyasi tam olaraq mueyyen deyil Bezi menbeler Cenubi Amerika dilinden Portuqal diline kecdiyini ifade edir Diger menbeler bu sozun Quarani diline aid oldugunu mudafie edir Tupi dilindeki xususi ve tam ad yaquaradir ve eyni zamanda butun heyvanlari teyin etmek ucun de istifade edilir Birlesmis halda olan jaguarete sozcuyundeki ete gercek menasina gelir dilindeki yaguarete sozu de gercek yirtici heyvan it govdeli ya da cirici it deye ferqli tercumelere malikdir Ilk etimoloji hesabatlara gore yaquara sozcuyu ovunu bir defeye olduren heyvan menasina gelir ve bu melumat bir cox qaynaqda vardir Cox qaynaqlar boyuk ehtimalla sehv olan bu melumatlardan istifade edir Ancaq bu melumatin dogru olmadigi dusunulur Bir cox Orta ve Cenub Amerika olkelerinde bu pisiye el tigre peleng deyilir Panthera onca elmi adinin ilk qisiminin Yunan dilinde pan butun ve ther heyvan sozlerinden toredildiyi deyilse de bu xalq arasinda yayilmis dogru olmayan bir etimoloji serhdir Panthera boyuk ehtimalla Serq Asiya qaynaqlidir ve sarimtil rengli heyvan ya da agimtil sari menalarina gelir Onca sozunun heyvanin guclu penceleri sebebiyle cengel ya da qan terefinden oldugu deyilse de en dogru etimoloji serh sadece heyvanin Portuqaliya dilinde adi olan oncadan on sa geldiyidir YarimnovleriPanthera onca onca Panthera onca arizonensis Panthera onca centralis Panthera onca goldmani Panthera onca hernandesii Panthera onca palustris Panthera onca paraguensis Panthera onca veracrucisIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0Hemcinin bax