Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Oto Benqa (1883, Konqo — 20 mart 1916, ) – bugünkü Konqo Demokratik Respublikası torpaqlarında yaşamış qaradərili piqmeyi. Ota Benqanı 1904-cü ildə ABŞ-nin Missuri ştatının Sent-Luis şəhərində təşkil edilən Luiziana alqı-satqı sərgisində, sonra 1906-cı ildə açılan və böyük müzakirələrə səbəb olan insanxanada sərgilənməsi ilə məşhurdur.
| Ota Benqa | |
|---|---|
| Ota Benga | |
 Ota Benqa 1904-cü ildə. | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Koloniya Konqosu |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Linçberq, Virciniya,  ABŞ |
| Vəfat səbəbi | intihar |
| Uşağı | 2 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk illəri
Ota Benqa ehtimal ki, 1883-cü ildə Belçikanın Konqo koloniyasında Kral Leopoldun əmriylə 5–15 milyon insan qətlə yetirildiyi bir dövrdə dünyaya gəlmiş və həyatda qalmağı bacarmışdır. 1903-cü ildə, təxminən 19 yaşındaykən evli və 2 uşaq atası olan Ota Benqa müvəffəqiyyətli bir fil ovundan qayıdarkən tutularaq kölələşdirilmişdir. Həyatını araşdıran bioqrafiyaçıların yazdığına görə fili ovlaya bilmək üçün bir neçə gün boyunca ailəsindən uzaq qalan Ota itiləşdirilmiş taxta bir çubuqla ovunu ovlaya bilmişdir. Ovundan aldığı hissələri qürurla evinə daşıyarkən, kəndinə çatdıqda kənddən geriyə heç bir şey qalmadığını görmüşdü. Xalq Qüvvələri adlı militan və qaçaqçılıqla məşğul olan qruplaşma həyat yoldaşını və uşaqlarını qətl etmiş və kiçik qəbilənin demək olar ki, hamısını məhv etmişdi. Eyni qüvvələr Ota Benqa və həyatda qalan bir neçə digər qəbilə üzvünü əsir almışdı. Günlərlə piyada yeriməyə məcbur edilən Ota Benqa pulla əvvəlcə Basişeller adlı bir insan qrupuna, sonra isə bunlar vasitəsilə adlı bir xristian missionerə satılmışdır.
Ota Benqanı alıb-satan, harada nə ediləcəyinə qərar verən adam tərəfindən vəzifələndirilən Samuel Fillips Verner adlı bir xristian missioneri iş adamı və səyyahdır. Bəzi qaynaqlarda özünü bir həkim olaraq təqdim etsə də, əslində 19 yaşında bir universitet tələbəsi olaraq məzun olmuşdu, hər hansı bir elmi adı yox idi. Özü bundan sonra bir dəmiryolu işçisi olaraq işləmiş, ailəsinin də məşhurlaşdığı yol kimi kölə ticarətini seçmiş və sonra Ota Benqanı kölə etdiyi dövrlər geridə qalmış, öz ailəsinin şansının itməsi ilə aclıqla mübarizə apararaq ölmüşdür. Verner kölələri olmasına baxmayaraq daha çox bir şoumen olaraq tanınan Uilyam Makqidən alırdı.
Sərgilənməsi
Yaş: 23
Boy: 1,49 metr
Ağırlıq: 46 kq
Kassai çayı, Azad Konqo Dövləti, Cənubi Afrikadan Dr. Samuel P. Verner tərəfindən gətirilib.
Sentyabr boyunca hər günortadan sonra sərgilənəcək.
