Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İlk dəfə dağların təzyiqin lokal dəyişməsinə təsirini Kibel vermişdir. Daha sonra bu sahəd Petrenkonun araşdırmaları olmuşdur.
Oroqrafik siklogenez və antisiklogenez
Oroqrafik siklogenezə tez-tez cəbhə xəttinin dağ yamacında deformasiyasını misal gətirirlər. Dağların siklonların yaranmasına təsiri ilə yanaşı siklogenez üçün əlverişli tarmobarik sahə olmalıdır.
Oroqrafik sikonlar:
- Skaqerraks siklonu
- Genua siklonu
- Karpat siklonu
- Qara dəniz siklonu
Oroqrafik siklonlar Orta və Mərkəzi Asiya, Sibir və Uzaq Şərq üçün xarakterikdir. Oroqrafiyanın təsiri ilə siklonlarda seqmentləşmə müşahidə olunur. Burda 2 variant mümkündür:
I variant – siklon yamaca perpendikulyar istiqamətdə hərəkət edir. Küləkdöyən yamacda yeni siklonik mərkəz yaranır. Bu zaman köhnə siklon mərkəz əks yamacda saxlanır. Küləkdöyən yamacda təzyiq qalxır və siklon zamanla dolur. Digər yamacda isə təzyiq düşür, barik çökəklik yaranır və onda yeni siklon yaranır. Yeni siklon inkişaf edir, köhnə siklon isə dolur. Ancaq uzun müddət hər 2 mərkəz eyni vaxtda mövcud olur. Yeni cəbhə sistemi sürtünmə qüvvəsinin konvergensiyası hesabına formalaşır. Yeni siklonun isti cəbhəsi əsas cəbhəyə çevrilir. Onun soyuq cəbhəsi köhnə siklonun soyuq cəbhəsi ilə birləşir. Yamac nə qədər hündürdüsə siklon seqmentasiyası daha güclü olur. Bu proseslər Karpat, Yeni Torpaq, Apennin, Burein, Ural, Skandinaviya əraziləri üçün xrakterikdir.
II variant – siklon yamaca paralel istiqamətlənir. Yamaca yaxınlaşan siklon ikiyə bölünür. Bu zaman 2 mərkəz yaranır. Bir mərkəz yamacdan şimalda , digəri cənub yamacda yer alır. Öz inkişaflarının növbəti mərhələlərində siklonlar fərqli sürətlərlə yerdəyişirlər. Şimaldakı mərkəz daha sürətli olur. Bu proses Elbrus, Kopetdağ, Paropamiz, Hindiquş dağları üçün xarakterikdir.
Mürəkkəb siklogenez – Əgər siklon dağlıq rayonda hərəkəti zamanı bir neçə yamacla rastlaşırsa mürəkkəb konfiqurasiyaya malik siklogenez proses baş verir. Bu proses isə Kiçik Asiya, Qafqaz, Elbrus və Kopetdağ üçün xarakterikdir.
Oroqrafik antisiklogenez zamanı dağ yamacının küləkdöyən yamacında sərbəst antisiklonik mərkəzin yaranması ilə müşayət olunur. Oroqrafik antisiklogenezə Şimali Qafqazda rast gəlinir. Bundan başqa aşağıdakı atisiklonları nümunə göstərə bilərik:
- Qrenlandiya antisiklonu (il boyu)
- Skandinaviya antisiklonu (qışda)
- Kol antisiklonu (qışda)
- Sibir antisiklonu
Bunlar qeyri-cəbhəvi aşağı termik antsiklonlardır.
Dağlar arasında aşağı hərəkətli antisiklonların güclənməsi müşahidə olunur. Təzyiqin yüksəlməsinə aşağıdakı faktlar aiddir:
- Axınların dayanması və soyuq hava kütləsinin yamac qarşısında toplanması
- Orta troposferdə burulğan sürətinin mənfi adveksiyası
- Sürtünmə əmsalının artması və sürtünmə layının böyüməsi
- Bu proses Şimali Qafqaz, Orta Asiya və Sibir üçün xarakterikdir.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ilk defe daglarin tezyiqin lokal deyismesine tesirini Kibel vermisdir Daha sonra bu sahed Petrenkonun arasdirmalari olmusdur Oroqrafik siklogenez ve antisiklogenezOroqrafik siklogeneze tez tez cebhe xettinin dag yamacinda deformasiyasini misal getirirler Daglarin siklonlarin yaranmasina tesiri ile yanasi siklogenez ucun elverisli tarmobarik sahe olmalidir Oroqrafik sikonlar Skaqerraks siklonu Genua siklonu Karpat siklonu Qara deniz siklonu Oroqrafik siklonlar Orta ve Merkezi Asiya Sibir ve Uzaq Serq ucun xarakterikdir Oroqrafiyanin tesiri ile siklonlarda seqmentlesme musahide olunur Burda 2 variant mumkundur I variant siklon yamaca perpendikulyar istiqametde hereket edir Kulekdoyen yamacda yeni siklonik merkez yaranir Bu zaman kohne siklon merkez eks yamacda saxlanir Kulekdoyen yamacda tezyiq qalxir ve siklon zamanla dolur Diger yamacda ise tezyiq dusur barik cokeklik yaranir ve onda yeni siklon yaranir Yeni siklon inkisaf edir kohne siklon ise dolur Ancaq uzun muddet her 2 merkez eyni vaxtda movcud olur Yeni cebhe sistemi surtunme quvvesinin konvergensiyasi hesabina formalasir Yeni siklonun isti cebhesi esas cebheye cevrilir Onun soyuq cebhesi kohne siklonun soyuq cebhesi ile birlesir Yamac ne qeder hundurduse siklon seqmentasiyasi daha guclu olur Bu prosesler Karpat Yeni Torpaq Apennin Burein Ural Skandinaviya erazileri ucun xrakterikdir II variant siklon yamaca paralel istiqametlenir Yamaca yaxinlasan siklon ikiye bolunur Bu zaman 2 merkez yaranir Bir merkez yamacdan simalda digeri cenub yamacda yer alir Oz inkisaflarinin novbeti merhelelerinde siklonlar ferqli suretlerle yerdeyisirler Simaldaki merkez daha suretli olur Bu proses Elbrus Kopetdag Paropamiz Hindiqus daglari ucun xarakterikdir Murekkeb siklogenez Eger siklon dagliq rayonda hereketi zamani bir nece yamacla rastlasirsa murekkeb konfiqurasiyaya malik siklogenez proses bas verir Bu proses ise Kicik Asiya Qafqaz Elbrus ve Kopetdag ucun xarakterikdir Oroqrafik antisiklogenez zamani dag yamacinin kulekdoyen yamacinda serbest antisiklonik merkezin yaranmasi ile musayet olunur Oroqrafik antisiklogeneze Simali Qafqazda rast gelinir Bundan basqa asagidaki atisiklonlari numune gostere bilerik Qrenlandiya antisiklonu il boyu Skandinaviya antisiklonu qisda Kol antisiklonu qisda Sibir antisiklonu Bunlar qeyri cebhevi asagi termik antsiklonlardir Daglar arasinda asagi hereketli antisiklonlarin guclenmesi musahide olunur Tezyiqin yukselmesine asagidaki faktlar aiddir Axinlarin dayanmasi ve soyuq hava kutlesinin yamac qarsisinda toplanmasi Orta troposferde burulgan suretinin menfi adveksiyasi Surtunme emsalinin artmasi ve surtunme layinin boyumesi Bu proses Simali Qafqaz Orta Asiya ve Sibir ucun xarakterikdir Hemcinin baxAntisiklon Tropik siklon Siklon