1904-cü ildə qızdırmalı olmasına baxmayaraq Sent-Luisə aparılan Ota Benqa və digər 8 afrikalı qısa müddətdə Dünya Sərgisinin diqqət mərkəzinə düşdülər. Ota Benqanı digərlərindən ayıran isə səmimi olması və qismən iti uclu dişlərə sahib olması idi. Bu halıyla "səmimi olmasına baxmayaraq aşağı səviyyəli bir insan" olaraq təqdim edildi. Hətta bir qəzet Ota Benqanı dişlərinə görə "Afrikanın saf adamyeyənlərindən biri" olaraq təqdim etdi. Burada ziyarətçilər Ota Benqanın özünü görmək üçün 25 sent, əlavə olaraq bir də dişlərini görmək üçün əlavə 5 sent pul ödəyirdilər. Ota Benqanın sahibi olan Verner 28 iyul 1904-cü ildə Ota və digər afrikalıları geyindirərək onları Amerikan yerliləri və "qruplaşmaları" kimi göstərən bir oyunda oynatdı. Bu nümayiş tərzinə görə sərginin sonunda Verner antropologiya qolunda qızıl medala layiq görüldü.
Daha sonra Ota Benqa və Verner Afrikaya qayıtdılar, digər afrikalıları Konqoda sərbəst buraxdılar. Bu sırada Ota da Batva yerliləriylə qısa bir müddət yaşadı və burada bir qadınla evləndi. Qadın bir ilan sancması nəticəsində həyatını itirdi. Özünü Batvaya aid hiss etməyən Ota Verner ilə birlikdə ABŞ-yə qayıtma qərarı aldı. Batva xalqı da onu lənətli olduğu üçün istəmirdi. Amerikada Verner onu yerləşdirdi. Cənublu kimi geyindirilən Ota Benqa muzey ziyarətçilərini əyləndirməkdən məsul idi. Ota Benqanın bu işdən bir müddətə həzz aldığı müxtəlif qeydlərdə yer alsa da, nəhayət ev həsrəti çəkməyə başladı. Bir neçə dəfə muzeydən qaçmağa çalışdı, ancaq müvəffəq ola bilmədi. Bu sırada Verner də sürətlə pul itirirdi. Nəhayət, Vernerin qərarından sonra muzeylə olan əlaqələrini kəsdi və yeni bir evə köçdü.
Bronks zooparkı
Bu evində də uzun müddət qala bilmədi, çünki Vernerin pul qazanmaq üçün başqa bir fikri vardı: 1906-cı ildə açılacaq insan sərgisində Otanı sərgiləmək qərarı aldı. Dövrün antropologiya anlayışına uyğun bir şəkildə afrikalı cəmiyyətlər təkamülün alt irqlərini göstərəcək şəkildə sərgilənəcəkdilər. Zooparkda Ota Benqadan başqa heç bir insan sərgilənmədi, ancaq 1 insanın varlığı belə ictimaiyyətdə nəhəng bir partlama yaratmağa yetdi.
Zoopark içərisində Ota Benqa əslində bir məhbus kimi deyildi, tam tərsinə, bütün bağça içərisində azadşəkildə gəzə bilirdi. Buna baxmayaraq, məqsəd bəzi insanların (və dolayısıyla psevdo "irqlərin") digərlərinə görə aşağılığını göstərmək idi. Ota Benqa zooparkın ağıllı və insan kimi davranacaq şəkildə öyrədilmiş oranqutanı Dohonqun yanında uzun bir müddət qaldı. Burada ətta ox-yay istifadə etməsinə belə icazə verildi. Ota Benqanın saxlandığı yer Meymun evi kimi tanınırdı. Üstəlik, zoopark rəhbərliyi diqqəti cəlb etmək üçün 8 sentyabr 1906-cı ildə geniş sahəsi olan qəfəslərin önünə bir lövhə yerləşdirdi və Ota Benqanı qəfəsin içərisindəki bir heyvan kimi təqdim etdi. Ota Benqanın sərgilənməsi lazım olduğunu müdafiə edən Bronks zoopark idarəçisi bu qərarında katibi tərəfindən dəstəklənilirdi.
Ota Benqanın skandal sərgisi yalnız 2 gün davam etdi. Çünki qısa müddətdə böyük reaksiya oldu və dövrün irqçiliyə meyilli olan qaynaqları belə bu cəhdi neqativ qarşıladılar. Lakin ilk günündə sərgini 40.000 insan ziyarət etdi.
 | Uşaqlara Zalımlığı Önləmək Cəmiyyəti kimi bir birliyin olmaması nə qədər kədərlidir! Missionerlərimizi Afrikaya oraları xristianlaşdırsan deyə göndəririk, sonra onları bura gətirib zülm edirik. "New York Times" qəzeti |  |
Ölümü
Bu hadisələrdən qısa bir müddət sonra Benqa zooparkdan çıxarılmışdır. Vernerin pul problemi getdikcə böyümüş, Ota Benqa ilə əlaqəsi kəsilmişdir. Nəhayət Verner ilə ortaq bir qərara gələrək Benqa ABŞ-də qalmaq istədiyini demişdi. Benqa rahib Qordonun nəzarətinə verilmiş, rahib onu kilsəsi tərəfindən dəstəklənilən Hovard Kalord Yetimxanasına yerləşdirmişdir. Rahibin məqsədi Ota Benqanın mədəniləşdirilməsi idi, yəni Qərb geyimləri geyməsi, yemə-içməyi və danışmağı öyrənməsi və bir amerikalı kimi davranması.
Media Ota Benqanı 1910-cu ilə qədər təqib etmişdi. Bununun qarşısını almaq üçün Virciniyaya köçmüş, dişləri plomblanaraq düzəldilmişdi, amerikan stili paltarlar geyməyə başlamışdı. İngiliscəsi kifayət qədər düzəldikdən sonra oxumağa başlamışdı və bir tütün firmasında işə başlamışdı. Heç bir nərdivana ehtiyacı olmadan tütün toplanan dirəklərə dırmaşa bilməsinə görə işində əla müvəffəqiyyət əldə etmişdir. 1914-cü ildə Birinci dünya müharibəsi başlayanda o zamana qədər fikirlərində olan Konqoya qayıtma xəyalları tamamilə məhv olmuşdu. 20 mart 1916-cı ildə Meymun evində sərgilənməsindən 10 il sonra, 32 yaşındaykən dişlərindəki plombları sökmüş və ürəyinə oğurlanmış bir tapança ilə atəş edərək intihar etmişdir.
İstinadlar
- "Ota Benga skandalı: "insanxana" və təkamül nəzəriyyəsi". Yaşıl Elm (az.). 30 mart 2015. İstifadə tarixi: 8 iyul 2018.[ölü keçid]
Xarici keçidlər
- "Belçika Konqosundan Bronks zooparkına"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Oto Benqa 1883 Konqo 20 mart 1916 bugunku Konqo Demokratik Respublikasi torpaqlarinda yasamis qaraderili piqmeyi Ota Benqani 1904 cu ilde ABS nin Missuri statinin Sent Luis seherinde teskil edilen Luiziana alqi satqi sergisinde sonra 1906 ci ilde acilan ve boyuk muzakirelere sebeb olan insanxanada sergilenmesi ile meshurdur Ota BenqaOta BengaOta Benqa 1904 cu ilde Dogum tarixi 1883Dogum yeri Koloniya KonqosuVefat tarixi 20 mart 1916Vefat yeri Lincberq Virciniya ABSVefat sebebi intiharUsagi 2 Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk illeriOta Benqa ehtimal ki 1883 cu ilde Belcikanin Konqo koloniyasinda Kral Leopoldun emriyle 5 15 milyon insan qetle yetirildiyi bir dovrde dunyaya gelmis ve heyatda qalmagi bacarmisdir 1903 cu ilde texminen 19 yasindayken evli ve 2 usaq atasi olan Ota Benqa muveffeqiyyetli bir fil ovundan qayidarken tutularaq kolelesdirilmisdir Heyatini arasdiran bioqrafiyacilarin yazdigina gore fili ovlaya bilmek ucun bir nece gun boyunca ailesinden uzaq qalan Ota itilesdirilmis taxta bir cubuqla ovunu ovlaya bilmisdir Ovundan aldigi hisseleri qururla evine dasiyarken kendine catdiqda kendden geriye hec bir sey qalmadigini gormusdu Xalq Quvveleri adli militan ve qacaqciliqla mesgul olan qruplasma heyat yoldasini ve usaqlarini qetl etmis ve kicik qebilenin demek olar ki hamisini mehv etmisdi Eyni quvveler Ota Benqa ve heyatda qalan bir nece diger qebile uzvunu esir almisdi Gunlerle piyada yerimeye mecbur edilen Ota Benqa pulla evvelce Basiseller adli bir insan qrupuna sonra ise bunlar vasitesile adli bir xristian missionere satilmisdir Ota Benqani alib satan harada ne edileceyine qerar veren adam terefinden vezifelendirilen Samuel Fillips Verner adli bir xristian missioneri is adami ve seyyahdir Bezi qaynaqlarda ozunu bir hekim olaraq teqdim etse de eslinde 19 yasinda bir universitet telebesi olaraq mezun olmusdu her hansi bir elmi adi yox idi Ozu bundan sonra bir demiryolu iscisi olaraq islemis ailesinin de meshurlasdigi yol kimi kole ticaretini secmis ve sonra Ota Benqani kole etdiyi dovrler geride qalmis oz ailesinin sansinin itmesi ile acliqla mubarize apararaq olmusdur Verner koleleri olmasina baxmayaraq daha cox bir soumen olaraq taninan Uilyam Makqiden alirdi SergilenmesiAfrika piqmeyi Ota Benqa Yas 23 Boy 1 49 metr Agirliq 46 kq Kassai cayi Azad Konqo Dovleti Cenubi Afrikadan Dr Samuel P Verner terefinden getirilib Sentyabr boyunca her gunortadan sonra sergilenecek 1904 cu ilde qizdirmali olmasina baxmayaraq Sent Luise aparilan Ota Benqa ve diger 8 afrikali qisa muddetde Dunya Sergisinin diqqet merkezine dusduler Ota Benqani digerlerinden ayiran ise semimi olmasi ve qismen iti uclu dislere sahib olmasi idi Bu haliyla semimi olmasina baxmayaraq asagi seviyyeli bir insan olaraq teqdim edildi Hetta bir qezet Ota Benqani dislerine gore Afrikanin saf adamyeyenlerinden biri olaraq teqdim etdi Burada ziyaretciler Ota Benqanin ozunu gormek ucun 25 sent elave olaraq bir de dislerini gormek ucun elave 5 sent pul odeyirdiler Ota Benqanin sahibi olan Verner 28 iyul 1904 cu ilde Ota ve diger afrikalilari geyindirerek onlari Amerikan yerlileri ve qruplasmalari kimi gosteren bir oyunda oynatdi Bu numayis terzine gore serginin sonunda Verner antropologiya qolunda qizil medala layiq goruldu Daha sonra Ota Benqa ve Verner Afrikaya qayitdilar diger afrikalilari Konqoda serbest buraxdilar Bu sirada Ota da Batva yerlileriyle qisa bir muddet yasadi ve burada bir qadinla evlendi Qadin bir ilan sancmasi neticesinde heyatini itirdi Ozunu Batvaya aid hiss etmeyen Ota Verner ile birlikde ABS ye qayitma qerari aldi Batva xalqi da onu lenetli oldugu ucun istemirdi Amerikada Verner onu yerlesdirdi Cenublu kimi geyindirilen Ota Benqa muzey ziyaretcilerini eylendirmekden mesul idi Ota Benqanin bu isden bir muddete hezz aldigi muxtelif qeydlerde yer alsa da nehayet ev hesreti cekmeye basladi Bir nece defe muzeyden qacmaga calisdi ancaq muveffeq ola bilmedi Bu sirada Verner de suretle pul itirirdi Nehayet Vernerin qerarindan sonra muzeyle olan elaqelerini kesdi ve yeni bir eve kocdu Bronks zooparki Ota Benqa 1906 ci ilde Bronks zooparkinda Bu evinde de uzun muddet qala bilmedi cunki Vernerin pul qazanmaq ucun basqa bir fikri vardi 1906 ci ilde acilacaq insan sergisinde Otani sergilemek qerari aldi Dovrun antropologiya anlayisina uygun bir sekilde afrikali cemiyyetler tekamulun alt irqlerini gosterecek sekilde sergilenecekdiler Zooparkda Ota Benqadan basqa hec bir insan sergilenmedi ancaq 1 insanin varligi bele ictimaiyyetde neheng bir partlama yaratmaga yetdi Zoopark icerisinde Ota Benqa eslinde bir mehbus kimi deyildi tam tersine butun bagca icerisinde azadsekilde geze bilirdi Buna baxmayaraq meqsed bezi insanlarin ve dolayisiyla psevdo irqlerin digerlerine gore asagiligini gostermek idi Ota Benqa zooparkin agilli ve insan kimi davranacaq sekilde oyredilmis oranqutani Dohonqun yaninda uzun bir muddet qaldi Burada etta ox yay istifade etmesine bele icaze verildi Ota Benqanin saxlandigi yer Meymun evi kimi taninirdi Ustelik zoopark rehberliyi diqqeti celb etmek ucun 8 sentyabr 1906 ci ilde genis sahesi olan qefeslerin onune bir lovhe yerlesdirdi ve Ota Benqani qefesin icerisindeki bir heyvan kimi teqdim etdi Ota Benqanin sergilenmesi lazim oldugunu mudafie eden Bronks zoopark idarecisi bu qerarinda katibi terefinden desteklenilirdi Ota Benqanin skandal sergisi yalniz 2 gun davam etdi Cunki qisa muddetde boyuk reaksiya oldu ve dovrun irqciliye meyilli olan qaynaqlari bele bu cehdi neqativ qarsiladilar Lakin ilk gununde sergini 40 000 insan ziyaret etdi Usaqlara Zalimligi Onlemek Cemiyyeti kimi bir birliyin olmamasi ne qeder kederlidir Missionerlerimizi Afrikaya oralari xristianlasdirsan deye gonderirik sonra onlari bura getirib zulm edirik New York Times qezetiOlumuBu hadiselerden qisa bir muddet sonra Benqa zooparkdan cixarilmisdir Vernerin pul problemi getdikce boyumus Ota Benqa ile elaqesi kesilmisdir Nehayet Verner ile ortaq bir qerara gelerek Benqa ABS de qalmaq istediyini demisdi Benqa rahib Qordonun nezaretine verilmis rahib onu kilsesi terefinden desteklenilen Hovard Kalord Yetimxanasina yerlesdirmisdir Rahibin meqsedi Ota Benqanin medenilesdirilmesi idi yeni Qerb geyimleri geymesi yeme icmeyi ve danismagi oyrenmesi ve bir amerikali kimi davranmasi Media Ota Benqani 1910 cu ile qeder teqib etmisdi Bununun qarsisini almaq ucun Virciniyaya kocmus disleri plomblanaraq duzeldilmisdi amerikan stili paltarlar geymeye baslamisdi Ingiliscesi kifayet qeder duzeldikden sonra oxumaga baslamisdi ve bir tutun firmasinda ise baslamisdi Hec bir nerdivana ehtiyaci olmadan tutun toplanan direklere dirmasa bilmesine gore isinde ela muveffeqiyyet elde etmisdir 1914 cu ilde Birinci dunya muharibesi baslayanda o zamana qeder fikirlerinde olan Konqoya qayitma xeyallari tamamile mehv olmusdu 20 mart 1916 ci ilde Meymun evinde sergilenmesinden 10 il sonra 32 yasindayken dislerindeki plomblari sokmus ve ureyine ogurlanmis bir tapanca ile ates ederek intihar etmisdir Istinadlar Ota Benga skandali insanxana ve tekamul nezeriyyesi Yasil Elm az 30 mart 2015 Istifade tarixi 8 iyul 2018 olu kecid Xarici kecidlerVikianbarda Oto Benqa ile elaqeli mediafayllar var Belcika Konqosundan Bronks zooparkina